Ένας Ρόδιος στη Νέα Υόρκη

Rodiaki NewsRoom

From oppression to vindication’,* η πρώτη, ομαδική διεθνής έκθεση του Ρόδιου εικαστικού Μιχάλη Παπακαλοδούκα, στη Νέα Υόρκη, στην AGORA ART GALLERY

Με το “βλέμμα του Οδυσσέα” να στρέφεται ξανά στη Δύση, ο Μιχάλης Παπακαλοδούκας μεταφέρει στις καλλιτεχνικές αποσκευές του τη δική του εκδοχή του σύγχρονου ελληνικού εξπρεσσιονισμού και εκθέτει, μαζί με άλλους ανερχόμενους καλλιτέχνες, στην AGORA ART GALLERY (530 West Street 25th Street, Νew York, NY).

Τα επιλεγμένα έργα ενσαρκώνουν εικαστικά τον τίτλο (μτφ. “Από την καταπίεση στη δικαίωση”) και εμφορούνται από το δυναμικό αλληγορικό πνεύμα που διατρέχει το έργο του Παπακαλοδούκα, ένα πνεύμα καταγγελτικό της ανελευθερίας που συνθλίβει την αγωνιστική συνείδηση ατόμου και συνόλου.

Με την έντονα χειρονομιακή πινελιά του και την οξύτητα του μορφικού του λεξιλογίου, ο καλλιτέχνης δεν αρκείται στην αποτύπωση της καταπίεσης, αλλά προχωρά στην οπτικοποίηση της απογύμνωσή της, φωτίζοντας την απόγνωση και τη βία που αυτή γενεσιουργεί. Ο θεατής, με τις αισθήσεις αφυπνισμένες από τις έντονες χρωματικές αντιθέσεις, τα σκοτεινά μοτίβα και τη διάχυτη δραματικότητα, μετέχει ενεργά, ψυχοσυναισθηματικά και νοητικά, στα σημαινόμενα.
Η έκθεση ‘Sensorial Perspectives’ θα διαρκέσει από τις 3 έως τις 23 Δεκεμβρίου 2016.

ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
ΜΙΧΑΛΗ ΠΑΠΑΚΑΛΟΔΟΥΚΑ
Ο αυτοδίδακτος εικαστικός καλλιτέχνης Μιχάλης Παπακαλοδούκας γεννήθηκε στη Ρόδο το 1963, όπου εξακολουθεί να εμπνέεται, να ζει, να δημιουργεί. Αυτοπροσδιορίζεται ως “ταπεινός εργάτης της τέχνης”, με αφετηρίες τη φύση, τον άνθρωπο, τη φαντασία και τα βιβλία τέχνης που απορροφά, θητεύοντας έτσι, με τον τρόπο του, σε μεγάλους δασκάλους. Ασκώντας πληθώρα επαγγελμάτων, ζωγράφιζε μόνο όταν έπρεπε να υπακούσει σε αδήριτη εσωτερική επιταγή, αρχικά με ραπιδογράφο, στη συνέχεια παλεύοντας με λάδια, με μεικτά υλικά, ενώ σήμερα εργάζεται αποκλειστικά με ακρυλικά.

Ο Παπακαλοδούκας δεν αγαπά τον καμβά και το καβαλέτο αλλά το χαρτόνι και το ελεύθερο άπλωμα της ζωγραφικής επιφάνειας σε αντισυμβατικούς χώρους, ώστε να εκδιπλωθεί, όπως εκείνος οραματίζεται, η σύνθεση.
Η καλλιτεχνική διαδικασία ομοιάζει με τοκετό, περικλείει βάσανο, αμφιβολία, λύτρωση.

Στην ακάματή του περιήγηση σε έργα διακεκριμένων καλλιτεχνών ονοματίζει ως ορόσημο τον Μπουζιάνη και παθιάζεται με τους Μatisse, Picasso, Μondigliani, Dubuffet, Appel, De Kooning, Guston, Baselitz, Basquiat, δηλαδή με Κολορίστες, ευρωπαίους Εξπρεσσιονιστές και Αφηρημένους Εξπρεσσιονιστές. Θεματικά, οι αφετηρίες του ήταν ροδιακά τοπία και πορτραίτα οικείων και αγνώστων. Το ανθρώπινο σώμα τον σαγηνεύει θεματικά και διαχρονικά, ενώ ο κριτικός στοχασμός του σε κοινωνικά θέματα αποτυπώνεται σε παραστάσεις καταγγελίας της βίας των ισχυρών προς τους αδύνατους.

Η πινελιά του είναι βίαιη, ειλικρινής, εξπρεσσιονιστική, η ματιά του διεισδυτική και ψυχογραφική. Ο καλλιτέχνης έχει συμμετάσχει σε αρκετές εκθέσεις, ατομικές και ομαδικές, ενώ έργα του βρίσκονται στο Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης του Δήμου Ροδίων, στο Προεδρικό Μέγαρο, τη Βουλή των Ελλήνων και σε ιδιωτικές συλλογές σε Ελλάδα και εξωτερικό.

ΜΕ ΕΞΠΡΕΣΣΙΟΝΙΣΤΙΚΗ ΟΡΜΗ ΑΠΟ ΤΗ ΡΟΔΟ
O Μιχάλης Παπακαλοδούκας είναι αυτοδίδακτος Ρόδιος εικαστικός, που δεν επέλεξε να ακολουθήσει τον “εύκολο” δρόμο μίας φολκλορικής ζωγραφικής έκφρασης. Ο καλλιτέχνης, ανήσυχη και ασυμβίβαστη προσωπικότητα, δεν αρέσκεται σε εκπτώσεις και απωθείται από ευκολίες. Έτσι ακολούθησε, εξ ενστίκτου, περισσότερο, το εξπρεσσιονιστικό στυλ, γοητευμένος από την αμεσότητα, την ωμή ειλικρίνεια, τη θεματική τόλμη, την ψυχογραφική ευθύτητα και την οργιαστική σχεδόν διάθεση που αυτό περικλείει.

Με τον ιδιωματικά εισπραγμένο εξπρεσσιονισμό ως εκφραστικό όχημα και με την εγγενή με τη σοφία ενός γνήσιου καλλιτεχνικού ενστίκτου, ο Παπακαλοδούκας προσπαθεί να ενώσει τις ανταποκρίσεις του έξω κόσμου με τον εσώτερο σε έργο τέχνης.

Ο φυσικός κόσμος της Ρόδου και τα πορτραίτα οικείων αποτέλεσαν την κυρίαρχη θεματολογία στα πρώιμα έργα του. Οι ρεαλιστικές αναγωγές όμως στο πρωτότυπο δεν ξεπερνούσαν μία πρώτη αναγνωρισιμότητα. Το εικαστικό παραγόμενο ήταν- και είναι- η εμφατικά προσωπική μετεγγραφή του “μοντέλου” στο δικό του ιδίωμα αλήθεια της.
Κύρια θεματική του Παπακαλοδούκα το γυναικείο σώμα.

Τα γυμνά του είναι εικαστικές ανταποκρίσεις σε ερωτήματα σύνθεσης, όγκων και πλασίματος μέσω του χρώματος, αλλά και οντολογικές μικροπραγματείες πάνω στο συναισθηματικό αποτύπωμα του ανθρώπινου σώματος στον καλλιτέχνη.

Εξπρεσσιονιστικός δυναμισμός που γειτνιάζει με ορμητική βία συναντά την εσωτερικευμένη είσπραξη του μεγάλου σημαινόμενου, της ανθρώπινης φύσης. Παραμορφώσεις και έντονα περιγράμματα συνεργούν με αντιθέσεις ψυχρών και θερμών χρωμάτων.

Έκλυση ενέργειας και στοχαστικός νους συνοδοιπορούν, έτσι ώστε ο θεατής να μη “βλέπει” αμιγώς γυμνά όσο “σπουδές” πάνω στο σωματοποιημένο μυστήριο του ανθρώπου.

H μετωπικότητα των σωμάτων στα έργα του Π. παραπάνω από μία αισθητική επιλογή, είναι χειρονομιακή: ένα ‘ιδού ο άνθρωπος’ (ecce homo), γυμνός, απογυμνωμένος, πάντα παραμορφωμένος, γιατί έτσι είναι, ποτέ άσχημος, γιατί έτσι είναι. Το “μέσα” και το ‘έξω’ ενοποιούνται με δραματική ένταση που είναι το ψυχικό ισοδύναμο της έκπληξης ενός παιδιού. Η υποχρέωση του καλλιτέχνη είναι να είναι ‘παιδί’, να δείχνει με την αφοπλιστικά αθώα σκληρότητα ενός παιδιού τη μύχια φύση των πραγμάτων και των όντων. Τη σκυτάλη παίρνει η σαγήνη της φρίκης. Ο καλλιτέχνης αποσβολώνεται και αποσβολώνει.

Η μετωπικότητα ως δεσπόζουσα εικαστική και εκφραστική αξία καθορίζει και τις συνθέσεις με τις σχηματοποιημένες ανθρώπινες φιγούρες, που άμεσα ανακαλούν στη μνήμη βραχογραφίες ‘πρωτόγονων’ πολιτισμών. Το ανθρώπινο ον, στις πιο βασικές του δομές, παραμένει οργανικό, πρωτόγονο. Οι έντονες χρωματικές αντιθέσεις, άλλοτε σε πιο αφαιρετική κι άλλοτε σε πιο εξπρεσσιονιστική φόρμα, φορτίζουν τη σύνθεση.

Η εντατικοποίηση χρωμάτων και σύνθεσης σε ένα εικαστικό παραγόμενο υψηλής συναισθηματικής και διανοητικής έκφρασης αποτυπώνεται εύγλωττα, με διαφοροποιήσεις, και σε πρόσφατα έργα του- μικροπραγματείες πάνω στη βία και τον πόλεμο- που βρίθουν από εντάσεις κόκκινου και πορτοκαλί σε ενεργό φόντο σκούρου μπλε και μαύρου.
Οι πινελιές εξίσου βίαιες. Οι γραμμές κυρίως διαγώνιες χαράζουν τη ζωγραφική επιφάνεια σαν πληγές. Όλη όμως αυτή η βία λειτουργεί αφυπνιστικά στο θεατή, οδηγώντας τον σε συναισθηματική αντεπίθεση.