Ποιοι είναι οι αρχιτέκτονες των Ιταλικών κτηρίων της Ρόδου!

Pοδούλα Λουλουδάκη

Η ζωή και το έργο των σπουδαίων δημιουργών, από μία σπάνια ιταλική έκδοση του Βασίλη Βασιλείου

Πάμε πάλι! Γιατί όσες φορές και να γράφει κανείς για τα Ιταλικά κτήρια της Ρόδου, που την έκαναν αυτό που είναι σήμερα, όλο και καινούργια στοιχεία προκύπτουν που συνθέτουν την εικόνα των ανθρώπων που τα δημιούργησαν και τον σχεδιασμό της εποχής.

Κι ενώ πριν λίγες μέρες, επιγραμματικά αναφερθήκαμε στα κτήρια, τη χρονολογία κατασκευής τους και το όνομα του δημιουργού, προχωρούμε σήμερα να δούμε ποιοι ήταν αυτοί οι άνθρωποι οι οποίοι ήταν τόσο μπροστά για την εποχή τους, τι άλλο έφτιαξαν και πού, αλλά και τι κατέληξαν να κάνουν μετά τον πόλεμο. Πληροφορίες δεν υπάρχουν για όλους, για κάποιους ωστόσο υπάρχουν και φωτογραφίες!

Καζέρμα, το σημερινό τμήμα Τάξης απέναντι από την Πυροσβεστική

Να είναι καλά η σπάνια Ιταλική έκδοση «Αποικιοκρατική Ιταλική Αρχιτεκτονική στην Δωδεκάνησο 1912-1943» δύο Ιταλίδων: της Simona Martinoli και της Eliana Perotti, που έθεσε στη διάθεσή μου ο Βασίλης Βασιλείου, ένας άνθρωπος με βαθύ ενδιαφέρον για την ιστορία του τόπου μας.

Ένα είναι το συμπέρασμα: Οι Ιταλοί έστειλαν στη Δωδεκάνησο και κυρίως στη Ρόδο, τους επίλεκτους αρχιτέκτονες και τους σπουδαίους πολιτικούς μηχανικούς τους! Ο Φλορεστάνο Ντι Φάουστο, παρά τη μικρή διάρκεια παραμονή του στη Ρόδο, ξεκίνησε τα περισσότερα και τα σημαντικότερα έργα. Ο Αρμάντο Μπερναμπίτι, έφτιαξε μέχρι και αγροτικά χωριά, ενώ υπήρξαν έργα που χρειάστηκε να είναι δυό και τρεις μαζί για να τα δημιουργήσουν.

Ά, ο Μπερναμπίτι, δημιουργός του Θεάτρου Πουτσίνι, του Εθνικού Θεάτρου της Ρόδου, δεν ξέρω τι σκέφτεται σήμερα, εκεί ψηλά που βρίσκεται!

Αρμάντο Μπερναμπίτι

Armando Bernabiti 1900- 1970
Θέατρο Πουτσίνι (Εθνικό Θέατρο), Δημαρχείο, Εκκλησία Ευαγγελισμού, Ενυδρείο, Στρατιωτική Σχολή, Στάδιο, Εθνική Τράπεζα Μεσαιωνικής Πόλης, Λέσχη Προσκόπων, La Ronda (Έλλη), Σαν Φραγκίσκο, γήπεδο γκολφ (στην περιοχή Κορακόνερο), Καλλιθέα, ΝΟΡ

Γεννήθηκε στην περιοχή της Μπολόνια. Ήταν αρχιτέκτονας και εστάλη από το Υπουργείο Δημοσίων Έργων της Ιταλίας στην περιοχή της Δωδεκανήσου από το 1927 έως το 1945. Κατά τη διοίκηση της Δωδεκανήσου από τον Μάριο Λάγκο ήταν ιδιαίτερα δραστήριος ενώ εργάστηκε και υπό τις διαταγές του Ντε Βέκκι. Στη Δωδεκάνησο δημιούργησε κυρίως σε συνεργασία με τον Ροδόλφο Πετράκο- αλλά έπαιρνε τη δόξα μόνο αυτός. Από το 1935 έως το 1938 δημιούργησαν μαζί τα αγροτικά χωριά Καλαμώνας, Κολύμπια, Ελεούσα, Κατταβιά και αρκετά στρατιωτικά κτήρια κάτι που συνέχισε να κάνει και για τη Λέρο. Μαζί με τον Πιέτρο Λομπάρντι δημιούργησαν τις πηγές Καλλιθέας. Μετά την επιστροφή του στην Ιταλία αξιοποιήθηκε στην πόλη Πέζαρο. Ολοκλήρωσε την καριέρα του το 1965 και πέθανε 5 χρόνια αργότερα.

Φλορεστάνο Ντι Φάουστο

Florestano Di Fausto 1890-1965
Διοικητήριο (κτήριο Περιφέρειας), Ξενοδοχείο των Ρόδων, Εκκλησία Ευαγγελισμού, Αρχιεπισκοπή, Ταχυδρομείο, Οικοκυρική (ήταν βρεφονηπιακός σταθμός), Τράπεζα της Ελλάδας, Λιμεναρχείο, Καζέρμα (Τμήμα Τάξης), Σχολή Χωροφυλακής (Πανεπιστήμιο), Ορφανοτροφείο Θηλέων, Ακαδημία, Βίλα Ντελγκοβερναντόρε (Ροδιακή Έπαυλη), Νεκροταφεία Καθολικό, Μουσουλμανικό, Εβραϊκό, Λέσχη Κυνηγών (Κτήριο πίσω από τα Δικαστήρια), Ακταίον, Νέα Αγορά, Βίλα Κορώνα (Κτήριο του Δήμου δίπλα στο Έλλη), Κομάντο Μαρίνα (παλιό Στρατολογικό Γραφείο), Σφαγεία, Πιάτσα μεγάλου σιντριβανιού Μεσαιωνικής Πόλης

Αρχιτέκτονας από τη Ρώμη όπου φοίτησε και σε Σχολή Καλών Τεχνών. Το 1922 πήρε και το πτυχίο του πολιτικού μηχανικού. Μεταξύ των σπουδαίων έργων που δημιούργησε στην Ιταλία ήταν ένα τμήμα της εκκλησίας του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη, του οποίου ήταν ο γενικός αρχιτέκτονας. Μετά το έργο αυτό του δόθηκαν πολλές αρμοδιότητες σε διπλωματικές έδρες του εξωτερικού, κι έτσι κλήθηκε από τον διοικητή των Νήσων Αιγαίου Μάριο Λάγκο για τον σχεδιασμό της πόλης Ρόδου όπου τον έκαναν και προϊστάμενο της υπηρεσίας που σχεδίαζε τη Ρόδο.

Μετά τη Ρόδο σχεδίασε επίσης το Καστελόριζο, την Κω και τη Λέρο. Παράλληλα δημιούργησε έργα στην Ιταλία και στο εξωτερικό. Το 1926 ήρθε σε ρήξη με τον διοικητή Λάγκο, αποχώρησε από τη Ρόδο και συνέχισε το έργο του στην Αλβανία, και από το 1932 στη Λιβύη. Η μεγάλη του δράση στη Ρόδο εντοπίζεται το 1923 κυρίως. Με τη λήξη του πολέμου ασχολήθηκε με την πολιτική και από το 1948 έως το 1953 έγινε βουλευτής με το Χριστιανοδημοκρατικό κόμμα.

Άποψη εσωτερικών χώρων του ξενοδοχείου των Ρόδων

Ροδόλφο Πετράκο
Rodolfo Petracco 1889-1979
Θέρμαι, Αρχιεπισκοπή, Οικοκυρική, Συγκρότημα εργατικών κατοικιών (επί της Κορδικτώνος), Καζέρμα (Τμήμα Τάξης), Κιόσκι Μουσικής (Τρούλος), Λέσχη Κυνηγών, Τελωνείο και Λιμεναρχείο (εντός του Τουριστικού Λιμένα), Πιάτσα μεγάλου σιντριβανιού Μεσαιωνικής Πόλης, Πινακοθήκη Μεσαιωνικής Πόλης,

Πολιτικός μηχανικός που γεννήθηκε στην Τεργέστη και προσελήφθη από το Υπουργείο Δημοσίων Έργων της Ιταλίας για τη Διοίκηση των Νήσων του Αιγαίου. Το 1926 πήρε και το πτυχίο του αρχιτέκτονα. Συνεργάστηκε με άλλους αρχιτέκτονες και κυρίως με τον Μπερναμπίτι, στη δημιουργία γηπέδων, εκκλησιών και κυρίως αγροτικών χωριών τα οποία σε ό,τι αφορά τη Ρόδο ήταν η Ελεούσα (Καμποκιάρο), Κολύμπια (Σαν Μπενεντέτο), Καλαμώνας (Πεβεράνιο, το όνομα που έδωσε ο Λάγγκο γιατί προερχόταν από αυτή την περιοχή της Ιταλίας), Κατταβιά (Σαν Μάρκο). Χαρακτηριστικό της αρχιτεκτονικής του ήταν οι απλές γραμμές. Το 1945 στη Φότζα της Ιταλίας, προσελήφθη ως ειδικός πολιτικός μηχανικός. Συνταξιοδοτήθηκε το 1959.

Μποκαλάτε Boccalatte
Λιμεναρχείο, Νοσοκομείο, Δημαρχείο
Ήταν διευθυντής των εργασιών στο νοσοκομείο της Ρόδου. To 1926 παρουσίασε μαζί με τον Φαβέρο την αποπεράτωση του έργου. Μαζί με τον Ντι Φάουστο δημιούργησαν το Δημαρχείο της Ρόδου που το ονόμασαν «Οίκο του Φασισμού» Casa di Fazio.

Το αγροτικό χωριό Καμποκιάρο (Ελεούσα)

Κάρλο Μπουσκαλιόνε
Karlo Buscaglione 1889-
Νοσοκομείο, Ακαδημία
Πολιτικός Μηχανικός από τη Μοντόβι, που ήρθε στη Ρόδο το 1924. Το 1926 και1927 έγινε τεχνικός διευθυντής έργων. Μαζί με τον Φαβέρο έκαναν τα σχέδια και την κατασκευή του νοσοκομείου της Ρόδου ενώ σε συνεργασία με τον Ντι Φάουστο έφτιαξε σχολεία και την εκκλησία Άγνους Ντέι στην Κω. Αργότερα έγραψε άρθρο στο οποίο αναφέρθηκε με λεπτομέρειες στα νοσοκομεία σε Ρόδο, Τρίπολη Λιβύης, Λίβανο, Χάιφα και Παλαιστίνη, στον σχεδιασμό και την κατασκευή των οποίων συμμετείχε. Δημοσιεύτηκε σε τεχνικά περιοδικά με δεδομένο ότι είχε ειδίκευση στην κατασκευή νοσοκομείων.

Michele Platania
Ξενοδοχείο των Ρόδων
Πολιτικός Μηχανικός και αρχιτέκτονας ο οποίος υπήρξε τεχνικός στην εταιρεία των μεγάλων ξενοδοχείων της Βενετίας. Έφτασε στη Ρόδο και σε συνεργασία με τον Ντι Φάουστο από το 1925 έως το 1927 έφτιαξε το ξενοδοχείο των Ρόδων. Το 1940 επέστρεψε στη Ρώμη και συνέχισε να φτιάχνει εντυπωσιακά ξενοδοχεία.

Πιέτρο Λομπάρντι

Pietro Lombardi 1894-1984
Λέσχη Προσκόπων, Θερμοπηγές Καλλιθέας, Πινακοθήκη στη Μεσαιωνική Πόλη,
Αρχιτέκτονας από τη Ρώμη που το 1925 κέρδισε εθνικό διαγωνισμό για το σχέδιο εννέα βρυσών για παραδοσιακές συνοικίες, της Ρώμης. Το 1927 ήρθε στη Ρόδο και έγινε επικεφαλής του γραφείου αρχιτεκτονικής της Διοίκησης των Ιταλικών Νήσων Αιγαίου, μαζί με τον Μπερναμπίτι. Έφτιαξε τις Θερμοπηγές Καλλιθέας. Την εργολαβία ανέλαβε η εταιρεία «Ούρμπαν», με επικεφαλής το μηχανικό Τζοβάνι Τακόνι.

Το βιβλίο με τη σπάνια ιταλική έκδοση για τα ιταλικά κτήρια στη Δωδεκάνησο

Άφρο Μπασαλτέλα
Afro Basaldella 1912-1976
Ζωγράφος από την πόλη Ούντινε που έκανε σπουδές στη Φλωρεντία και την Βενετία. Από το 1936 έως το 1938 με την τεχνική «φρέσκο» (δύσκολη τεχνική σε νωπό γύψο) έφτιαξε μεγάλες τοιχογραφίες στο ξενοδοχείο των Ρόδων και διακόσμηση με τέμπερα στον Προφήτη Ηλία. Έργα του υπάρχουν ακόμη στο Ακταίον και στο Καστέλο.