Η εμφάνιση μεγάλων ευεργετών στη Ρόδο

Έχτισαν σχολεία που λειτουργούν μέχρι σήμερα και προσέφεραν γενικά στην παιδεία Το τέλος της οθωμανικής αυτοκρατορίας, η βιομηχανική επανάσταση και τα αποτελέσματα των πολιτικών εξελίξεων μετά τη Γαλλική Επανάσταση, ωθούν ανήσυχα πνεύματα να εγκαταλείψουν τα πάτρια σκλαβωμένα εδάφη για αναζήτηση νέων χώρων δραστηριότητας οικονομικής και πνευματικής. Πολλοί Δωδεκανήσιοι, μετέβησαν προς Αμερική, Αβυσσηνία, Αίγυπτο, κτλ. Δωδεκανήσιοι Αιγυπτιώτες που προσέφεραν στην πατρίδα, γνωστοί απόγονοι των οποίων υπάρχουν και σήμερα, είναι πολλοί. Αναφέρουμε εδώ, ενδεικτικά, αυτούς που ονομάστηκαν ευεργέτες και μεγάλοι ευεργέτες, την οικογένεια Καζούλλη, Βενετοκλή, και Δρακίδη. Δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στα έργα που έκαναν για την παιδεία του νησιού μας σε μια δύσκολη περίοδο της πνευματικής μας ιστορίας, το τέλος της Τουρκοκρατίας και πιο συγκεκριμένα κατά τη 10ετία των ετών 18801890. Κατά τα έτη αυτά, η παιδεία αναπτύσσεται σημαντικά, γίνεται πιο συγκεκριμένη και η αγάπη των Αιγυπτιωτών Ελλήνων για την πατρίδα, συντελεί ουσιαστικά στην όλη αναδιάρθρωση του συστήματος της εκπαίδευσης καθώς και στην ώθηση των νέων προς αυτήν. Οικογένεια Καζούλλη Οι αδελφοί, Παύλος και ο Νικόλαος Καζούλλης, με κληροδότημά τους θέτουν τις βάσεις για τη σύγχρονη παιδεία στη Ρόδο. Η οικογένεια Καζούλλη ευεργετούν την κοινότητα ήδη από το 1873 και η συμβολή τους στην ομαλή λειτουργία της εκπαίδευσης στο νησί της Ρόδου είναι αρκετά μεγάλη. Την οικονομική δυσπραγία των χρόνων εκείνων ανακουφίζει η Μαρουλλίτσα Καζούλλη με την προσφορά ενός οικοπέδου που χρησίμευσε στο κτίσιμο της Αστικής Σχολής Ρόδου. Ιδιαίτερη τιμή, ανήκει στον Παύλο. Καταγόμενος από τη μεγάλη οικογένεια της Ρόδου γεννήθηκε το 1832 και απέθανε το 1889. «Διανύσας τα εγκύκλια μαθήματα εν Ρόδω και μη ευρίσκων στάδιον ενεργείας και δράσεως εν αυτήν, απήλθεν εις Αλεξάνδρειαν, ένθα συνεταιρισθείς μετά του αυταδέλφου αυτού Νικολάου ανέπτυξε μετ΄αυτού δραστηριότητα έκτακτον και ούτως δε αμφοτέρων επετεύχθη να συμπτυχθή μέγας των αδελφών Καζούλλη εμπορικός Οίκος με πίστιν απεριόριστον και φήμην αγαθοτάτην». Ελ, Σβορώνος, Ημερολόγιου του Αγαίου, 1905. «Καζούλειο Κληροδότημα» και «Καζούλειο Παρθεναγωγείο» Προ του θανάτου του, ο Παύλος, μέσω της θυγατέρας του Χρυσάνθης Γεωργαντά, καταθέτει στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος 50.000 δραχμές και από τον ετήσιο τόκο χορηγείται υποτροφία «εις νέον εκ Ρόδου επί τετραετίαν και εις ην επιστήμην άγει τον νέον η φυσική αυτού κλίσις εν τινι Πανεπιστημίω είτε των Αθηνών είτε αλλαχού της Ευρώπης…». Με αυτόν τον τρόπο σπούδασαν πολλά παιδιά τα οποία αποτέλεσαν και τα πρώτα στελέχη στα σχολεία της Ρόδου. Με τη διαθήκη του, που δημοσιεύτηκε στις 29/12/1888, παραγγέλλει τη σύσταση του Καζουλείου Παρθεναγωγείου για τα άπορα κορίτσια της Ρόδου, καταθέτοντας προς τούτο 40.000 δραχμές με τους τόκους των οποίων θα συντηρείται. Ο Νικόλαος Καζούλης, εις εκ των εκτελεστών της διαθήκης του Παύλου, ανακοινώνει στην Ορθόδοξη κοινότητα Ρόδου και προβαίνει σε διαδικαστικές πράξεις για τις δωρεές, η οποία κοινότητα στη συνεδρίαση της 28/9/1889, αρ. διεκπεραίωσης 496, ανακυρήσσει αυτόν μεγάλο ευεργέτη. Ο Παύλος Καζούλλης, εκτός από την θυγατέρα του Χρυσάνθη, άφησε εκτελεστές της διαθήκης του, τους 1. Νικόλαο Καζούλη, 2. Μίνωα Βενετοκλή, 3. Φίλιππο Δ. Φιλιππίδη και 4. Κωνσταντίνο Δρακίδη.Την περίοδο αυτή, τα κοινοτικά πράγματα βρίσκονται σε δεινή κατάσταση, γι΄αυτό η κοινότης αποφασίζει να ζητήσει ενίσχυση από τους βαθύπλουτους ομογενείς και από την ελληνική κυβέρνηση. Έτσι, από το έτος 1890 κι έπειτα, οι ανάγκες των σχολείων της Ορθοδόξου κοινότητος Ρόδου καλύπτονται από τους Αιγυπτιώτες ομογενείς. Το έτος 1891 ήλθε στη Ρόδο ο Νικόλαος Καζούλλης και η κοινότης προσέφυγε στην αρωγή του για να καλύψει το έλλειμμα των σχολών. Δυστυχώς όμως, για την κοινότητα της Ρόδου, ο Ν. Καζούλλης πέθανε την 11111902, προέβλεψε όμως, με τη διαθήκη του να κληροδοτήσει την ορθόδοξη κοινότητα της Ρόδου με 1000 λίρες Αγγλίας και μια οικία, από το ενοίκιο της οποίας θα επωφελούνται τα σχολεία. Η κοινότης της Ρόδου αποφάσισε να κηρύξει τους δύο αυτούς Ροδίτες Αιγυπτιώτες, ευεργέτες της Ρόδου. Πιο συγκεκριμένα, απεφάσισε: 1. Να εγγραφή ο τίτλος «Καζούλλειον Παρθεναγωγείον» χρυσοίς γράμμασι και τεθή επί της θύρας έξωθεν του Παρθεναγωγείου. 2. Να αναρτηθή η εικών του Ευεργέτου Παύλου Καζούλλη εν τη αιθούση αυτού. 3. Κατά την επέτειον μνήμην του ονόματός του να τελήται Αρχιερατικόν εν τω Μητροπολιτικώ Ναώ μνημόσυνο υπέρ αυτού, επιμνημόσυνος δε τελετή και δημοτελής γραμμάτων πανήγυρις εν τη αιθούση του ομωνύμου αυτώ Παρθεναγωγείου, εν η να εκφωνήται συνάμα και ο προσήκων εκάστοτε πανηγυρικός λόγος. Το έτος 1907, άρχισε να ωριμάζει η ιδέα της επεκτάσεως του Παρθεναγωγείου. Το 1908, η Ευδοκία Παύλου Καζούλλη δώρισε στην ορθόδοξη χριστιανική κοινότητα της πρωτευούσης της Ρόδου το σπίτι της με τον παραπλεύρως κήπο που βρισκόταν στην συνοικία Νεοχωρίου, υπό τον όρο ότι το προϊόν της πωλήσεως της δωρεάς ή των ενοικίων της να διατεθεί για την υπέρβαση της δαπάνης, του Καζουλλείου, ή για μελλοντικές κτηριακές ανάγκες του ίδιου σχολείου. Οικογένεια Βενετοκλή Η Βενετοκλείς, από τις πιο επιφανείς οικογένειες της Ρόδου, μας είναι γνωστοί «…δια του ήρωος της Φιλικής Εταιρίας Βασιλείου Βενετοκλέους…». Κυνηγημένος από τους Τούρκους, διέφυγε στην Αίγυπτο και συνέχεια στο Ναύπλιο. Τα μέλη της οικογένειας Βενετοκλή, πηγαινοέρχονταν συχνά ΑίγυπτοΡόδο. Η συμβολή της οικογένειας στην προσπάθεια της αναγεννήσεως των γραμμάτων στη Ρόδο, αρχίζει από το έτος 1840 περίπου. Ύστερα δηλαδή από μια πεντηκονταετία την παράδοση αυτή της οικογένειας Βενετοκλή προς την παιδεία την επαναδραστηριοποιούν ο Δημήτριος και ο Μίνως κατά το έτος 1901. Οι αδελφοί Βενετοκλή ενισχύουν την αναγεννητική προσπάθεια της κοινότητος και συμβάλλουν στην ομαλή λειτουργία των σχολείων του νησιού. Ο Δημήτριος Β. Βενετοκλής γεννήθηκε το 1836 και πέθανε το 1919. Δρ Φιλολογίας του Εθνικού Πανεπιστημίου, Διευθυντής της Αστικής Σχολής Λευκωσίας, Διευθυντής των σχολών της Ελληνικής κοινότητας Αλεξανδρείας, Γυμνασιάρχης του Αβερώφειου Γυμνασίου (18751905). Ιππότης του Βασιλικού τάγματος του Σωτήρος Γεωργίου Α (1895). Ιππότης του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας (1905). Ιππότης του Παναγίου Τάφου του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων (1905). Επίτιμος ισόβιος Διευθυντής των Σχολών Ρόδου και ισόβιο μέλος της Δημογεροντίας (19051919). Ο Μίνως Β. Βενετοκλής γεννήθηκε το 1837 και πέθανε το 1920. Δικηγόρος παρά τοις Μικτοίς και Προξενικοίς Δικαστηρίοις Αλεξανδρείας (18691904). Τακτικός Σύνεδρος (1894), Ιππότης του Βασιλικού Τάγματος Σωτήρος Γεωργίου Α’, ισόβιο μέλος της Δημογεροντίας Ρόδου (19051920). Οι αδελφοί Βενετοκλή ήταν αυτοί που χρηματοδότησαν την ανέγερση του Ναού του Αγίου Δημητρίου στο Νεκροταφείο Ρόδου, το χτίσιμο κρηνών όπως της Αγ. Αναστασίας, της Μητροπόλεως (σχολείων) και άλλες πολλές δωρεές. Οικογένεια Δρακίδη Η επιφανής οικογένεια Δημοσθένους Δρακίδη ήταν οικογένεια με οικονομική ευμάρεια, κοινωνική υπόσταση και πνευματική καλλιέργεια. Ο Νικόλαος υπηρέτησε για πολλά χρόνια το Δ.Σ της Ροδιακής Αδελφότητας Καΐρου και μετέπειτα πρόεδρός της έως το 1914/ Ο Γεράσιμος, λόγιος και συγγραφέας αναδείχτηκε από τους κορυφαίους της Ροδιακής Γραμματείας και Λαογραφίας. Ο Γεώργιος ήταν γνωστός νομικός της εποχής. Το Νεκροταφείο πόλεως Ρόδου ανεγέρθηκε το Δεκέμβρη του 1903 με συνδρομή των τεκνών του Δημοσθένους Δρακίδου «προς αιώνιον μνημόσυνον του πατρός αυτών», όπως αναγράφεται και στην είσοδο του. Ο Παλαιολόγος Δρακίδης άφησε όλη του την κινητή και ακίνητη περιουσία στα εκπαιδευτήρια της Ορθοδόξου Κοινότητος Ρόδου και στο Κτηματολόγιο γράφτηκαν στο όνομα: Istituzioni Greche d’Istruzione in Rodi (Ελληνικά Ιδρύματα εκπαιδεύσεως εν Ρόδω). Βενετόκλειο Γυμνάσιο Το οικόπεδο 3,5 περίπου στρεμμάτων στο οποίο ανεγέρθηκε το Βενετόκλειο γυμνάσιο, δωρήθηκε από τους εξαδέλφους Πέτρο Κωνσταντίνου Δρακίδη και Νικόλαο Δημοσθένη Δρακίδη, αδελφό του Γεράσιμου Δρακίδη. Βέβαια η πρωτοβουλία της ανέγερσης του γυμνασίου οφείλεται στους αδελφούς Βενετοκλή, θέλουμε όμως εδώ να επισημάνουμε τη συμβολή της οικογένειας Δρακίδη για την πραγματοποίηση του σκοπού. Το έτος 1906, οι αδελφοί Βενετοκλή αποφάσισαν να εγκατασταθούν στη γενέτειρά τους Ρόδο και με επιστολή τους προς την κοινότητα ο Μίνως βολιδοσκοπούσε τα μέλη της εάν επιθυμούσαν την ίδρυση γυμνασίου στο νησί. Η ίδρυση γυμνασίου δημιούργησε αρκετές συζητήσεις. Ορισμένοι πρότειναν να οικοδομηθεί στο Νεοχώρι αλλά ο Μίνως Βενετοκλής θεωρούσε κεντρικό μέρος τη συνοικία της Μητροπόλεως και μάλιστα το κτήμα του Πέτρου Δρακίδη. Μόλις περατώθηκε η διαδικασία του οικοπέδου, αμέσως η Μητρόπολη πήρε την έγκριση των σχεδίων από την Οθωμανική Κυβέρνηση και από το δωρητή Μίνωα Βενετοκλή που πρόσφερε για το σκοπό αυτό και άλλα 2000 φράγκα. Για την ανέγερση η δωρεά του Μίνωα ήταν 27.000 φράγκα. Το έτος 1910 περατώθηκε η οικοδόμηση του «Βενετοκλείου» γυμνασίου. Η ημερομηνία εγκαινίων καθορίστηκε η 4η Ιουλίου 1910. Το Βενετόκλειο γυμνάσιο άρχισε να λειτουργεί από το σχολικό έτος 191011. Στη διαθήκη του ο Μίνως, πέρα από το ποσό που κατέθεσε στην Εθνική Τράπεζα για τη συντήρηση του γυμνασίου από τους τόκους, προέβλεπε τη διάθεση ποσού από πώληση οικοπέδων για τη λειτουργία του Εμπορικού τμήματος του γυμνασίου που ιδρύθηκε αργότερα. Η κοινότης Ρόδου ανακήρυξε Μεγάλους ευεργέτες τον Μίνωα και τον Δημήτριο Βενετοκλή, έβαλε τις εικόνες αυτών στην αίθουσα των τελετών. Μεγάλη ευεργέτιδα θεωρήθηκε και η σύζυγος του Μίνωα, Μαρουλίτσα Βενετοκλή. Οι ευεργέτες Αιγυπτιώτες Έλληνες στη Ρόδο ζουν ανά τους αιώνες και με την δέουσα ευγνωμοσύνη μνημονεύονται από την μαθητική νεολαία. Πηγές: Ιστορία της Ρόδου, Χ.Ι. Παπαχριστοδούλου, Η Εκπαίδευση στο κοινό της Ρόδου κατά την Οθωμανοκρατία, Γ.Θ. Βεργωτή Δρ.Θ., Οι Βενετοκλείς και το Βενετόκλειο, Π. Κ. Κυπριώτου, Ρόδιοι Πατριώτες και Λόγιοι, Εταιρία Ροδιακών Μελετών, Ιπποτικοί και Νεοκλασικοί Πύργοι Ιαλυσού Ρόδου, Μ.Εμμ.Αρφαράς.Το Δ.Σ των Αιγυπτιωτών Δωδεκανήσου