H γωνιά της γλώσσας μας: Ομιλείτε συμιακά-Λέξεις και φράσεις του συμιακού λεξιλογίου

Rodiaki NewsRoom

Επιμέλεια
Αλέξανδρος Ν. Κατσαράς
φιλόλογος

Μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικό της συμιακής διαλέκτου είναι τα εξής: α) η απουσία του «ζ» και η αντικατάσταση του από το «τζ» πχ ρύζι=ρύτζι β) η χρήση του ουδέτερου άρθρου μπροστά από το κύρια ονόματα πχ το Νικητιό= ο Νικήτας, το Μαργιό= η Μαρία γ) αποβολή φωνηέντων και συμφώνων πχ αντί απόψε= αόψε αντί απομένω= πομένω δ) η παρουσία διπλών συμφώνων πχ φήννω=αφήνω ε) ο μέλλοντας σχηματίζεται με τη χρήση του ρήματος «θέλω» πχ ά πάμεν θέλουμε στο μπάνιο=θα πάμε στο μπάνιο.
αγκάτζω= βιάζομαι
ακούμια= λουκουμάδες
Αλεμήνα= Αλκμήνη
αμουσία= κουνουπιέρα
ανάκαρα= δεν έχω κουράγιο
αππίδια= μικρά αχλάδια
απόπατος= τουαλέτα
αομάς= υπόγειο
αόψε= απόψε π.χ λέεις ά βρέξει αόψε;
αποκρέβαττος= Ο κενός χώρος κάτω από το συμιακό σοφά
άργιου ξάργιου= θέλοντας και μη
άτσα= φτέρνα
βαρβάλακκας= ο βρυκόλακας
βαρέρω= σπρώχνω
βατζάνες= μελιτζάνες
βολά= η φορά
βοράτζω= αγοράζω
βοττατζέρω= κάνω βόλτες
γαντέρω= αντέχω
γιαπράκια= οι ντολμάδες π.χ α κόψεις τα φυλλαράκια της άσπρης κρεβαττής ά κάουμε γιαπρακάκια:Να κόψεις φυλλαράκια της άσπρης κληματαριάς να κάνουμε ντολμάδες
γδι= γουδοχέρι
γιουρούκης= αγροίκος
γούλος= όλος
γερατίζω= αξίζω
γιμώννω= γεμίζω νερό από την στέρνα
γρικώ= ακούω
δέρω= δέρνω
εκειά=εκεί
εούτο= αυτό
ήτο= ήταν
θαμμάτζω= θαυμάζω
ινναί= ναι. πχ εσύ τόδειρες το Γιαννιό ; -Ινναί! Γιατί κωτσονόφρισε ντήν όρνιθά μμου: Εσύ τον έδειρες τον Γιάννη; Ναι γιατί πείραξε την κότα μου
καννιαρό= το αδύναμο παιδί
καθούκλες= καρέκλες
καλοσύνη=καλοκαιρία
καϊτζω= καθίζω
κάομαι=κάθομαι πχ έ γκάμνω δουλειές και κάομαι σταυράκια, γούλη ημέρα:
δεν κάνω δουλειές και κάθομαι με σταυρωμένα χέρια, όλη ημέρα
κακκαρώνω=πεθαίνω
κάττα= γάτα
κλουθώ= ακολουθώ
καρναμπίττι= κουνουπίδι
κάσση= βρωμιά
κατηβαίννω= κατεβαίνω
καυκάλα= μεγάλο κρανίο
καφόμπρικο= το μπρίκι του καφέ
κομμάϊ= κομμάτι,λίγο
κούκκος= σκούφος πλεκτός
κουνούποι= τα κουνούπια
κρεβαττίνα= κληματαριά

λαουμάνος= κανάτα
λασέρω= υποχωρώ
λιμένω= αναμένω, περιμένω
λολλός= τρελός
μαγιασίλι= φλυαρία
μαέβγω= μαζεύω
μαεμούνα= μαϊμού
μαϊδιά= τα λεφτά πχ πόσα μαϊδιά βαστάς; Πόσα λεφτά κρατάς;
μουντέρω= αρπάζω
μεατζί= το μαγαζί
μαννός= ο μαλθακός
μήε= ούτε
μονοτάρου= όλως διόλου
μουσάντρα= το πατάρι πάνω από την κουζίνα του συμιακού σπιτιού.
μουχούρτα= πήλινη βαθειά λεκάνη για σούπα
μπλέπω= βλέπω
νταχράς= τσεκούρι
νεμμώ= φυτρώνω
ννοίω= ανοίγω πχ μήν ννοίεις το λλάκκο τ΄ αλλουνού, γιατί άμπης ο γίδιος μέσα
ομπρός = εμπρός
πααίνω= πηγαίνω πχ που πααίνεις απ΄το πορνό με το συκολόϊν Αττή; που πηγαίνεις από το πρωί με το καλάθι, Ανθή;
Παλαθύρα= παράθυρο
πελιβαδώ= κυκλοφορώ
πιττίτζω= τελειώνω
πομένω= απομένω
πορνό= το πρωϊ
ποφανάτος= ευπαρουσίαστος
ρέσκω= αρέσω
ρκινώ= αρχίζω
ρμηνεύω= συμβουλεύω
σβουντουρώ= ρίχνω κάτι
σκαρταίνω= τρελαίνομαι
σκουντουφλιάτζει= σκοτεινιάζει
σούρδιση= η ευκοιλιότητα
σύγχρηστος= αγνώριστος
τεμπεσύρη= κιμωλία
τεφαρίκι= το ωραίο πράγμα, το εξαίσιο το σπάνιο σε ωραιότητα,
τζαβός= ανόητος
τζαρώννω= αποκτώ ρυτίδες πχ μωρή Φωτενιό, ετζαρώσαμεμ μωρή κιόλα! Πούντα νιάτα, πούντα κάλλη, που λέει και το τραούδι:βρέ Φωτεινή, γεμίσαμε ρυτίδες από τώρα! Πούν τα νιάτα, πούν τα κάλλη που λέει και το τραγούδι
τζώ= το ζώο
τούνους είσαι = ποιανού είσαι
τσαμπουνίτζω= λέγω χαμηλοφώνως προσβλητικά λόγια εις βάρος κάποιου
τσιμιά= το τζάκι
φαούδι= ενοχλητικός
φερμέρω= τεντώνω
φήννω= αφήνω
φοούμαι= φοβάμαι
φορδακλός= βάτραχος
φτιώ= φταίω, είμαι ένοχος
χαντήστε= πάμε
χαλαμαντάρα= το χαλασμένο και άχρηστο
χολιώ= πικραίνομαι
ψόφος= θάνατος
ψουνίτζω= ψωνίζω

Πηγές: Εγκυκλοπαιδικόν λεξικόν Σύμης Δωδεκανήσου Μαρίας Μιχαλαριά-Βογιατζή Διαδίκτυο