Ο κυνηγός της άγριας ορχιδέας της Ρόδου!

Pοδούλα Λουλουδάκη

Ο φωτογράφος Γιώργος Παστρικός, παρατηρεί 25 χρόνια το μικροσκοπικό λουλούδι, που έρχονται από τα πέρατα του κόσμου να το δουν

Μέσα στη βαρβαρότητα του κόσμου και στη μουντάδα των ημερών που ζούμε, ευτυχώς υπάρχουν ακόμα θέματα που σε κάνουν να ονειρεύεσαι!

Ποιος κοιτάζει γύρω του πια και ποιος παρατηρεί τις αλλαγές της φύσης; Κάτι τρελαμένοι καλλιτέχνες, αντισυμβατικοί φωτογράφοι στην περίπτωσή μας που η παρατήρηση, τους έχει γίνει τρόπος ζωής.

Ο Γιώργος Παστρικός, τα τελευταία 25 χρόνια, με σύστημα και επιστημονική διαδικασία αναγνώρισης-πιστοποίησης, φωτογραφίζει τις άγριες ορχιδέες της Ρόδου για τις οποίες οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουμε ακούσει καν.

Ophrys colossaea

Κι όμως στη Ρόδο εντοπίζονται περίπου 70 είδη άγριας ορχιδέας, πανέμορφης και μικροσκοπικής, γεγονός ξεχωριστό για τους λάτρεις της, απ΄ όλο τον κόσμο.

Δεν δίνει συνεντεύξεις, δεν είναι κάποιος που συναντάς κάθε μέρα αφού ονομάζει το φθινόπωρο «μικρή άνοιξη», προχώρησε σε εμπειρική παρατήρηση των φυτών, των πουλιών και των ερπετών της Ρόδου τουλάχιστον από δύο δεκαετίες πριν και χίλια πράγματα μπορείς να τον ρωτήσεις. Σήμερα θα μας πει μόνο για την ορχιδέα της Ρόδου, αυτήν πουν αν της δίναμε τη σημασία που της αξίζει, θα μας αντάμειβε με τη σειρά της, κι αυτή!

Πού συναντάτε τις ορχιδέες της Ρόδου, πού τις βρίσκετε;

Οι ορχιδέες απαντώνται όπου δεν υπάρχει έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα επί πολλά χρόνια, για αρκετές δεκαετίες δηλαδή. Αν ένα χωράφι ψεκαστεί ή καλλιεργηθεί, οι ορχιδέες εξαφανίζονται. Αυτό οφείλεται στο ότι έχουν πολύ ιδιαίτερες ανάγκες για να ευδοκιμήσουν και να ανθίσουν. Τις βρίσκουμε σε περιοχές που δεν υπάρχει ανθρώπινη δραστηριότητα. Σε βουνά, δάση, ακαλλιέργητους αγρούς, ελαιώνες ακαλλιέργητους, φρύγανα ανάμεσα στα οποία φυτρώνει θυμάρι, ρίγανη, λαδανιές και άλλα. Βρίσκονται στον Προφήτη Ηλία, στη Μονόλιθο, στον Αττάβυρο, στον Ακραμίτη, στη Μεσαναγρό, στα Σιάννα και σε πολλές άλλες περιοχές.

Ophrys beloniae

Ποια είναι η εποχή που ανθίζουν;

Ανθίζουν άνοιξη εκτός από μία που ανθίζει το φθινόπωρο. Λέγεται Spiranthes spiralis, το ύψος της φτάνει περίπου τα 30 εκατοστά και το κάθε άνθος της είναι γύρω στα 6 χιλιοστά. Είναι μία από τις μικρότερες ορχιδέες που υπάρχουν στη Ρόδο, το χρώμα της είναι το λευκό του πάγου και σε κάποια σημεία έχει μια ελαφριά πράσινη χροιά. Οι περισσότερες ορχιδέες ωστόσο ανθίζουν στο τέλος Μαρτίου με αρχές Απρίλη, που είναι και η ιδανικότερη εποχή για να τις παρατηρήσει κανείς και να τις φωτογραφίσει.

Η περίοδος άνθησής τους ωστόσο ξεκινάει από τα μέσα Γενάρη και τελειώνει περίπου στα μέσα Μαΐου όπου προς το τέλος Μαΐου και οι τελευταίες έχουν απανθίσει. Φέτος που είχε ανομβρία σε βαθμό που δεν θυμάμαι κάτι ανάλογο άλλη φορά για τη Ρόδο, η άνθισή τους τελείωσε νωρίς τον Απρίλιο. Αυτό δείχνει και το πόσο είναι ευάλωτες και τρωτές στις κλιματικές αλλαγές.

Ophrys sicula

Ποιες είναι οι πιο γνωστές ορχιδέες της Ρόδου, ποιες παρουσιάζουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον;

Μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τη Ρόδο έχουν οι ορχιδέες του γένους Orhyss που είναι το εντυπωσιακότερο και το γένος με τα περισσότερα είδη απ΄ όλα τα γένη της οικογένειας ορχιδέας της Ρόδου.

Πηγαίνετε και σε άλλα μέρη για να φωτογραφίσετε ειδικά ορχιδέες;

Στην Τουρκία, για να φωτογραφίσω δύο είδη ορχιδέας τα οποία έχουν εξαφανιστεί από το νησί της Ρόδου από τη δεκαετία του ΄80 γιατί η ανθρώπινη δραστηριότητα γίνεται όλο και πιο έντονη. Την μία εκ των δύο που φωτογραφίζω στην Τουρκία, την έβρισκες κάποτε σε περιορισμένο αριθμό στο δρόμο Λαέρμων-Αγίου Ισιδώρου. Μετά όμως από μία διαπλάτυνση που έγινε στο δρόμο αυτό εξαφανίστηκε.

Ophrys dodecanensis

Η άλλη, το πιθανότερο είναι να εξαφανίστηκε λόγω της υπερβόσκησης στον Προφήτη Ηλία. Να πούμε σ΄ αυτό το σημείο ότι άλλα είδη ορχιδέας υπάρχουν στην Ισπανία, άλλα στην Τουρκία, άλλα στη Ρόδο και άλλα στον Όλυμπο, για παράδειγμα. Στην Ευρώπη υπάρχουν συνολικά περίπου 350 είδη ορχιδέας.

Από πότε φωτογραφίζετε ορχιδέες, τι σας κέντρισε το ενδιαφέρον σ΄αυτές;

Από το 1990 ασχολούμαι με τη φωτογραφία φύσης. Αρχικά, τα πρώτα χρόνια φωτογράφιζα μόνο ορχιδέες και διάβαζα παράλληλα γι’ αυτές. Το μεγάλο μου κίνητρο για να ξεκινήσω ήταν όταν διάβασα πως υπάρχουν επιστημονικές απόψεις που μιλούν για 72 είδη άγριας ορχιδέας στη Ρόδο. Άλλες απόψεις ειδικών μιλούν για λιγότερα είδη.

Ophrys spiralis

Σημασία έχει πως είναι αρκετά πλούσια η χλωρίδα της Ρόδου σε ό,τι αφορά τις ορχιδέες, κι αυτό γιατί η Μεσόγειος δεν είχε ποτέ παγετώνες και πολλά είδη φυτών έμειναν ασφαλή, ανέγγιχτα, δεν εξαφανίστηκαν.

Στη συνέχεια άρχισα να φωτογραφίζω και ό,τι άλλο συναντά κανείς στη φύση της Ρόδου. Η Ρόδος έχει περίπου 1.500 διαφορετικά είδη φυτών δηλαδή 500 είδη λιγότερα απ΄ όσα έχουν όλα τα Βρετανικά νησιά μαζί. Μαγεύομαι απ΄ όλα αυτά και έγινε σκοπός της ζωής μου να καταγράψω όλα τα είδη ορχιδέας που υπάρχουν στο νησί.

Εκθέσατε μάλιστα τις φωτογραφίες σας μ΄ αυτή τη θεματολογία!

Το 1992 έκανα μία έκθεση φωτογραφίας στη Ροδιακή Έπαυλη, με τα πενήντα είδη ορχιδέας που είχα βρει μέχρι τότε στη φύση της Ρόδου. Κάποιοι τότε ενθουσιάστηκαν, είπαν ότι θα ασχοληθούν… Δεν είμαι διαδρομιστής, το ξέχασαν, με ξέχασαν, τους ξέχασα κι εγώ και συνέχισα να κάνω αυτό που μου αρέσει με απώτερο σκοπό όλη αυτή η δουλειά να εκδοθεί σ΄ ένα άλμπουμ.

Orchis italica

Όμως… «μυείτε» και άλλους στη φύση της Ρόδου, έχει να μάθει κανείς πολλά από εσάς!

Την άνοιξη οργανώνω μικρά γκρουπάκια από τουρίστες, κυρίως ευρωπαίους που τους ξεναγώ στη φύση της Ρόδου. Οι περισσότεροι έρχονται για τις ορχιδέες όμως υπάρχουν κι αυτοί που ενδιαφέρονται για πουλιά, πεταλούδες, ερπετά.

Όπως ο Όφιος, έχω δει φωτογραφίες σας πολύ εντυπωσιακές!

Ο Όφιος είναι το πιο μεγάλο και κοινό φίδι του νησιού. Είναι επίσης ο Ζαμενής της Ρόδου ο οποίος για κακή του τύχη, μοιάζει με την οχιά, αλλά δεν είναι δηλητηριώδης. Άλλωστε, παρά τη γενική αντίληψη δεν υπάρχουν επικίνδυνα δηλητηριώδη φίδια στη Ρόδο.

Ophrys anatolica

Δηλαδή υπάρχουν άνθρωποι, μέσα στη βαρβαρότητα του κόσμου που έρχονται στη Ρόδο ειδικά για να παρατηρήσουν τις ορχιδέες της;

Είναι οι φίλοι της ορχιδέας αυτοί άνθρωποι που ενδιαφέρονται. Μάλιστα μπορούν να αποτελέσουν έναν εναλλακτικό, συμπληρωματικό τουρισμό για τη Ρόδο αφού πέρα από την ορχιδέα ενδιαφέρονται για την καλή ζωή, το καλό φαγητό. Δεν είναι άνθρωποι που δεν τους ενδιαφέρει αν βρίσκονται στην Τουρκία ή στην Ελλάδα. Έρχονται για να δούνε στη Ρόδο κάτι συγκεκριμένο. Είναι ελάχιστοι Έλληνες και πολλοί ξένοι που το κάνουν αυτό.

Ophrys ferrum equinum

Ophrys speculum