Η... μουσική παιδεία εξημερώνει την ένταση και ανάμεσα στους μαθητές

Rodiaki NewsRoom

Μια ενδιαφέρουσα έρευνα σε σχολεία της Ρόδου

Μια εξαιρετική έρευνα, εργαλείο στα χέρια εκπαιδευτικών και γονέων, ολοκλήρωσε πριν από λίγο καιρό, ο εκπαιδευτικός Παναγιώτης – Λουκάς Μπέλλος, στο πλαίσιο συγκριτικής μελέτης, για το πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών «Μοντέλα Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Εκπαιδευτικών Μονάδων» του ΤΕΠΑΕΣ του Πανεπιστημίου Αιγαίου, με επιβλέποντα καθηγητή τον κ. Αναστάσιο Κοντάκο.

Κάποια από τα βασικά αποτελέσματα μιας έρευνας για τη σχολική βία
Με την παρούσα έρευνα* επιδιώχθηκε να διερευνηθεί η διάσταση του φαινομένου της σχολικής βίας σε δύο διαφορετικούς «τύπους» σχολείων (το μουσικό και ένα γενικό γυμνάσιο της Ρόδου), σε σχέση με το φύλο και την τάξη. Έπειτα, συγκρίθηκαν τα αποτελέσματα ανάμεσα στις δύο σχολικές μονάδες, ώστε να διαπιστωθεί αν υπάρχουν σημαντικά στατιστικές διαφορές, λόγω της διαφορετικής κουλτούρας (μουσικής τέχνης) που επικρατεί στο μουσικό σχολείο.

Ξεκινώντας με την υπόθεση: η διάσταση του φαινομένου της σχολικής βίας διαφέρει ανάμεσα σε δύο διαφορετικούς «τύπους» σχολείου (μουσικού και γενικού) εξαιτίας της διαφορετικής κουλτούρας που επικρατεί (μουσική τέχνη), διατυπώσαμε τα εξής ερευνητικά ερωτήματα:
• Υπάρχει διαφορά ως προς το βαθμό εκδήλωσης του φαινομένου ανάμεσα στις δύο σχολικές μονάδες;
• Αν η απάντηση στο πρώτο ερώτημα είναι θετική, μήπως η διαφορά αυτή οφείλεται σε διαφορά κουλτούρας ανάμεσα στα δύο σχολεία;
• Το φύλο και η ηλικία αποτελούν παράγοντες που επηρεάζουν την εκδήλωση του φαινομένου της σχολικής βίας;
• Η ύπαρξη του φαινομένου της σχολικής βίας κατά πόσο επηρεάζει το σχολικό κλίμα;

Πρόκειται για μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε με χρήση του ερωτηματολογίου ως ερευνητικό εργαλείο. Το ερωτηματολόγιο αποτελείτο από 22 κλειστές ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής. Όσον αφορά στο δείγμα, στην έρευνα συμμετείχαν 180 μαθητές και μαθήτριες από το μουσικό γυμνάσιο και το γενικό γυμνάσιο. Συγκεκριμένα, 91 αγόρια (45 από το μουσικό και 46 από το γενικό) και 89 κορίτσια (44 από το μουσικό και 45 από το γενικό). Η επεξεργασία των δεδομένων που λήφθηκαν από το ερωτηματολόγιο έγινε με τη χρήση του στατιστικού εργαλείου SPSS17.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες θεωρούν πως τα σημαντικότερα είδη σχολικής βίας είναι κυρίως η σωματική βία, οι απειλές, οι σεξουαλικές παρενοχλήσεις, οι προσβλητικές εκφράσεις και οι βρισιές. Άλλα είδη βίας με μικρότερη όμως συχνότητα, είναι η καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, κλοπή, οι βανδαλισμοί, η απόρριψη και η ειρωνεία.

Διαπιστώσαμε ότι πιο συχνά τα αγόρια σε σχέση με τα κορίτσια εκδηλώνουν και δέχονται σχολική βία. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι τα αγόρια και τα κορίτσια του γενικού γυμνασίου εκδηλώνουν και δέχονται σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό σχολική βία σε σχέση με τα αγόρια και τα κορίτσια του μουσικού γυμνασίου.

Όσον αφορά στην εκδήλωση βίαιης συμπεριφοράς ανά τάξη διαπιστώνεται το εξής σημαντικό. Στη πρώτη τάξη του γενικού γυμνασίου η εκδήλωση του φαινομένου είναι μικρότερη σε σχέση με την τελευταία, όπου το ποσοστό εκδήλωσης εκεί είναι εκπληκτικά υψηλό (81%). Διαπιστώνουμε, δηλαδή, ότι όσο περνούν τα χρόνια, τόσο αυξάνεται η εκδήλωση του φαινομένου. Αντιθέτως, στο μουσικό γυμνάσιο η εκδήλωση του φαινομένου είναι σχετικά πιο συχνή στις δύο πρώτες τάξεις εν αντιθέσει με την τελευταία τάξη που μειώνεται στο 3%. Το συμπέρασμα αυτό ερμηνεύεται παρακάτω (σε σχέση με τη μουσική παιδεία).

Επιπλέον, διαπιστώνουμε ότι στο γενικό γυμνάσιο μερικές φορές και όχι πάντα οι μαθητές και οι μαθήτριες προσπαθούν να αποτρέψουν μια βίαιη συμπεριφορά. Αντίθετα, στο μουσικό γυμνάσιο, οι μαθητές και οι μαθήτριες πάντα επιδιώκουν να την αποτρέψουν (το 27% ποτέ δεν θα προσπαθούσε να αποτρέψει βίαιο φαινόμενο από το γενικό σχολείο ενώ στο μουσικό σχολείο το ποσοστό είναι μηδενικό 0%).

Η παρακάτω διαφάνεια έρχεται να ερμηνεύσει το συμπέρασμα που διατυπώθηκε προηγουμένως. Σύμφωνα με τους μαθητές και τις μαθήτριες του μουσικού σχολείου, η καλλιτεχνική δραστηριότητα βοηθάει στην αποτροπή βίαιων συμπεριφορών. Αυτή την άποψη όμως δεν την ασπάζονται οι μαθητές του γενικού γυμνασίου. Αυτό έρχεται να ερμηνεύσει το γιατί στο μουσικό γυμνάσιο η εκδήλωση του φαινομένου είναι σχετικά πιο συχνή στις δύο πρώτες τάξεις εν αντιθέσει με την τελευταία τάξη.

Στις δυο πρώτες τάξεις του μουσικού οι μαθητές/τριες δεν έχουν αναπτύξει πλήρως την καλλιτεχνική τους «ιδιότητα» (μουσική παιδεία-αγωγή) άρα ασκούν συχνότερα βία -πάντα σε σχέση με την τελευταία τάξη του μουσικού γυμνασίου. Επισημαίνουμε τη διάσταση της συλλειτουργίας γυμνασίου και λυκείου στο Μουσικό Σχολείο, ως ένα επιπλέον σημαντικό παράγοντα περιορισμού του φαινομένου, αφού όλοι οι μαθητές/τριες συμμετέχουν σε κοινές μουσικές δράσεις, μουσικά σύνολα (ορχήστρες, χορωδίες κ.α.).

Γενικά συμπεράσματα:
• H σχολική βία λαμβάνει χώρα κυρίως με τη μορφή της σωματικής βίας, των απειλών και της σεξουαλικής παρενόχλησης (είδος βίας).

• Τα αγόρια ασκούν πιο συχνά σχολική βία από τα κορίτσια (διάσταση φύλου).

• Τα αγόρια μεγαλύτερης ηλικίας ασκούν πιο συχνά σχολική βία από τα κορίτσια αντίστοιχης ηλικίας (διάσταση ηλικίας).

• Η εκδήλωση του φαινομένου της σχολικής βίας εξαρτάται από την «κουλτούρα» του/της μαθητή/τριας.

• Η «καλλιτεχνική ιδιότητα» που χαρακτηρίζει τους/τις μαθητές/τριες του μουσικού σχολείου, επιδρά θετικά ως προς την μη εκδήλωση του φαινομένου της σχολικής βίας.

Συμπεράσματα «σύγκρισης»:
• Τα αγόρια που φοιτούν στο μουσικό σχολείο εκδηλώνουν μικρότερη τάση να ασκούν βία από ότι αγόρια που φοιτούν στο γενικό γυμνάσιο.

• Τα αγόρια που φοιτούν στις δύο πρώτες τάξεις του μουσικού γυμνασίου ασκούν σχετικά πιο συχνά βία σε σχέση με τα αγόρια της τελευταίας τάξης του μουσικού γυμνασίου (όχι διάσταση ηλικίας αλλά κουλτούρας).

• Στο μουσικό γυμνάσιο, το μεγαλύτερο ποσοστό των μαθητών/τριών, σχεδόν πάντα προσπαθεί να αποτρέψει βίαιη συμπεριφορά.

• Στο γενικό γυμνάσιο, ένα πολύ μικρό ποσοστό προσπαθεί να αποτρέψει αρνητική συμπεριφορά.

Προτάσεις αντιμετώπισης της σχολικής βίας:
• Δημιουργία & αποτελεσματική λειτουργία ενός πανελλήνιου δικτύου πρόληψης & αντιμετώπισης του φαινομένου.

• Επιμόρφωση & εκπαίδευση του συνόλου της εκπαιδευτικής κοινότητας σε ζητήματα της σχολικής βίας, ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

• Ενημέρωση, ευαισθητοποίηση, αξιοποίηση & ανάπτυξη συνεργατικών δράσεων των εμπλεκόμενων μελών (εκπαιδευτικοί, μαθητές/ τριες, γονείς, τοπική κοινωνία κλπ).

• Δυνατότητα συνεχούς εμπλουτισμού γνώσεων, δεξιοτήτων, μεθόδων, τεχνικών & πρακτικών όλων των εμπλεκομένων.

Προτάσεις για περαιτέρω έρευνα:
• Περαιτέρω έρευνα σε πανελλαδικό επίπεδο του φαινομένου της σχολικής βίας.

• Έρευνα σε πανελλαδικό επίπεδο του φαινομένου στα μουσικά και καλλιτεχνικά σχολεία της χώρας (και στις λυκειακές τάξεις τους).

• Διεξαγωγή ερευνών που να εμπλέκουν και όλους τους υπόλοιπους πρωταγωνιστές του σχολείου, καθώς και το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον.

* Εργασία του Παναγιώτη Λουκά Μπέλλου: «Ανάπτυξη σχολικού κλίματος. Το παράδειγμα της σχολικής βίας. Μια συγκριτική μελέτη» για το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών "Μοντέλα Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Εκπαιδευτικών Μονάδων" του ΤΕΠΑΕΣ του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Επιβλέπων Καθηγητής κ. Αναστάσιος Κοντάκος.