Ο Πολιτισμός στα χέρια του φανατισμού και των ακραίων…γιατί;

Rodiaki NewsRoom

Γράφει o αρχιτέκτονας
Αγαπητός Ξάνθης

Όταν διάβασα για τον αποκεφαλισμό του διάσημου αρχαιολόγου Χαλέντ αλ Ασάαντ από την ISIS, δηλαδή από το χαλιφάτο των φανατικών τζιχαντιστών, στην ιστορική ΠΑΛΜΥΡΑ της Συρίας ένοιωσα το δέος του μικρού αδύνατου ανθρώπου, ανυπεράσπιστου μπροστά στο μένος του φανατισμού.

Όταν η Παλμύρα έπεφτε στα χέρια των φανατικών μουσουλμάνων στις 20 Μαΐου, πρόλαβαν και απομακρύνθηκαν σειρά αρχαιολογικών θησαυρών σε ασφαλείς τοποθεσίες για προληπτικούς λόγους. Αυτό εξόργισε τους τζιχαντιστές, που επιδιώκουν καταστρέφοντας τα παγκόσμια εμβέλειας μνημεία των Σιιτών, να κτυπήσουν τα «άπιστα σύμβολα» τους.

Η σύγκρουση είναι με την ιστορία και τον πολιτισμό (?).
Είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα της εποχής το οποίο σε συνδυασμό με το μεταναστευτικό, το όποιο προκαλείται από το συγκεκριμένο γεγονός, βασανίζει τον Δυτικό Πολιτισμό. Οι εικόνες ατόμων να αποκεφαλίζονται, αγαλμάτων να τσακίζονται στο πείσμα των καιρών, τα καραβάνια των προσφύγων από τη Συρία να εκλιπαρούσαν για τη ζωή τους, τα βομβαρδισμένα σπίτια της Δαμασκού, δεν μπορούν να μην σε συγκινήσουν.

Οι χώροι του πολιτισμού που έχουν βρεθεί στο στόχαστρο είναι φορείς μνήμης, σταθερά σημεία αναφοράς της ιστορικής συνέχειας της περιοχής, που δίνει την δυνατότητας στην ανθρωπότητα να θαυμάζει τη διαχρονική πορεία του πολιτισμού στους αιώνες. Έτσι αναδεικνύεται ο τόπος και η αναγνώριση της πολιτιστικής κληρονομίας στόχος που έχει τεθεί και από την συνθήκη Ename, «Χάρτα για την Ερμηνεία και Παρουσίαση των Τόπων της Πολιτιστικής Κληρονομίας», η οποία θέτει θέματα διασφάλισης των υλικών και άυλων αξιών της πολιτιστικής αρχής, σεβασμού της αυθεντικότητας των χώρων πολιτιστικής κληρονομάς μέσω της μετάδοσης της σημασίας των ιστορικών και πολιτιστικών αξίων τους και αναλύει με προσήκουσα προσοχή την προσέγγιση των πολιτιστικών χώρων.

Η πολιτιστική κληρονομία καταγράφει την εξέλιξη του τόπου, την ταυτότητα του έθνους και ουσιαστικά αποτελεί μέρος της σύγχρονης ζωής όλων μας.

Ο κόσμος βιώνει αυτά τα πολιτιστικά σύνολα ως φυσική συνέχεια της ιστορίας και ως συνεχές γνώρισμα του ανθρωπινού κεφαλαίου. Έχουν την δικής τους ταυτότητα, τα δικά τους μηνύματα.

Δεν γνωρίζω την γεωπολιτική εσωτερική κατάσταση της περιοχής, εκείνο όμως που «βρομάει» και προκαλεί είναι οι αναθυμιάσεις από το πετρέλαιο, βασικό υλικό καύσης της παράγωγης ενέργειας.

Λένε ότι όποιος ελέγχει το Πετρέλαιο ελέγχει και τον κόσμο. Η δύναμη της ενέργειας ανατροφοδοτεί την γεωοικονομία, βασικό διπλωματικό όπλο των Διεθνών Σχέσεων. Η κατάληψη της σύγχρονης ισχύος δεν γίνεται με τα όπλα, αλλά με την απόκτηση της διαχείρισης ή της παραγωγής του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, προϊόν που κυρίως παράγεται στην περιοχή.
Πάνω σ’ αυτό στηρίζεται και η μόνιμη έξαρση στην ευρύτερη περιοχή της Μεσοποταμίας.

Φυλές κατασπαράσσονται, νεκρά κορμιά γεμίζουν τους δρόμους των ιστορικών πόλεων στο όνομα της Θρησκείας και των εντολών της. Ο κόσμος στενάζει κάτω από ένα ιδιότυπο καθεστώς ρευστότητας και αναρχίας στη βάση των περιφερειακών συγκρούσεων, τη στιγμή που ο Ψυχρός Πόλεμος έληξε με την κατεδάφιση του Τείχους του Βερολίνου και το διπολικό σύστημα «ισορροπίας» να εξατμίζεται.

Η νέα τάξη πραγμάτων και η νέα μετά-τάξη προκαλεί ένα δέος στην ανθρωπότητα, όπου ο φόβος νικάει την ηρεμία. Πράγματι οι δείκτες της ευημερίας έχουν αναπτυχθεί με την παγκοσμιοποίηση, αλλά για ποιους και σε ποιες χώρες?

Όταν το 1% κυβερνάει το υπόλοιπο 99%, όταν το 20% καταναλίσκει ενέργεια του 80%, όταν τα άυλα Funds προσδιορίζουν τις ροές των χρηματοπιστωτικών συστημάτων των μεγάλων χρηματιστηρίων, όταν η βουτιά του χρηματιστηρίου της Κίνας κλονίζει το παγκόσμιο αγορά, όταν η Lehman Brothers Holdings Inc η μεγαλύτερη επενδυτική τράπεζα κατέρρευσε το 2008 προκλήθηκε η συνεχιζόμενη παγκόσμια οικονομική κρίση, η οποία μαζί με την κρίση του περιβάλλοντος και την πολιτιστική κρίση αποτελούν το τρίπτυχο της αποτυχίας του συγχρόνου καπιταλισμού.

Οι τρείς κρίσεις είναι αλληλένδετες και συναφείς, σκεπτόμενοι ότι η κρίση στην οικονομία προκαλεί τριγμούς στο πολιτιστικό πρότυπο της εποχή κατεδαφίζοντας όχι μόνο μνημεία και ιστορικά σύνολα, αλλά ανατρέποντας αξίες και κανόνες ζωής. Και σε ακολουθία, η υπερκατανάλωση και το μοντέλο του ανταγωνισμού της ελεύθερης αγοράς ξεριζώνει πηγές, πόρους και αγαθά της Φύσης προς ιδιοτέλεια και πλουτισμό ισχύος για την πρόκληση της κλιματικής αλλαγής.

Οφείλουμε να αλλάξουμε. Η ΣΤΡΟΦΗ οφείλει να επέλθει γρήγορα και αποτελεσματικά. Ο Δυτικός Κόσμος να επιστρέψει στις ρίζες του Διαφωτισμού και του Εξισωτισμού, της κοινωνίας των πολλών και όχι των ολίγων εκλεκτών. Οι δρόμοι ανοίγουν από τους διαμορφωτές της Ιστορίας.

Διαφορετικά, η βία και η επιθετικότητα, το μένος και ο φανατισμός, η βαρβαρότητα και το άγριο ένστικτο του ανθρώπου θα δικαιωθούν, νικώντας το Λόγο και την ισορροπία, το κάλλος και την αισθητική. Ο αποκεφαλισμός του 83χρόνου Χαλέντ αλ Ασάαντ, του αρχαιολόγου από τη Συρία, που έδωσε τη ζωή του για τον πολιτισμό και τη διάρκεια των ευγενών στοιχείων της ανθρωπότητας, να γίνει Σύμβολο για την νέα πραγματικότητα και την νέα επιζητούμενη Ουμανιτά.

Υ.Γ. Το παρόν άρθρο προέκυψε μετά από ένα διάλογο με τον Μανόλη Στεφανάκη, αναπληρωτή καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας και Νομισματικής του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου πάνω στην ερευνητική δραστηριότητα στην αρχαιολογική νεκρόπολη της Κυμισάλα Ρόδου.