«Η Δωδεκανησιακή Μέλισσα στα Κύθηρα»

Rodiaki NewsRoom

Το έργο της “Δωδεκανησιακής Μέλισσας” είναι γνωστό. Μεγάλο και σπουδαίο, από τότε που ιδρύθηκε από αξιόλογες γυναίκες της Δωδεκανήσου στα δύσκολα χρόνια της ιταλοκρατίας ως σήμερα.

Μετά την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στον εθνικό κορμό, το έργο της “Δωδεκανησιακής Μέλισσας” δεν περιορίζεται μόνο στις υποτροφίες που χορηγεί σε όσους φοιτητές κατάγονται από τα Δωδεκάνησα, αλλά επεκτείνται σε ποικίλες δραστηριότητες, δίνοντας την ευκαιρία στα μέλη της, στους φίλους και σε όλους όσους την περιβάλλουν με την αγάπη τους, να μετέχουν σε πολλές εκδηλώσεις, επισκέψεις σε μουσεία, σε εκθέσεις και σε πολιτικές εκδρομές εντός και εκτός Ελλάδος.

Το καλοκαίρι αυτό πραγματοποίησε την εκδρομή της στο νησί με το μυστηριακό χαρακτήρα, εκεί που όπως γράφει ο Charldes Boudelaire στο “Ταξίδι στα Κύθηρα”: “Της Αρχαίας Αφροδίτης η έξοχη σκιά, στις θάλασσες σου επάνω σαν άρωμα πλανιέται”.
Στο νησί που με σειρά έργων του ζωγράφου Jean - Antoine Watteau όπως το “Επιβίβαση για τα Κύθηρα” καθιερώνεται κι ο τόπος του άπιαστου ονείρου, της ομορφιάς και του μεγάλου πόθου. Αυτή τη συμβολική σημασία έχουν ως σήμερα «... Τα Κύθηρα ποτέ δεν θα τα βρούμε...».

Τα Κύθηρα είναι ένα όμορφο νησί. Πολλά τα τοπία με ενδημικά φυτά, όπως η “Σεμπρεβίβα” που φυτρώνει “στον γκρεμό του βράχου”, και τα κίτρινα άνθη της διατηρούνται χρόνια “αθάνατα”. Τοπία ειδυλλιακά, εκτεταμένες παραλίες, άλλες με άμμο κόκκινης απόχρωσης, άλλες με βότσαλα και απόκρημνα βράχια, θάλασσες με καταγάλανα νερά, γραφικοί όρμοι, κολπίσκοι με κρυστάλλιαν ρηχά νερά, τοπία μοναδικού φυσικού κάλλους, όπως ο καταρράκτης “Νεράιδα” (Φόνισσα) κατά την παράδοσχη. Εδώ συναντάς πλούσια βλάστηση με πευκοδάση, πλατάνια, ρεματιές με κατάφυτες όχθες και άφθονα τρεχούμενα νερά.

«Νερά καθάρια κα γλυκά, νερά χαριτωμένα,
χύνονται μες την άβυσσο τη μοσχοβολισμένη,
και παίρνουνε το μόσχο της κι ακρίνουν τη δροσιά τους»
Ολες αυτές οι ομορφιές που κυριολεκτικά μας θάμπωσαν, έκαναν τόσους και τόσους περιηγητές, ποιητές και διανοούμενους να τα επισκεφθούν και να τα εξυμνήσουν.

Οπως κάθε γωνιά της ελληνικής γης, έτσι και το νησί αυτό αγκαλιάζει ολόκληρη την ιστορία της Ελλάδας. Από τη νεολιθική εποχή, περνάμε στην εποχή του χαλκού, στην εποχή που οι Φοίνικες ίδρυσαν αποικία για να εκμεταλλευτούν την “Πορφύρα”, γι’ αυτό και το νησί ονομαζόταν “Πορφυρούσα” και “Πορφυρίς”.

Πάμπολλα είναι τα ευρήματα μεγάλης τέχνης από τη Μινωική, Μυκηναϊκή και Αρχαϊκή περίοδο, Αγγεία, αγάλματα, οικιακά σκεύη, κοσμήματα. Κατα;τον 5ο αιώνα π.Χ. γίνεται το μήλο της Εριδος ανάμεσα στους Αθηναίους και τους Σπαρτιάτες πριν και κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου.

Κατά τους Βυζαντινούς χορούς γίνεται έδρα Μητροπόλεως, και γνωρίζει έντονη θρησκευτική κίνηση. Οι ξένοι κατακτητές που πέρασαν από τα Κύθηρα, Ρωμαίοι, Ενετοί, Αγγλοι άφησαν τα ίχνη τους. Τουρκοκρατία δε γνώρισε το νησί, όπως και όλα τα Επτάνησα, εκτός από την επιδρομή του Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα και τη μεγάλη σφαγή που ακολούθησε.

Τα Κύθηρα δέχτηκαν πολλές επιδράσεις από όλη την Ελλάδα, αλλά και από τους ξένους κατακτητές. Συνδυάζουν αρμονικά αιγιοπελαγίτικα και επτανησιακά στοιχεία, Πελοποννησιακά και Κρητικά. Οι ετερόκλητες αυτές επιδράσεις είναι εμφανείς παντού, ακόμα και στην Κυθηραϊκή κουζίνα.

Ακολουθώντας την παράδοση των Επτανήσων, οι Κυθήριοι διακρίθηκαν στα Γράμματα, στις τέχνες, στο εμπόριο. Η δράση τους απλώνεται στα Επτάνησα, σε όλη την Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ανθηρή υπήρξε κάποτε η κοινότητα των Κυθηρίων στη Σμύρνη της Μ. Ασίας. Σήμερα έχουν μεγάλη κοινότητα στο Σίδνεϋ της Αυστραλίας. Πολλοί Κυθήριοι διέπρεψαν στις επιστήμες, όπως ο Αντώνιος Φατσέας, ο Εμμανουήλ Στάης, ο Γρ. Κασιμάτης κα.

Κατά την περιήγηση μας θαυμάσαμε τους παραδοσιακούς οικισμούς που είναι κτισμένοι σε όμορφες τοποθεσέις, όπως οι Πιτσινάδες, ο Κάλαμος, ο παραθαλάσσιος οικισμός της “Αγίας Πελαγίας” του Μανιτοχωρίου, το Λιβάδι που δίπλα σ’ αυτό βρίσκεται το χωριό Κατούνι με το πέτρινο γεφύρι που έχει 12 θυρίδες και 13 τόξα, το μεγαλύτερο πέτρινο γεφύρι της Ελλάδας, έργο των Αγγλων.

Το ενδιαφέρον του επισκέπτη προκαλεί η Χώρα με το επιβλητικό ενετικό κάστρο του 1503, που δεσπόζει στο κέντρο του οικισμού με θέα καταπληκτική, τα Βενετσιάνικα αρχοντικά, τα κατάλευκα σπίτια με τα γαλάζια ξύλινα πορτοπαράθυρα που ακολουθούν την Αιγοπελαγίτικη αρχιτεκτονική, οι δρόμοι με τις καμάρες, οι καπνοδόχοι σε ποικίλα σχήματα και μεγέθη, οι πέτρινες εξωτερικές σκάλες.

Ξεχωριστή θέση στην αρχιτεκτονική παράδοση του νησιού κατέχουν οι πάμπολλες και σημαντικές Βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες και μονές, τα προσκυνήματα, διάσπαρτα σε όλους τους οικισμούς. Από τα προσκυνήματα του νησιού το σημαντικότερο είναι η Ιερά Μονή “Παναγίας Μυρτιδιώτισσας” που βρέθηκε στα μέσα του 12ου αιώνα η εικόνα της ανάμεσα στις μυρτιές.

Στη μονή αυτή φυλάσσεται το ιερότερο κειμήλιο των Κυθήρων. Η αρχαιοτάτη αυτή εικόνα της “Παναγίας”, που αποδίδεται στον Ευαγγελιστή Λουκά, στεγάστηκε σ’ ένα ναΐσκο που οικοδομήθηκε το 12ο αιώνα. Στη θέση του μικρού αυτού ναού χτίστηκε το 1827 μια νέα μεγαλοπρεπής Βασιλική και το 1888 το επιβλητικό καμπαναριό, από τον Κυθήριο καλλιτέχνη Νικόλαο Φατσέα.

Εξίσου σημαντικό προσκύνημα είναι της “Αγίας Μονής” αφιερωμένης στο Σωτήρα Χριστό και γιορτάζει στις 6 Αυγούστου. Ο ναός χτίστηκε το 1840 σ’ ένα ύψωμα πρςο το Διακόφτι και τον Κάβο Μαλία, στο σημείο που ένας βοσκός το 18ο αιώνα βρήκε την εικόνα της Παναγίας, με την επιγραφή «η μόνη των πάντων ελπίς». Από την επιγραφή αυτή πήρε το προσκύνημα την ονομασία “Αγία Μονή”.

Ο πρωτεργάτης της ελληνικής ελευθερίας Θεόδωρος Κολοκοτρώνης βρέθηκε στα Κύθηρα το 1803 και αναφέρει στα “Απομνημονεύματά” του ότι προσευχήθηκε στο βουνό της “Αγίας Μονής” σε μια ερειπωμένη εκκλησία για την Ανάσταση του Γένους και έκανε μάλιστα “τάμα” ν’ ανακαινήσει την εκκλησία, όταν ελευθερωθεί η Ελλάδα. Ο Γέρος του Μωριά τήρησε την υπόσχεση του.

Από το “ωραίο νησί της πράσινης μυρτιάς και των ολάνοιχτων ανθών”, νησί που “κάθε έθνος ευλαβείται”, επιστρέψαμε ενθουσιασμένες, αλλά και με πολλά ερωτηματικά. Γιατί ο νησί αυτό που έχει σχεδόν την έκταση της Μάλτας με τόσες και τόσες ομορφιές, με τόσο ένδοξο παρελθόν, με κατοίκους δραστήριους, φιλόξενους και εργατικούς έχει μόνο 3000 κατοίκους και η Μάλτα 500 χιλιάδες.

Γράφει η φιλόλογος καθηγήτρια
Ελένη Αντωνίου Κιοσόγλου-Μπουτάτη