Πάνω στην Ευρωπαϊκή σκακιέρα

Γράφει ο Θάνος Ζέλκας
Βασικός κανόνας στο σκάκι είναι να προστατευθεί με κάθε τρόπο ο βασιλιάς. Αιχμαλωσία του βασιλιά σημαίνει ταυτόχρονα και λήξη της παρτίδας. Το δεύτερο σημαντικότερο πιόνι του παιχνιδιού είναι η βασίλισσα, η οποία ως γυναίκα ασκεί καταλυτική επιρροή σε όλο το παιχνίδι.

Η απώλεια της στις περισσότερες των περιπτώσεων οδηγεί πολύ σύντομα σε ήττα. Ακολουθούν οι πύργοι που είναι τα δύο δυνατά αλλά συνάμα και πιο δυσκίνητα πιόνια, οι αξιωματικοί και οι ίπποι που χρησιμοποιούνται για τις επιθέσεις και τέλος οι στρατιώτες που είναι τα πιο αναλώσιμα πιόνια.

Βέβαια παρά τη μικρή σημασία που φαινομενικά έχουν οι στρατιώτες, φθάνοντας στην απέναντι άκρη, δηλαδή στην καρδιά του εχθρικού στρατεύματος, προάγονται σε ό,τι πιόνι θέλουν ακόμα και σε βασίλισσες.

Για να κερδίσει κάποιος μια παρτίδα σκάκι, δεν αρκεί να είναι γνώστης των βασικών κινήσεων των πιονιών. Χρειάζεται να μπορεί να καταστρώσει μια στρατηγική, η οποία όμως να αναπροσαρμόζεται ανάλογα με τις κινήσεις του αντιπάλου και η οποία να είναι όσο το δυνατόν πιο αναίμακτη. Δηλαδή να μπορεί να συντηρήσει το στρατό του αλώβητο και να θυσιάζει με σύνεση τα πιόνια του μέχρι την επίτευξη του τελικού σκοπού, να εγκλωβίσει δηλαδή τον αντίπαλο βασιλιά.

Στις περισσότερες στρατηγικές ο πρώτος στόχος είναι να καταληφθεί το κέντρο ώστε ο παίκτης να μπορεί να ελέγξει τους διαδρόμους του παιχνιδιού και να προστατεύσει το στράτευμά του από τις επιθέσεις του αντιπάλου.

Αυτά είναι τα λεγόμενα ανοίγματα, στα οποία χρησιμοποιούνται τα “ελαφριά” πιόνια. Οι στρατιώτες, οι αξιωματικοί και οι ίπποι. Σε παρτίδες όπου παίζουν οι μεγάλοι μαιτρ, ακόμα και η πρώτη κίνηση μπορεί να αποβεί μοιραία στην κατάληξη του παιχνιδιού.

Το σκάκι είναι ένα παιχνίδι πνευματικό, το οποίο δεν εμπεριέχει καθόλου τον παράγοντα τύχη. Βασίζεται αποκλειστικά στην ικανότητα των παικτών να καταστρώνουν στρατηγικές και να προβλέπουν τις κινήσεις του αντιπάλου.

Καθώς έχει να κάνει με την καλλιέργεια ενός ατόμου και με τις πνευματικές του ικανότητες, το σκάκι παλαιότερα παιζόταν από ευγενείς και βασιλιάδες, γι’ αυτό και ονομάστηκε το “παιχνίδι των βασιλιάδων”. Πλέον έχει εξελιχθεί σε ολυμπιακό άθλημα και οι παγκόσμιοι πρωταθλητές χαίρουν εκτίμησης και αναγνώρισης όλου του πνευματικού κόσμου.

Ως παιχνίδι θεωρείται η βάση της στρατηγικής. Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμα και σε ομαδικά παιχνίδια τα οποία απαιτούν τακτική, οι κινήσεις των προπονητών χαρακτηρίζονται με σκακιστικούς όρους. Πόσο μάλλον, δε, στην πολιτική που οι κινήσεις των ηγετών απαιτούν τη λεπτότητα και τη δεξιοτεχνία ενός μαιτρ σκακιστή, ώστε να μην προκαλέσουν ανατροπή σε λεπτές παγκόσμιες ισορροπίες.

Όταν ξεκινήσει μια παρτίδα σκάκι όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά, καθώς ενώ το παιχνίδι έχει αυστηρούς κανόνες προϋποθέτει την πονηριά του παίκτη να στήσει ενέδρες στον αντίπαλο και να του αποδεκατήσει το στρατό του.

Γι’ αυτό άλλωστε απαιτεί την υπομονή, την πειθαρχία, την οξυδέρκεια, την ετοιμότητα και τα γρήγορα αντανακλαστικά. Κάποιος που δεν μπορεί να τιθασεύσει τα πάθη του συνήθως καταλήγει με το βασιλιά του αιχμάλωτο.

Αυτή τη στιγμή στην παγκόσμια πολιτική σκηνή παίζονται παράλληλα αρκετές παρτίδες σκάκι. Ανάλογα με το επίπεδο μπορούμε να ξεχωρίσουμε τη γεωπολιτική παρτίδα, την οικονομική παρτίδα, την ενεργειακή παρτίδα. Ακόμα και μέσα στην Ευρώπη παίζονται αρκετές παρτίδες όπου ο κάθε παίκτης προσπαθεί να επιβληθεί στον αντίπαλό του.

Φαινομενικά ο ισχυρός του παιχνιδιού είναι η Γερμανία που εκτός του ότι γεωγραφικά βρίσκεται στο κέντρο, έχει καταλάβει και το οικονομικό κέντρο της παρτίδας.
Το μεγάλο ερώτημα είναι αν τα πλαγιομετωπικά χτυπήματα που δέχεται θα την αναγκάσουν σε μια ελαφρά υποχώρηση ώστε να διατηρήσει τη δεσπόζουσα θέση της ή αν τελικά η αδιαλλαξία της να κρατήσει με κάθε κόστος αυτό το κέντρο θα την οδηγήσουν σε μια απροσδόκητη ήττα.

Κανείς δε μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα την εξέλιξη του παιχνιδιού. Το σίγουρο είναι πως η ίδια η παρτίδα έχει εξελιχθεί σε εξαιρετικά ενδιαφέρουσα.