Ιδιώτες “ανάδοχοι” θα φωτίζουν ...φάρους

Tέσσερις είναι οι παραδοσιακοί φάροι στα Δωδεκάνησα

Ένα από τα σημαντικότερα σύγχρονα μνημεία που δίνουν το στίγμα της Ελλάδας και την περίοπτη θέση που κατείχε ανέκαθεν η χώρα μας στην παγκόσμια ναυτική ιστορία αργοσβήνει, παραδομένο στη φθορά του χρόνου και την εγκατάλειψη.

Σύμφωνα με την εφημερίδα Καθημερινή, το δίκτυο των φάρων στη χώρα μας εκτείνεται σε μήκος 18.400 χλμ. και, παρά τον εκσυγχρονισμό των μέσων ναυσιπλοΐας (gps, dgps κ.λπ.), εξακολουθεί να παραμένει ένα απαραίτητο ναυτιλιακό βοήθημα.

Οι 1.297 φάροι που συντη-ρούνται από την Υπηρεσία Φάρων (ανεξάρτητη υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού, που υπάγεται απευθείας στο Γενικό Επιτελείο Ναυτικού) εκτιμάται ότι καλύπτουν πλήρως τις ανά-γκες φωτοσήμανσης 9.835 νήσων, νησίδων και βραχονησίδων, καθώς και 1.345 κόλπων και όρμων, 161 στενών και διαύλων και 520 λιμένων.
Σήμερα, έχει πέσει στο τραπέζι σοβαρά η «αναδοχή» των εγκαταλειμμένων φάρων, η οποία προβλέφθηκε για πρώτη φορά στη χώρα μας με πρόσφατο νομοσχέδιο.

Ωστόσο, όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα, υπάρχουν αρκετά ζητήματα σε σχέση με τη διαχείριση του δικτύου των φάρων. Όπως ανέφερε στη Βουλή η αναπληρώτρια υπουργός Άμυνας Φώφη Γεννηματά, το συνολικό κόστος της συντήρησης του δικτύου εκτιμάται σε 1,5 εκατ. ευρώ ετησίως. Επιπλέον, μεγάλος αριθμός παλαιών πέτρινων φάρων έχει πάψει να λειτουργεί, καθώς βρίσκεται σε πολύ κακή κατάσταση.

Έτσι, το ελληνικό δημόσιο αναζητεί βοήθεια στον ιδιωτικό τομέα. Ο νόμος 4278/12 (φάροι, στρατολογία και άλλες διατάξεις) θεσμοθέτησε για πρώτη φορά τη δυνατότητα σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα να ανακηρυχθούν «ανάδοχοι φάρου». Ο «ανάδοχος» αναλαμβάνει «υποχρέωση εκτέλεσης εργασιών ή κάλυψης δαπανών εγκατάστασης, συντήρησης, επισκευής ή ανάδειξης ενός ή περισσότερων φάρων για ορισμένο χρονικό διάστημα».

Ως αντάλλαγμα, η πολιτεία δίνει στον ανάδοχο «δικαιώματα σχετικά με την επικοινωνιακή τους προβολή και τη χρήση του φάρου, υπό την προϋπόθεση σεβασμού της ιστορικής, αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής τους αξίας». Επιπλέον, προβλέπεται η δυνατότητα παραμονής στον φάρο των αναδόχων.
Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι η διαμονή σε φάρους για λόγους αναψυχής επιτρέπεται και σήμερα: από τις αρχές Μαΐου εκάστου έτους έως και περί τα τέλη Σεπτεμβρίου 22 φάροι (από τη Σαντορίνη και την Κρήτη έως τη Χαλκιδική) χρησιμοποιούνται ως οικήματα για παραθεριστές του προσωπικού του Πολεμικού Ναυτικού.

Η διαδικασία της αναδοχής φάρου θα οριστεί με κοινή απόφαση των υπουργείων Εθνικής Άμυνας και Πολιτισμού, έπειτα από πρόταση της Υπηρεσίας Φάρων και εισήγηση του Ανώτατου Ναυτικού Συμβουλίου του Πολεμικού Ναυτικού.

OI ΦΑΡΟΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΑΣ
Με την ευκαιρία σημειώνεται ότι στη λίστα με τους παραδοσιακούς φάρους περιλαμβάνο-νται τέσσερις φάροι της περιοχής μας.

Είναι ο φάρος του Αγίου Νικολάου στο κάστρο Αγίου Νικολάου . Ο φάρος αυτός κατασκευάστηκε το 1863 από την Γαλλική Εταιρεία Φάρων. Το ύψος του πύργου του είναι 6 μέτρα και το εστιακό του ύψος είναι 25 μέτρα. Βρίσκεται στην άκρη του λιμανιού της πρωτεύουσας της Ρόδου πάνω στο κάστρο. Εντάχθηκε στο Ελληνικό φαρικό δίκτυο το 1947 με την προσάρτηση των Δωδεκανήσων.
Ο φάρος στο Πρασονήσι. Ο φάρος αυτός κατασκευάστηκε το 1890 από την Γαλλική Εταιρεία Φάρων. Το ύψος του πύργου του ειναι 14 μέτρα και το εστιακό του ύψος είναι 65 μέτρα.

Βρίσκεται στο νοτιότερο σημείο της Ρόδου στο ακρωτήριο Πρασονήσι, ένα από τα πιο ονομαστά κέντρα για windsurfing στην Ευρώπη, καθώς ο άνεμος πάντα φυσά σε κάποια από τις δυό του ακτές. Εντάχθηκε στο Ελληνικό Φαρικό δίκτυο το 1947 και ανακατασκευάστηκε το 1996.

Ο φάρος στη νησίδα Καλόλιμνο. Ο φάρος αυτός κατασκευάστηκε το 1864 από την Γαλλική εταιρεία Οθωμανικών φάρων. Το ύψος του πύργου του είναι 6 μέτρα και το εστιακό του ύψος είναι 70 μέτρα. Είναι εγκατεστημένος πάνω στο νησάκι Καλόλιμνο των Δωδεκανήσων στα ΒΑ της Καλύμνου δίπλα από τα Ίμια. Εντάχθηκε στο Ελληνικό φαρικό δίκτυο το 1947 με την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων. Η πρόσβαση στο φάρο γίνεται με σκάφος από την πρωτεύουσα της Καλύμνου Ποθέα ή Πόθια.

Ο φάρος στη Στρογγύλη. Η Στρογγύλη Μεγίστης είναι μικρό νησί των Δωδεκανήσων κοντά στο Καστελλόριζο και είναι το ανατολικότερο Ελληνικό έδαφος. Στο νησί δεν υπάρχουν μόνιμοι κάτοικοι, παρά μόνο μικρό απόσπασμα καταδρομέων του Ελληνικού Στρατού. Το μικρό νησάκι ανήκει διοικητικά στο δήμο Μεγίστης και γεωγραφικά στο σύμπλεγμα της Μεγίστης (Καστελλόριζο), η οποία απαρτίζεται από 14 νησίδες εκ των οποίων οι τρεις μεγαλύτερες, Μεγίστη, Ρω και Στρογγύλη κατοικούνται και αναπτύσσουν οικονομική δραστηριότητα.

Στη νότια πλευρά της Στρογγύλης ή Υψηλή υπάρχει ο φάρος. Πρωτολειτούργησε το 1910 με φωτιστική ύλη το πετρέλαιο, με φωτοβολία 20 ναυτικών μιλίων. Έχει εστιακό ύψος 85 μέτρα και είναι πύργος στρογγυλός ύψους 6,6 μέτρων. Βρίσκεται μέσα στο νότιο όριο της ομώνυμης νησίδας.Στο Ελληνικό φαρικό δίκτυο προστέθηκε το 1947 με την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα. Από το 1987 ο φάρος είναι αυτόματος λειτουργεί με ηλιακή ενέργεια και έχει φωτοβολία 17 ναυτικών μιλίων Το σημείο αυτό ήταν το ανατολικότερο όριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέχρι την είσοδο της Κύπρου σε αυτή.

Το Eλληνικό Φαρικό δίκτυο αριθμεί σήμερα 120 παραδοσιακούς φάρους μέσης ηλικίας περίπου 2 αιώνων. Μόνον οι 20 βρίσκονται σε καλή κατάσταση ενώ μέτρια χαρακτηρίζεται η κατάσταση άλλων 30. Στους υπόλοιπους τα σημάδια φθοράς είναι ορατά και δια γυμνού οφθαλμού. Το 1998 η Υπηρεσία Φάρων του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού (ΓΕΝ) , στην οποία ανήκει η ευθύνη για την διαχείριση του δικτύου, εκπόνησε ένα συνολικό πρόγραμμα συντήρησης και αποκατάστασης όλων των κτισμάτων και προώθησε το σχέδιο αυτό προς ένταξη στο Β΄ Κοινοτικό πλαίσιο στήριξης.

Το Υπουργείο Πολιτισμού και οι Εφορείες Νεωτέρων Μνημείων ανέλαβαν να αξιολογήσουν έναν προς έναν όλους τους φάρους. Στο διάστημα αυτό επισκέφθηκαν 20, τους οποίους και έκριναν ως νεότερα μνημεία τα οποία πρέπει να διατηρηθούν. Ωστόσο το σχέδιο δεν χρηματοδοτήθηκε και η αποκατάσταση έμεινε στα χαρτιά. Η Υπηρεσία Φάρων με τα κονδύλια που διαθέτει έχει την δυνατότητα επισκευής 3-4 πύργων ετησίως.

Οι καταστροφές
Οι μεγαλύτερες καταστροφές στο Eλληνικό Φαρικό δίκτυο προκλήθηκαν κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και συγκεκριμένα κατά την αποχώρηση των Γερμανικών στρατευμάτων από την Ελλάδα. Το 1940 υπήρχαν 206 πέτρινοι φάροι ενώ μετά το τέλος του πολέμου απέμειναν σε λειτουργία μόνον οι 19. Η πρώτη προσπάθεια ανασυγκρότησης του δικτύου άρχισε το 1945 και συνεχίστηκε έως τα μέσα της δεκαετίας του ΄50. Περίπου 80 φάροι ανακατασκευάστηκαν. Οι υπόλοιποι αφέθηκαν στην τύχη τους.