Οι Ροδίτισσες νύφες του Courier!

Pοδούλα Λουλουδάκη

Τα κορίτσια που παντρεύτηκαν αγόρια από το Αμερικανικό πλοίο είναι στη Ρόδο και λένε την ιστορία τους

Σαν σε μαυρόασπρη ταινία στα ήσυχα χρόνια τα μεταπολεμικά, πριν ο τουρισμός αλλάξει τη μοίρα του νησιού και μαζί των κατοίκων της Ρόδου.

Τότε που οι άνθρωποι ήταν φτωχοί επειδή ήταν κατεστραμμένοι από τον πόλεμο και τα κορίτσια ονειρεύονταν γάμους και νυφικά που θα άλλαζαν τη ζωή τους ακόμα και στη μακρινή Αμερική.

Ήταν το 1952 που έφτασε στη Ρόδο το πλοίο της Αμερικανικής Ακτοφυλακής Courier που μετέφερε τον μεγαλύτερο ραδιοπομπό που είχε εγκατασταθεί σε πλοίο και που μετέδιδε το πρόγραμμα της Φωνής της Αμερικής στις χώρες πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα, στο απόγειο του Ψυχρού Πολέμου. Το πλοίο παρέμεινε μέχρι το 1964 και οι φιλίες που αναπτύχθηκαν μεταξύ των ντόπιων και των ναυτών ήταν αμέτρητες και κάποιες κατέληξαν σε γάμο.

Περισσότερα από 95 κορίτσια παντρεύτηκαν τότε Courier-αγόρια και έφυγαν μαζί τους χωρίς να ξεχάσουν ποτέ τη Ρόδο. Γι αυτό τα μάτια τους γεμίζουν δάκρυα κάθε φορά που έρχονται γι’ αυτό είναι το 5ο ριγιούνιον που κάνουν αυτοί οι χαρούμενοι, θορυβώδεις Αμερικανοί που όταν βρίσκονται είναι τα παιδιά που ήταν πριν φύγουν, με την ίδια ζωντάνια και την ίδια αθωότητα.

Τους συνάντησα ένα πρωί στο ξενοδοχείο τους με τη βοήθεια των Riches που είναι πάντα πρώτοι και στην αποκάλυψη παραμελημένων πλευρών της ιστορίας της Ρόδου. Και μετά τους είδα ξανά στα εγκαίνια της έκθεσης φωτογραφίας με θέμα το Courier που λειτουργούν οι Riches στο Κατάλυμα της Γαλλίας. Και πάντα η ίδια αίσθηση, είναι τα κορίτσια που έφυγαν παντρεμένα με τους ναύτες του Courier, είναι τα παιδιά των αμερικανών που νοίκιαζαν σπίτια της Ρόδου, κι έκαναν βόλτες στους δρόμους με τα ποδήλατά τους!

Είστε Ροδίτισσα! Μιλάτε ακόμα καλά τα ελληνικά αν και φύγατε για την Αμερική μόλις παντρευτήκατε!
Είμαι Ροδίτισσα, με την οικογένειά μου μέναμε σε μια περιοχή που λεγόταν Καλαμώνας. Η μαμά, ο μπαμπάς, τ΄ αδέλφια μου… Όταν παντρεύτηκα με τον Μπιλ και φύγαμε ήρθανε και τ΄ αδέλφια μου κοντά μας, στην Αμερική.

Πώς ήταν τα πράγματα εκείνες τις εποχές στη Ρόδο για τη μέση οικογένεια, πως περνούσατε εσείς;
Ήταν μετά τον πόλεμο όπου είχαμε χάσει τα πάντα και οι άνθρωποι υποφέρανε, πουλούσανε στα χωριά τα πράγματά τους για ένα κομμάτι ψωμί, για να ζήσουν τα παιδιά τους.

Πότε μάθατε πρώτη φορά για το Courier;
Όταν ήμουν 15 χρονών είδα το μπαλόνι στην Ακτή Κανάρη, μετά μάθαμε ότι ήρθε ένα αμερικανικό πλοίο. Ήταν 1952. Εγώ τότε έπρεπε να δουλέψω για να βοηθήσω την οικογένειά μου και έγινα νταντά σε ένα σπίτι που έμεναν αμερικανοί του πλοίου. Πολλοί ναύτες είχαν φέρει και τις οικογένειές τους στη Ρόδο και νοίκιαζαν σπίτια στην πόλη. Σε ένα τέτοιο σπίτι αμερικανών πρόσεχα τα παιδιά. Ήταν πια 1954 με 1955. Σιγά-σιγά άρχισα να μαθαίνω τη γλώσσα. Ήξερα ήδη ιταλικά αφού πήγαινα στις καλόγριες τις ιταλίδες για το σχολείο, κι έτσι μου ήταν εύκολο να μάθω τ΄ αμερικάνικα.

Τον σύζυγό σας πότε τον γνωρίσατε, πως συναντηθήκατε πρώτη φορά;
Το 1958 έπιασα δουλειά στην Αμερικάνικη Λέσχη που ήταν στο ισόγειο του «Έλλη». ‘Ηταν μουσικό κέντρο που έρχονταν οι αμερικανοί στρατιώτες, οι οικογένειές τους, τα παιδιά τους… Τρώγανε, πίνανε, ακούγανε μουσική από το τζουκ μποξ… Εγώ ξεκίνησα εκεί ως μαγείρισσα.
Το 1960 ήρθε ο σύζυγός μου στο πλοίο ως ναύτης και την πρώτη μέρα που πάτησε το πόδι του στη Ρόδο, ήρθε στο κλαμπ. Ήρθε στο παραθυράκι που ήμουνα εγώ από μέσα και μου παρήγγειλλε φαγητό. Με είδε την πρώτη μέρα που ήρθε, ήτανε 15 Αυγούστου… την ημερομηνία αυτή τη θυμάται ο ίδιος (γέλια). Τέσσερις μήνες πήγαινε, ερχότανε, μιλούσαμε φιλικά και μια μέρα που πήγα σινεμά στο «Ολύμπια», με ένα ζευγάρι φίλων μου από τη Ρόδο, η θέση δίπλα μου ήταν άδεια και ήρθε και με ρώτησε: «μπορώ να κάτσω»; Αυτά ο κ. Μπιλ… Κι έτσι ξεκίνησε το ρομάντζο.

Παντρευτήκατε γρήγορα;
Στο τέλος του 1961 αρραβωνιαστήκαμε και το 1962 παντρευτήκαμε εδώ στη Ρόδο στην Ψαροπούλα, στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου, στην παλιά μου γειτονιά. Ήθελα να με παντρέψει ο παπάς μου, ο παπά Κυριάκος που με ήξερε από μικρό κοριτσάκι. Το πάρτι βέβαια έγινε στο Courier Club.

Οι γονείς σας έφεραν κάποια αντίρρηση γι’ αυτό το γάμο;
Όχι με τον Μπιλ! Το ήξερε η μητέρα μου ότι θα έφευγα αν παντρευόμασταν, αλλά ήθελε να φύγω για να έχω μια καλύτερη τύχη. Φύγαμε το 1963, ζήσαμε ωραία και φέραμε και όλα τα αδέλφια μου στην Αμερική. Ζήσαμε στην Αλάσκα, στην Καλιφόρνια, στη Χαβάη, στη Βιρτζίνια τώρα, αλλά τη Ρόδο δεν την ξεχάσαμε ποτέ. Ούτε τα ελληνικά τα ξέχασα, κι ας μην είχα άλλους Έλληνες κοντά μου. Τώρα που γεράσαμε και τα παιδιά μας τακτοποιήθηκαν ερχόμαστε τακτικά.

Και τα άλλα κορίτσια που παντρεύτηκαν courier-αγόρια πήγαν καλά στη ζωή τους, έμειναν τελικά μαζί;
Μερικές χώρισαν, κι απ΄ αυτές άλλες ξαναπαντρεύτηκαν εκεί, κι άλλες γύρισαν πίσω τότε. Εγώ ήμουνα πάρα πολύ τυχερή.

Κι εσείς Ροδίτισσα, κι όπως διαπιστώνω πολύ δυναμική!
Ο πατέρας μου ήταν από τη Σύμη, εγώ γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Ρόδο. Ο παππούς μου ο ένας ήταν σφουγγαράς, έμενε στο Σισκλί και είναι θαμμένος στο νεκροταφείο του Πανορμίτη γιατί έκανε πολλά καλά για τη Μονή. Και οι δύο παππούδες μου είχαν ραδιοπομπούς και επικοινωνούσαν για τους Εγγλέζους, τον έναν τον έπιασαν οι γερμανοί και τον έριξαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Γερμανία. Όταν πήρανε τον παππού μου στο στρατόπεδο συγκέντρωσης ο πατέρας μου μια νύχτα μας έβαλε σ΄ ένα καΐκι, και μας πήγε στο Μαρμαρίς. Όταν οι Εγγλέζοι πήρανε τη Ρόδο γυρίσαμε στη Ρόδο, αλλά οι γερμανοί που είχαν επιτάξει το σπίτι μας το είχανε αφήσει ερείπιο.

Τι έκανε τότε η οικογένεια για να ζήσει;
Ο πατέρας μου δεν μπορούσε να βρει δουλειά και σκέφτηκε να ανοίξει καθαριστήριο στην Παλιά Πόλη. Ήταν το πρώτο στη Ρόδο. Όταν ήρθε το Courier έρχονταν οι ναύτες και οι αξιωματικοί και για μισό δολάριο έδιναν τη στολή τους για πλύσιμο. Τότε το δολάριο ήταν 15 δραχμές, πολλά λεφτά. Έδιναν τα ρούχα της οικογένειας για πλύσιμο και όταν εγώ δεν είχα σχολείο και μ΄ έβλεπαν εκεί με ρωτούσαν αν μπορούσα να μείνω στα παιδιά τους, να τα προσέχω. Μου έλεγαν να μου δίνουν ένα δολάριο την ημέρα, πολλά λεφτά ήταν τότε, αλλά δεν πήγα ποτέ γιατί συνέχιζα το σχολείο. Ο αδελφός μου όμως 15 χρονών δούλευε στο Courier στις οξυγονοκολλήσεις.

Πως γνωρίσατε τον σύζυγό σας;
Η αδελφή μου η Κατίνα ήταν η πρώτη Ροδίτισσα που είχε παντρευτεί ναύτη του πλοίου και το 1957 είχε την πρώτη επέτειο του γάμου της, κι έγινε ένας χορός στο Έλλη Club. Πήγα στο πάρτι αυτό, γνώρισα τον άντρα μου εκείνο το βράδυ και μετά τον ξαναείδα στο καθαριστήριο. Με ζήτησε από τον πατέρα μου, εγώ δίσταζα… Παντρευτήκαμε το 1960 και φύγαμε για την Αμερική. Με τον Τζον χωρίσαμε το 1963 στη Νότια Καρολίνα.

Μείνατε μόνη στην Αμερική!
Ήμουνα 22 χρονών, είχα ήδη ένα παιδί και ήμουν έγκυος στο δεύτερο, αλλά άρχισα να πηγαίνω στο σχολείο, είχα τρεις δουλειές κι όπου πήγαινα για δουλειά έπαιρνα τα παιδιά μου μαζί. Αν δεν είχαν χώρο για τα παιδιά μου δεν πήγαινα για δουλειά. Τελείωσα το Πανεπιστήμιο και δούλεψα στο Νοσοκομείο για 28 χρόνια. Ξαναπαντρεύτηκα στο μεταξύ πάλι με αμερικανό, αλλά τα παιδιά μου είναι ο Γιάννης και ο Νικόλας. Κάθε δύο χρόνια έρχομαι στη Ρόδο που δεν ξέχασα ποτέ.

Και δημιουργήσατε και το Ίδρυμα, και κάνετε εδώ τα ριγιούνιον… (συγκεντρώσεις, μαζώξεις)…
Είναι το πέμπτο ριγιούνιον. Το 2012 δημιουργήσαμε το ίδρυμα με στόχο να επιστρέψουμε καλά πράγματα πίσω στη Ρόδο, που αγαπάμε. Να μιλάμε για την ιστορία του Courier και να λέμε ότι οι Αμερικανοί και οι Ροδίτες είναι φίλοι, σαν μια μεγάλη οικογένεια. Να εξηγήσουμε για το καράβι, για το τι γινόταν τότε… Οι περισσότεροι από εμάς μένουμε στη Ρόδο δύο ή τρεις εβδομάδες κάθε φορά, κι άλλοι μένουνε και παραπάνω.

Εσείς είστε αμερικανίδα καθαρή!
Είμαστε οικογένεια Αμερικανών που ο μπαμπάς δούλευε στο καράβι, μέναμε στην οδό Κοδριγκτώνος σε σπίτι που είχαμε νοικιάσει. Εμείς στον α΄ όροφο ήμασταν μια οικογένεια με πέντε παιδιά και από κάτω έμενε μια οικογένεια με πέντε παιδιά έλληνες και παίζαμε όλοι μαζί. Έκανα φίλους τότε που τους έχω μέχρι σήμερα και τους βλέπω όταν έρχομαι.

Πώς ήταν τότε στη Ρόδο για τη μικρή αμερικανιδούλα;
Η Ρόδος ήταν ένα ασφαλές μέρος κι εμένα μου άρεσε να εξερευνώ. Πήγαινα μόνη στις γειτονιές κι εξερευνούσα χωρίς να έχω προβλήματα. Οι Έλληνες αγαπούν τα παιδιά και πάντα μου συμπεριφέρονταν πολύ καλά, τους άρεσε να με ρωτάνε για την Αμερική και να με ταΐζουν μπόλικο φαγητό. Από τότε μας έμαθαν να φτιάχνουμε παστίτσιο και μέχρι σήμερα στην Αμερική φτιάχνουμε παστίτσιο…

Κι εσείς στη Ρόδο μεγαλώσατε, αλλά είσαστε μισή-μισή!
Η ιστορία μου είναι διαφορετική. Ο πατέρας μου ήταν ελληνοαμερικανός και ήταν ναύτης στο Courier από το 1955 έως το 1957 και η δεύτερη φορά που ήρθαμε πάλι ήταν από το 1958 έως το 1961. Ήρθαμε δύο φορές γιατί στον πατέρα μου άρεσε πολύ η Ελλάδα και βοήθησε πολλούς Έλληνες και Ροδίτες να βρουν δουλειά στο πλοίο.

Τι θυμάστε από τη ζωή σας στη Ρόδο;
Πολλές φορές πήγαμε στο Φαληράκι, που τότε δεν είχε τίποτα, ούτε φως, ούτε τουαλέτα, μόνο ένα καφενείο το «Μαρία» που πηγαίναμε. Ακόμα είναι εκεί και το έχει πια η κόρη της.

Πού μένατε στην πόλη;
Μέναμε στην οδό 28ης Οκτωβρίου, στο σπίτι της Καβαρινού. Δίπλα μας έμενε ένα κορίτσι με την οικογένειά του και ερχόταν σ΄ εμάς σαν μπέιμπι σίτερ. Θυμάμαι το τραγουδάκι που μας έλεγε: «Μαρία, Μαρία», «Ορίστε Κυρία», «Έπλυνες τα πιάτα?», «Τα σπασε η γάτα», «Μπράβο Μαρία», «Ευχαριστώ Κυρία»…

Το έχετε ξαναδεί αυτό το κορίτσι;
Και βέβαια τη βλέπω, μένει στα Τριάντα. Όλοι μαζί ήμασταν γι’ αυτό τα δάκρυα τρέχουνε όταν ερχόμαστε.

Ένας μικρός αμερικανός στη Ρόδο της δεκαετία του ’50!
Εγώ δεν είμαι Έλληνας, ούτε οι γονείς μου ήταν. Οι γονείς μου ήρθαν στη Ρόδο με το Courier, ο πατέρας μου ήταν αξιωματικός ηλεκτρονικών στο πλοίο. Ήρθαμε το 1956, φύγαμε το 1959.

Πως περνούσατε εσείς ως παιδί στη Ρόδο τότε;
Ήμουνα μοναχοπαίδι, ένα αγόρι, μέναμε στην οδό Ιωάννη Καζούλη, δίπλα στη Σάντα Μαρία, τώρα το σπίτι που μέναμε είναι ταβέρνα. Πήγαινα παντού μόνος μου με το ποδήλατό μου, κι εγώ όπως και τα υπόλοιπα παιδιά. Είχαμε μεγάλη ελευθερία να κάνουμε ό,τι θέλουμε και περνούσαμε υπέροχα. Οι εμπειρίες που απέκτησα εδώ με άλλαξαν.

Θυμάστε κάτι που να ήταν πολύ σημαντικό για εσάς ως παιδί;
Μια έντονη ανάμνηση ήταν το 1957 όταν έγινε ο μεγάλος σεισμός στη Ρόδο. Θυμάμαι ήτανε Παρασκευή βράδυ, μόλις είχαμε επιστρέψει από το Courier που είχαμε πάει να δούμε ταινία. Τρώγαμε ροδάκινα εκείνη την ώρα, είχαμε σκυλάκι στο σπίτι που συμπεριφερόταν περίεργα από ώρα. Η μαμά μου του έλεγε: «σταμάτα, τι είναι αυτά που κάνεις σήμερα»… Μετά άρχισε να κουνιέται το ψυγείο… Ήταν η πρώτη μου εμπειρία με σεισμό, βγήκαμε όλοι στους δρόμους, όλοι βγήκανε…