Τα Μανουσάκια: Πέντε γιοί, κι ένας πατέρας μουσικοί!

Pοδούλα Λουλουδάκη

Τα Μανουσάκια με το όνομα, που ενθουσιάζουν όπου κι αν εμφανίζονται

Πρώτη φορά με υποδέχονται με μουσικές για καλωσόρισμα, ένα γρήγορο χασάπικο «Λόγκα» Κωνσταντινοπολίτικο, ένα βαλσάκι της Μικρασίας του παλιού καιρού… και το σύνθημα να το δίνει ο πατέρας στους γιούς, το σπίτι να γεμίζει χαρές και ρυθμό…

Μια ευχάριστη έκπληξη είναι οι πέντε γιοί του Στάθη Μανούσου: το κλαρίνο, το ακορντεόν, το λαούτο, το βιολί ο νταιρές… όπως τους λέει για συντομία, αντί για τα ονόματά τους. Kαι μη φανταστείτε πως είναι τίποτα παιδιά με το κεφάλι κάτω! Μια χαρά ζωηροί είναι με τις παρέες τους, τις βόλτες τους, αλλά και τα μαθήματά τους. Oι δύο μεγαλύτεροι φοιτητές στην ΑΣΟΕΕ, ο τρίτος δίνει τώρα για Γεωπονική και από τον τρόπο που μου το είπε κατάλαβα θα τα καταφέρει, οι δίδυμοι οι τελευταίοι που έχουν χρόνο ακόμα μπροστά τους και έδωσαν το… αφιερωμένο ρεσιτάλ!

Τα «Μανουσάκια», όπως τα ξέρει ο κόσμος, που πλήθυναν, μεγάλωσαν, κι έγιναν «Μενεξέδες», με εμφανίσεις συνεχείς-από το Φετιγιέ τους περίμενα να γυρίσουν- και μέχρι την Αυστραλία θα φτάσουν τον Δεκέμβριο.

Μια οικογένεια διαφορετική από τις άλλες, με πειθαρχία, με εξορμήσεις στην εξοχή, παιδιά που πάνε στην εκκλησία, αλλά δεν χάνουν και τίποτα από την τρέχουσα ζωή.
Κυρίες και κύριοι: Tα Μανουσάκια!

Γέμισε μουσικές το σπίτι σας όταν μπήκα! Με τί με υποδέχτηκαν τα αγόρια;
Σε υποδέχτηκαν με Μικρασιάτικα ακούσματα: ένα Κωνσταντινοπολίτικο βαλσάκι, του 1870 το «Μανιώ» και το «Νταβέντε Λόγκα» ένα γρήγορο χασάπικο, έτσι για το καλωσόρισμα. Και με γλυκό του κουταλιού, Κωνσταντινοπολίτικο κι αυτό, δεν θα ταίριαζε κάτι άλλο…

Και μου τους συστήσατε ως κλαρίνο, ακορντεόν, λαούτο… Έτσι τους φωνάζετε;
Έτσι τους φωνάζω! Σας σύστησα το κλαρίνο που είναι ο Ανδρέας και τώρα διαβάζει στο διπλανό δωμάτιο γιατί δίνει πανελλαδικές εξετάσεις αυτές τις μέρες, το λαούτο που είναι ο Ραφαήλ, και το ακορντεόν που είναι ο Ηλίας. Οι γιοί μου είναι από 21 έως 17 ετών και το ακορντεόν και το λαούτο είναι δίδυμοι.

Πού βρίσκονται …το βιολί και ο νταιρές-τουμπερλέκι;
Το βιολί είναι ο Δημήτρης ο οποίος είναι και ο αρχισολίστας μας και βρίσκεται στην Αθήνα φοιτητής στην ΑΣΟΕΕ όπως και ο νταιρές-τουμπερλέκι ο Θωμάς, που είναι κι αυτός τριτοετής φοιτητής της ΑΣΟΕΕ. Οι δύο φοιτητές μας συνοδεύουν το Γιώργο Σαλαμπάση στο μαγαζί που εμφανίζεται, συνοδεύουν την Αρετή Κετιμέ μαζί με τον Κυριάκο Γκουβέντα, τον πιο ξακουστό Μικρασιάτη παραδοσιακό βιολιτζή.

Πώς έγινε και αγάπησαν όλοι τη μουσική, τί κάνατε εσείς για να συμβεί αυτό;
Το ότι παίζουν και οι πέντε υποθέτω ότι οφείλεται στο ότι από βρέφη μ΄ άκουγαν που έπαιζα κιθάρα, πιάνο… Εγώ έτσι τους μιλούσα, μέσα από τη μουσική και ήταν καθημερινό αυτό, δεν ήταν πού και πού. Θυμάμαι ότι μικρός θαύμαζα τους αδελφούς Κατσάμπα, κι έλεγα «πώς και τα δύο αδέλφια έγιναν μουσικοί…», αλλά και την οικογένεια των Κονιτοπουλαίων. Αυτές οι δύο οικογένειες με είχαν εντυπωσιάσει.

Εσείς τους ξεπεράσατε όμως! Πέντε γιοί κι ο πατέρας έξη, πάνω στη σκηνή!
Έτυχε να είμαι πολύτεκνος και να έχουν και οι πέντε την κλίση στην παραδοσιακή μουσική, την Μικρασιάτικη μουσική κυρίως, αλλά και την παραδοσιακή-νησιώτικη μουσική, καθώς και αρκετά ηπειρώτικα. Όμως η καρδιά μας στα Μικρασιάτικα βρίσκεται.

«Τα Μανουσάκια», έτσι σας ήξερε ο κόσμος!
Μέχρι το 2008 μας φώναζαν «Τα Μανουσάκια»! Έξι μουσικοί, πατέρας με πέντε γιούς και αργότερα μια ανιψιά μου, Μανούσου κι αυτή, με το όνομα Θωμαΐς, ένα ακόμη βιολί.
Το 2008 μας άκουσε ο Σεβασμιότατος σε εκδήλωση της Μητρόπολης και ενθουσιασμένος μου έδωσε «εντολή» να σχηματίσω παραδοσιακή ορχήστρα και μάλιστα είναι και ο νονός της ορχήστρας αυτής διότι άκουσε από εμάς το καταπληκτικό Μικρασιάτικο βαλσάκι «Μενεξέδες και ζουμπούλια» και χάρισε το όνομα «Μενεξέδες» στην ορχήστρα. Και η ορχήστρα από 7 Μανουσάκια που ήταν μεγάλωσε και αποτελείται από 45 μουσικούς εκ των οποίων οι 12 τραγουδιστές, και 20 χορευτές.
Οι περισσότεροι μουσικοί μας είναι παιδιά ιερέων, ιεροψαλτών, όλοι γνωρίζουν μουσική και αρκετοί προέρχονται από το ξακουστό Μουσικό Σχολείο Ρόδου. Η ορχήστρα μας λειτουργεί με την ευλογία του Μητροπολίτη ο οποίος είναι ιδιαιτέρως χαρούμενος όταν δίνουμε συναυλίες, όπως έγινε και τον περασμένο Αύγουστο στην Τάφρο με τον Γιώργο Κοινούση.

Ο καθένας από τους γιούς σας πώς έκανε την επιλογή του οργάνου που παίζει; Είχε σταθερή προτίμηση από την αρχή;
Αυτή την απάντηση δεν ξέρω να σας τη δώσω. Εγώ στο σπίτι έχω πολλά όργανα. Έχω δύο πιάνα, αρκετές κιθάρες, δύο βιολιά, νταούλια, τα πάντα… Ενώ όλοι λοιπόν έπαιζαν πιάνο ο Ηλίας «κόλλησε» στο πιάνο και στο ακορντεόν. Ο Δημήτρης, ο οποίος παίζει πάρα πολύ καλή λύρα, είχε εξέλιξη στο βιολί. Ο Ραφαήλ ο οποίος παίζει κιθάρα, κατέληξε σολίστας στο λαούτο. Ο Ανδρέας από τη μελόντικα που ξεκίνησε, τώρα στις συναυλίες παίζει κλαρίνο, γκάιντα Θράκης, τσαμπούνα Καρπάθου και νέι.

Τι όργανο είναι το νέι;
Είναι ένα πνευστό, καλαμένιο όργανο, κάτι σαν μεγάλη φλογέρα που βγάζει έναν καταπληκτικό, θαμπό ήχο. Ο Θωμάς που ξεκίνησε με την κιθάρα, συνοδεύει την ορχήστρα με νταιρέ, τουμπερλέκι και νταούλι.

Εσείς ο ίδιος κ. Μανούσο τί όργανα παίζετε;
Κιθάρα, πιάνο, και μαντολίνο κυρίως, κι έχω γνώση από τα άλλα όργανα για να μπορώ να συνεργάζομαι στις πρόβες και στις συναυλίες. Δεν έχω όμως ιδιαίτερες σπουδές στη μουσική, απλά έχω τελειώσει έξι χρόνια το ωδείο.

Πώς ξεκινήσατε, πώς προέκυψε αυτή η αγάπη σας;
Θυμάμαι τεσσάρων ετών παιδί στο Μονόλιθο που ήταν Χριστούγεννα και μου χάρισαν μια φυσαρμόνικα. Η φυσαρμόνικα έγινε κιθάρα, έγινε μελόντικα, και μέσα απ΄ αυτήν αγάπησα τη μουσική μαζί με ένα τραντζιστοράκι, το οποίο άνοιγα πολύ συχνά για να ακούω τη μουσική του Σίμωνα Καρά, ενώ άκουγα πολύ και Αιγυπτιακούς σταθμούς, Αραβικούς, Τουρκικούς…

Ήσασταν όμως κι από τους ζωηρούς νέους της εποχής εκείνης! Κάποιοι θυμούνται ακόμα τη συναυλία- φιάσκο που δώσατε το 1970 χωρίς να ξέρετε να παίζετε εσείς, αλλά κι οι φίλοι σας που σήμερα είναι σημαντικοί μουσικοί, αλλά τότε μόλις που ξεκινούσαν! Τι είχε γίνει τότε;
Το 1970 οργανώνω μία μεγάλη συναυλία με αφίσες αυτοσχέδιες, με εισιτήρια αυτοσχέδια που έκαναν 5 δραχμές το ένα… και πραγματικά ο χώρος δίπλα από το Δημαρχείο της Ρόδου κατακλύζεται από μαθητές του Βενετοκλείου και του Καζούλλειου, περίπου 1.000 συγκεντρώθηκαν και περίμεναν να ξεκινήσει η μεγάλη αυτή συναυλία. Τους «μουσικούς» τους είχα μαζέψει από το Βενετόκλειο Γυμνάσιο, τους έκανα μία πρόβα το πρωί της ημέρας που θα εμφανιζόμασταν το βράδυ, μικροφωνική δεν είχαμε, είχαμε μόνο 5 μικρόφωνα…
Ξεκινώ τη διεύθυνση της συναυλίας, αλλά από το δεύτερο κιόλας τραγούδι ο κόσμος άρχισε να εκνευρίζεται για το αποτέλεσμα το οποίο ήταν απαίσιο. Στην ορχήστρα είχα και τον Μιχάλη Παπαδογιάννη, τότε αρχάριο μουσικό, φτασμένο σήμερα…
Στο πέμπτο κομμάτι διαπιστώνω ότι δεν θ΄ αντέξει ο κόσμος! Αναγγέλλω ένα διάλειμμα ολίγων λεπτών και δίνω εντολή στους μουσικούς μου να το σκάσουμε από την πίσω πλευρά. Οι εξαγριωμένοι όμως θεατές, οι περισσότεροι μαθητές του Βενετοκλείου, αντιλαμβάνονται ότι το σκάμε κι αρχίζουν να μας κυνηγούν, με αποτέλεσμα να μας ρίξουν το ξύλο της χρονιάς μας.
Εκείνη η συναυλία έχει γραφτεί με μαύρα γράμματα στην ιστορία της Ρόδου και πολλοί τη θυμούνται ακόμα!

Και μετά την πρώτη την επεισοδιακή, δίνετε πια πολύ πετυχημένες συναυλίες!
Τα τελευταία 9 χρόνια δίνουμε πάρα πολλές συναυλίες στα νησιά. Φέτος θα δώσουμε 4 μεγάλες συναυλίες στην Κύπρο τον Αύγουστο, θα δώσουμε 5 συναυλίες τον Ιούνιο στην Τουρκία και 2 συναυλίες το Δεκέμβριο στην Αυστραλία. Κι εδώ θέλω να πω ότι μουσικοί που πριν από 9-10 χρόνια ήταν στο ξεκίνημά τους τώρα είναι το κόσμημα των «Μενεξέδων» όπως ο Σταύρος Κάνιας, που παίζει κανονάκι και τραγουδά πάρα πολύ καλά, οι αδελφές Κάτρη που παίζουν σαντούρι και λίρα όπως και ο Τσαμπίκος Παπαλέξης που έχει κι αυτός πολύ καλή φωνή.

Στο σπίτι σας τι γίνετε, τι επικρατεί μια καθημερινή μέρα;
Μια μέρα αν βρεθεί κανείς στο σπίτι μας θα νομίσει ότι είναι ωδείο. Σε μία γωνιά κάποιος θα παίζει ακορντεόν, κάπου δίπλα άλλος θα κάνει πρόβα σε Μικρασιάτικα στο βιολί, ο Ανδρέας θα προσπαθεί να βγάλει κανένα νέο Ηπειρώτικο τραγούδι στο κλαρίνο ενώ εγώ μέσα σ΄ αυτό το μουσικό χάος θα προσπαθώ να δώσω κάποια τονικότητα σ΄ ένα νέο τραγούδι για την επόμενη συναυλία.

Και η μαμά τι κάνει μέσα σ΄ αυτό το μουσικό πανδαιμόνιο;
Η Πόπη, η οποία κι αυτή έχει βγάλει το ωδείο, φοιτώντας 5 χρόνια στην Πάτρα, τις ώρες αυτές προσπαθεί να μαγειρέψει γιατί τα παιδιά πεινάνε πολύ!

Πάντως κ. Μανούσο, βλέπω και αυτή τη στιγμή ότι υπάρχει μια πειθαρχία από τους γιούς σας, κι ένας σεβασμός προς το πρόσωπό σας!
Είμαι κοντά τους για όλα και η αλήθεια είναι ότι από πολύ μικρά δεν τους έχει λείψει η μουσική, η χειμερινή κολύμβηση- είμαστε και οι 6 χειμερινοί κολυμβητές- οι αθλητικές εκδρομές, οι διανυκτερεύσεις έξω στα μοναστήρια…
Έτσι μεγαλώσανε αυτοί, με πικνίκ στα μοναστήρια. Δεν μιλώ ποτέ για να τους πω τι να κάνουν, μόνο κάνω, και τα παιδιά μου παίρνουν το παράδειγμα.

Ένα κορίτσι δεν σας έλειψε, να είχατε κι ένα κορίτσι σ’ αυτό το σπίτι;
Σκέφτομαι ότι θα μπουν στο σπίτι μας 5 κορίτσια που θα τα έχω στα όπα-όπα, και επομένως όχι δεν μου έχει λείψει έως τώρα!