Πρέπει να λύσουμε τα «μάγια της τεχνολογίας»…

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο αρχιτέκτονας
Αγαπητός Ξάνθης

Μια παρέα στον πεζόδρομο κάθονται για να πιουν το καφέ τους. Είναι, δεν είναι φοιτητές. Μετά από λίγα λεπτά με τον αέρα του χώρου, ανοίγουν τα smart phones. Μιλούν με τρίτα πρόσωπα σε μια συνεχή διάθεση λόγου (ασταμάτητου) χωρίς να έχουν καμιά συναίσθηση συζήτησης μεταξύ των.

Η ώρα περνάει, η κουβέντα σε δικτυακή μορφή συνεχίζεται ακατάπαυτα χωρίς επαφή μεταξύ των μελών της παρέας. Η δική μου προσοχή πέφτει στο γεγονός, ως άτομο της επικοινωνίας και της απολογίας, του λόγου και της γραφής. Σκέπτομαι πόσο η τεχνολογία έχει κυριεύσει το λόγο μας, το πνεύμα μας, την ύπαρξη μας. Κατά πόσο έχει περιορίσει τη δημιουργική συνάντηση μεταβάλλοντας το λόγο σε ά-λογο.

Την ίδια στιγμή ξεφυλλίζω «Το Αλάτι της Ζωής» της Φρανσουάζ Εριτιέ (εκδόσεις κέλευθος, 2013), το οποίο βραβεύτηκε ως το πιο αισιόδοξο βιβλίο του 2012 στη Γαλλία.

Διαβάζω «Πόσος χρόνος μένει στον μέσο άνθρωπο να γευτεί το αλάτι της ζωής?. Είναι οι διακοπές, το θέατρο, το διάβασμα, το γράψιμο, η δημιουργία, η ονειροπόληση, ο στοχασμός, τα σπορ, τα παιχνίδια συναναστροφής, η κουβέντα, η φιλία, το φλερτ, ο έρωτας, και - γιατί όχι?- κάποια ένοχη απόλαυση?».

Και έρχομαι να συγκρίνω πόσες πολύτιμές στιγμές χάνουμε μέσα από τη φθορά της διαχείρισης της καθημερινότητας με ευτελή πράγματα που πολλές φορές εξοντώνουν την ποίηση του χώρου, τη σοφία της στιγμής και ουσιαστικά αποδυναμώνουν τη δημιουργική διάθεση και το παραγωγικό πράττειν.

Η νεολαία σήμερα στριμωγμένη από το πλήθος των καταναλωτικών πρότυπων και σίγουρα διψασμένη για μάθηση περιορίζεται σε ένα μικτό «κουτάκι», το όποιο ανταποκρίνεται φιλικά στις προκλήσεις του χρήστη, δεν αντιδρά με σθένος στις αντιθέσεις και πάντως χορήγει την εικονικότητα ενός φίλου που θέλει να αντισταθεί, όμως η τεχνολογική γνώση είναι τόσο ισχυρή και ελκυστική που την μαγεύει, την σαγηνεύει.

Είναι το πέρασμα από την αισθητική του λόγου στην λογική της εικόνας.

Είναι από τα διλήμματα της εποχής, τα οποία τόσο πολύ έχουν αναλυθεί τελευταία.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το face book, το twitter κ.α πόσο προσφέρουν «στο αλάτι της ζωής»? Εκείνο το πνευματικό φτερούγισμα για να μπορείς να αντικρίσεις τη ζωή ως ένα πέρασμα από την μιζέρια και τη μεμψιμοιρία στο φως και την ελπίδα.

Δεν είμαι ικανός να βυθίσω τη σκέψη μου ακόμη περισσότερο, για να μαντέψω την βουλιμία της διπλανής παρέας να μην συζητάει μεταξύ τους αλλά να επιδιώκει να ξεφύγει από το ζωντανό «εδώ» στο εικονικό «εκεί».

Είναι μια από τις προκλήσεις της εποχής.

Η διάλυση της συνολικότητας από την κοινωνική επιθυμία έχει μετατρέψει την αισθητική του λόγου σε «ανθρωπινό κύβο» όπου η σκέψη αλλάζει σε λογική και το προϊόν σε αριθμούς. Ο άνθρωπος ασκεί την απέραντη εξουσία που του παρέχει η τεχνολογία στην ισορροπία της φύσης με άμεσο και τραγικό αποτέλεσμα «την ατομικότητα» σε βάρος του συλλογικού υποκειμένου, το οποίο δυστυχώς κατευθύνεται προς εξαφάνιση.

Η κυριαρχία της τεχνολογικής τελειότητας, της εργαλειοποίησης του λόγου και η αγωνία του σκληρού ανταγωνισμού έχουν «καλουπάρει» τη σκέψη σε ένα μοντέλο οικονομικής μονοδρόμησης χωρίς κοινωνικό στόχο.

Αυτή η πανούκλα της τεχνολογίας, αυτό το έξυπνο τηλέφωνο (smart phone) και η κοινωνική απόσταση γεννάει την κρίση της γλώσσας που γρήγορα επιφέρει την αρνητικότητα που χαρακτηρίζει το σήμερα και διαπερνά κάθε ίχνος αισθητικής και ευαισθησίας.

Οφείλουνε να λύσουμε τα «μάγια της τεχνολογίας» και να αλλάξουμε την τυποποίηση σε δημιουργία, το «κουτί» σε πλαστικότητα, το ιδεολογικό συμπύκνωμα σε μια νέα πρωτοπορία που να έχει αποκτήσει συνείδηση του αδιεξόδου, όπως έλεγε και ο Αντόρνο.

Η φυγή προς το άλλο, προς το ποιοτικό σε ένα πλαίσιο ανοιχτού διαλόγου γίνεται ανάγκη για ένα δημόσιο χώρο φιλότιμο και συνεπή στα κοινωνικά δικαιώματα και βασισμένο στην ανατροπή της σκέψης του «τετραγώνου» σε μια κουλτούρα συλλογικότητας, αλληλεγγύης, ενιαίας ολότητας η οποία όμως θα ενσωματώνει δημιουργικά την ένταση μεταξύ του όλου και μέρους στον ΕΝ, όπως έλεγε ο Πλωτίνος.

Αυτές οι σκέψεις μου πέρασαν κρατώντας ένα βιβλίο της αισιοδοξίας και της ελπίδας και (παρ)ακούγοντας την παρέα του «smart phone», πιστεύοντας ότι μπορούμε πρώτα να αλλάξουμε εμείς και μετέπειτα ο κόσμος, φτάνει να το θέλουμε και γι΄ αυτό το παλεύω…