Γεώργιος Λασέρντα, ο Καστελλοριζιός πολιτικός που η μοίρα δεν του επέτρεψε να κυβερνήσει την Βραζιλία (Β' μέρος)

Το τραγικό του τέλος -Λατρεύεται μέχρι σήμερα

Γράφει ο Κώστας Τσαλαχούρης

Β΄
Θα αναφερθούμε στα χειρόγραφα του Κομνηνού, που φεύγοντας από το νησί πήγε στη Βραζιλία κι εκεί έγραψε την αυτοβιογραφία του. Αυτή βρέθηκε στην Αθήνα, αντίγραφο της οποίας έχουμε στην κατοχή μας, από το 1974. Αποτελείται από εννέα σελίδες και είναι γραμμένη σε χοντρό χαρτί, που χρησιμοποιούνταν για εμπορικές υποθέσεις, αφού στις άκρες γράφονται οι λέξεις debit, credito. Μας το εμπιστεύτηκε επιφανής Καστελλορίζιος, συγγενής του Λασέρντα, ο οποίος μας προέτρεψε να το χρησιμοποιήσουμε όπου δει. Ήταν η εποχή που υπήρχε η φήμη ότι το αεροπλάνο όπου επέβαινε ο Κυβερνήτης Λασέρντα κατερρίφθη με πύραυλο, αλλά τέτοιο γεγονός δεν συνέβη. Από πουθενά δεν υπάρχει, έστω και κάποια υπόνοια ότι δάκτυλος ξένων υπηρεσιών, ήταν η αιτία καταρρίψεως του αεροσκάφους.

Ο πατέρας Κομνηνός
Στην αυτοβιογραφία του, ο Κομνηνός, γράφει ότι «εγεννήθην εν τη νήσω Καστελλόριζον υπό του πατρός πλοιάρχου Γεωργίου Σάββα Λακερδή και υπό της μητρός Ειρήνης, το γένος Σλατάνου, το 1877-πρωτόκολλο 536 αριθμ. αύξ. 458, εγγεγραμμένος εν τω Δημοτολογίω με αύξοντα αριθμόν 568-εγώ δεν πιστεύω ότι εγεννήθην εις αυτήν την ημερομηνίαν, διά λόγους στρατολογίας υπό την Υψηλήν Πύλην, πρόσθεσαν 9 έτη.

Δεν έφθασα πρώτην γυμνασίου δια να βοηθώ στο πλοίον του πατρός μου, όπως μου έμαθε να κυβερνώ πλοίον των χιλίων τόνων εις ηλικίαν 12 ετών… η σημαία του πλοίου οθωμανική κι εγώ οθωμανός υπήκοος, ραγιάς. Δεν ηδυνάμην να έχω δίπλωμα πλοιαρχίας διότι η Τουρκία δεν ήτο αναγνωρισμένη ναυτική δύναμις, ούτε σχολεία Ναυτικής είχεν, οπόταν υποχρεώθην να πολιτευθώ ως Έλλην δημότης Αθηνών και να αποκτήσω φυλλάδιον απογραφής ως εργάτου θαλάσσης, αριθμ 1691-23 Δεκεμβρίου 1909, διά να δύναμαι, μετά τας απαιτουμένας διατάξεις του νόμου, να αποκτήσω το δίπλωμά μου…».

Η αναχώρηση από το Καστελλόριζο
Στα της αναχωρήσεώς του γράφει ότι «ηρραβωνίσθην το 1913, εστεφανώθην αρχάς ’14 και ανεχώρησα διά Βραζιλίαν, μετά πενθεράς, συζύγου, κουνιάδας Χριστίνας και μικρού ανεψιού Σάββα, Φεβρουάριον 1914. Μετά 40 ημέρες ταξίδι, πρώτο πόρτο Santos, μετά οκτώ ημέρες πήγαμε στον Παραναγουά εις τον πενθερόν μου Σάββαν Ιωαννίδη, φτωχότατον, είχεν φτωχύνει. Δεν είχε ούτε τα ρούχα να παραδώσει σύμφωνα με το προικοσύμφωνο…20 Οκτωβρίου 1914 εις Paranaguá της Βραζιλίας, εγεννήθη μάλλον ετίχθη ο Γεώργιος Κομνηνού Λακερδής, μετά έν έτος εγεννήθη ο Σάββας Κομνηνού Λακερδής μετά έν έτος η Ειρήνη Κομνηνού Λακερδή, μετά έν έτος η Μάγδα, μετά ένα έτος ο Ιωάννης Βενιζέλος, μετά ένα έτος ο Κωνσταντίνος Κομνηνού Λακερδής. Εις ανάμνησιν του Μεγάλου Βενιζέλου, όπου ετριπλασίασεν την Ελλάδα του 1920, και του Κωνσταντίνου, όπου ανέλαβεν πάλιν την αρχηγίαν εις την Μικρά Ασία… Έμπορος ως το 1924…το 1927 μετακόμισα εις Φλοριανόπολη της Σάντα Καταρίνα, φαμιλικώς, όπου όλα τα παιδιά εφοίτησαν και ετελείωσαν το γυμνάσιον Caterinense…».

Εθνική απώλεια
Η μηνιαία ελληνική εφημερίδα «Μαραθών», που εκδιδόταν στην Κουριτίμπα του Παρανά, περιοχή όπου συνετρίβη το αεροσκάφος που επέβαινε ο Γεώργιος Λασέρντα, δημοσιεύει εκτενές ρεπορτάζ-νεκρολογία στην 4η σελίδα της, με φωτογραφία του κυβερνήτη. Το φύλλο έχει ημερομηνία, Ιούνιος 1958. Γράφει: «Γιώργο Λασέρδα… Πώς να μην κλάψουμε, εμείς οι Έλληνες, τον τόσο άδικο χαμό σου, αφού τον κλαίει ολόκληρη η Βραζιλία; Βρήκες τον τραγικότερο θάνατο, στην καλύτερή σου ηλικία.

Έπειτα από μια σειρά μεγάλων επιτυχιών της ζωής σου. Πλαισιωμένος από την αγάπη του λαού της Πολιτείας που κυβερνούσες. Αρχηγός μιας οικογένειας-μιάς ανταξίας σου συζύγου και τριών χαριτωμένων κοριτσιών, που ντύθηκαν στα μαύρα καθώς και η ψυχή τους. Πώς να μην σε κλάψουμε εμείς οι Έλληνες, παιδί εσύ Ελλήνων, καμάρι μας και καύχημά μας, αφού σε κλαίει ένας ολόκληρος κόσμος; Αφού σε υμνούν όλοι οι Ραδιοσταθμοί της Βραζιλίας, κι όλος ο Τύπος απαριθμεί καθημερινώς τις αρετές σου. Σε ονομάζουν, έναν από τους πιο δυναμικούς πολιτικούς της Βραζιλίας, και θεωρούν το χαμό σου ως εθνική απώλεια!..

Πώς να μην σε κλάψουμε απαρηγόρητα; Σε χαρήκαμε βουλευτή σε δύο περιόδους. Θαυμάσαμε την επιτυχία σου ως Κυβερνήτου μιας Πολιτείας. Σε ονειρευόμαστε Γερουσιαστή μετά το τελευταίο σου αξίωμα, κι έπειτα Πρόεδρο Δημοκρατίας.
Όμως. Έφυγες από τη ζωή, ένα σούρουπο. Ένα πένθιμο σούρουπο που έχυνε ποταμούς τα δάκρυα ο κατάμαυρος συννεφιασμένος ουρανός. Η ψυχή σου, φτερούγισε και ξεμάκρυνε μέσα σε ένα λεπτό της ώρας.

Από κοντά στους δικούς σου, που θα παίρνουν το δρόμο προς την τελευταία σου κατοικία, για να σε συντροφέψουν για μερικές ώρες, να φυτέψουν βιολέτες και μενεξέδες και ν’ ανάψουν το καντήλι σου… θα ακολουθεί αργά και θλιμμένα και η δική μας σκέψις, και η δική μας ψυχή. Πίστεψέ το αυτό Γιώργο Λασέρδα, πίστεψέ το».
Το κείμενο υπογράφει ο διευθυντής της εφημερίδας Στέφανος Ε. Μουσούρης, κι ακολουθεί το σχετικό ρεπορτάζ:

Το ρεπορτάζ
«Στις 16 Ιουνίου 1958, από τις 7 το βράδυ, μια είδηση άρχισαν να μεταδίδουν όλοι οι Ραδιοσταθμοί της Βραζιλίας, που συνετάραξε κι εβύθισε στο πένθος όλο τον κόσμο.
Ένα αεροπλάνο προερχόμενο από την Φλοριανόπολη, από άγνωστη και μη εξακριβωμένη αιτία, έκανε αναγκαστική προσγείωση 11 χιλιόμετρα μακριά από το αεροδρόμιο της Curitiba, κατά την οποία προσέκρουσε σε ένα δένδρο και συνετρίβη. Πλέον από 25 άτομα βρήκαν τραγικό θάνατο, μεταξύ των οποίων υπήρχαν και τρεις προσωπικότητες. Ο κυβερνήτης της Πολιτείας Sta Catarina Γεώργιος Λασέρδας, ο γερουσιαστής Nereu Ramos και ο βουλευτής Leoberto Leal.

Ο αείμνηστος Γεώργιος Λασέρδας (Λακερδής), ήταν γιός του Κομνηνού Γεωργίου Λακερδή και της Αναστασίας, το γένος Σάββα Ιωαννίδη από το Καστελλόριζο. Γεννήθηκε το 1914 στον Παραναγουά της Πολιτείας Παρανά.

Σπούδασε με στερήσεις
Δεν μεγάλωσε σε πλούτη, αλλ’ αυτό του στάθηκε χρήσιμο, γιατί έτσι γνώρισε από κοντά τις στερήσεις κι αγάπησε και πόνεσε εκείνους που υποφέρουν στη ζωή. Μεγάλωσε σπουδάζοντας και βοηθώντας τον πατέρα του, στο μικρομάγαζό του.
Αν και τα πλούτη έλειπαν, αυτό δεν τον εμπόδισε να συνεχίσει και πανεπιστημιακές, διπλές μάλιστα σπουδές. Γιατί ο Γεώργιος Λασέρδας κάθισε δυο πενταετίες στα θρανία του Πανεπιστημίου κι έτσι είχε δύο διπλώματα, γιατρού και δικηγόρου.

Σπουδάζοντας, ταυτόχρονα δημοσιογραφούσε και πάντοτε τα άρθρα του προξενούσαν βαθιά αίσθηση. Όλοι διέβλεπαν στο πρόσωπο του Γιώργου Λασέρδα, τον άνδρα εκείνο που η μοίρα προόριζε για τα μεγάλα, τα αξιώματα. Πάνοπλος από μόρφωση και θάρρος, εκτέθηκε για πρώτη φορά ως βουλευτής και σημείωσε την πρώτη του νίκη.

Η Κυράνα Λασέρντα
Στο μεταξύ έγινε και σύζυγος μιας κόρης, της λαμπρής οικογένειας Κυριάκου και Ζωής Αθερινού. Η Κυράνα Λασέρντα υπήρξε ανεκτίμητη σύζυγος του Γιώργου. Ακριβώς, εκείνο που ταίριαζε σε άνθρωπο πολυάσχολο και με μεγάλες ευθύνες. Στάθηκε στο πλευρό του Γιώργου Λασέρντα όχι σαν ένα απλό συμπλήρωμα μιας οικογένειας αλλά, σαν μια στοργική μητέρα, που τη στερήθηκε ο Γιώργος από τα νεανικά του χρόνια. Σαν μια μεγάλη του φίλη. Σαν μια απαραίτητη βοηθός του. Υπήρξε το δεξί του χέρι και με τον καιρό του προσέφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στο δύσκολο έργο του που συνίστατο σε μεγάλες φροντίδες προς τον εργαζόμενο και μοχθούντα κόσμο και σε πραγματικούς αγώνες του στη Βουλή.

Την πρώτη του επιτυχία ως βουλευτή Ρίου, τη διεδέχθη μια δεύτερη για το ίδιο αξίωμα, για νάρθει ο μεγάλος του θρίαμβος ως Κυβερνήτη της Σάντα Καταρίνα που από χρόνια πλέον είχε εγκατασταθεί με την οικογένειά του, και είχε αγαπηθεί από όλους. Ως Κυβερνήτης, με τα έργα που δημιούργησε για το καλό του τόπου, με την τίμια και φιλική προς όλους πολιτική του, κατόρθωσε να κάνει και τους αντιπάλους του εγκάρδιους φίλους του.
ΑΥΡΙΟ: Το Γ΄ Μέρος