Η διπλή αποτυχία της αύξησης των ειδικών φόρων κατανάλωσης

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Ζαχαρίας Παρασκευάς
Μηχ. Η/Υ & Πληροφορικής - Επιχειρηματίας
Chief Information Officer (CIO) Afoi Paraskeva & Co E.E.

Εχοντας ήδη διανύσει επτά χρόνια συνεχόμενης ύφεσης, η περίπτωση της Ελληνικής οικονομικής κρίσης φαίνεται πως είναι μοναδική στην ιστορία των διεθνών κρίσεων. Με βάση τις μακροοικονομικές αναλύσεις των κυκλικών υφέσεων, η μέση διάρκεια ύφεσης δεν ξεπερνά τους 15 μήνες. Στην περίπτωση μας μπαίνουμε ήδη στον όγδοο χρόνο χωρίς να έχουμε σε καμμία περίπτωση την αίσθηση ότι βγαίνουμε από αυτήν.

Αν τα στοιχεία των πωλήσεων του περασμένου μήνα από την τοπική αγορά είναι ενδεικτικά αυτού που μας περιμένει, τότε ίσως το 2017 αποδειχθεί ακόμη δυσκολότερο για τις εμπορικές επιχειρήσεις. Με βάση τις εκτιμήσεις από διαφορετικούς κλάδους της αγοράς, οι πωλήσεις κυμάνθηκαν από 20%-70% μειωμένες σε σχέση με τον περασμένο Δεκέμβρη, δημιουργώντας μεγάλο προβληματισμό για την βιωσιμότητα πολλών επιχειρήσεων.

Υπερβολική αύξηση της έμμεσης φορολογίας
Μία από τις βασικότερες αιτίες αδυναμίας της οικονομίας να ανακάμψει είναι η υπερβολική έμμεση φορολογία που αδειάζει το καλάθι της νοικοκυράς και μειώνει με δραστικό και άδικο τρόπο τα εισοδήματα. Η κατάργηση των μειωμένων συντελεστών στα νησιά μας ήταν ίσως το μεγαλύτερο πλήγμα που δέχθηκε ο τόπος στα χρόνια της ύφεσης, αφού πλέον τα Δωδεκάνησα αντιμετωπίζονται φορολογικά όπως το ...Κολωνάκι χωρίς να λαμβάνεται υπόψιν το μεγάλο μεταφορικό κόστος με το οποίο επιβαρύνονται.

Η διαχρονική αδυναμία του Κρατικού μηχανισμού να συγκροτήσει αποτελεσματικές δομές είσπραξης των άμεσων φόρων έφερε ως αποτέλεσμα την διόγκωση της έμμεσης φορολογίας. Εκτός από την αύξηση του ΦΠΑ σημαντικότατο ρόλο στην μείωση του εισοδήματος έπαιξε και η αύξηση των φόρων κατανάλωσης στους τρείς παραδοσιακούς τομείς: τα καύσιμα, τα ποτά και τα τσιγάρα.

Είναι πλέον κοινώς αποδεκτό ότι οποιαδήποτε αύξηση των έμμεσων φόρων, όχι μόνο μειώνει την κατανάλωση αλλά ταυτόχρονα το Κράτος αποτυγχάνει να εισπράξει τους φόρους που στόχευε, οδηγώντας την οικονομία σ’ ένα διαρκές σπιράλ ύφεσης.

Η περίπτωση της αύξησης του φόρου κατανάλωσης στα ποτά
Η έκθεση του ΙΟΒΕ που συντάχθηκε το 2013, τέσσερα χρόνια μετά την αύξηση κατά 125% του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης των αλκοολούχων ποτών (ΕΦΚΟΠ), αποδεικνύει ότι οι ακραίες πολιτικές αύξησης αυτών των φόρων πετυχαίνουν ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που επιδιώκουν.

Στις αρχές του 2008 ένα τυπικό μπουκάλι ουίσκι κόστιζε 10,9 ευρώ, εκ των οποίων τα 6 ευρώ ήταν το εμπορικό κόστος και τα 4,9 ευρώ ο φόρος (ΕΦΚΟΠ και ΦΠΑ). Μετά την αύξηση κατά 125% που έγινε σταδιακά μέταξύ 2009 και 2010, η τιμή του ίδιου μπουκαλιού εκτοξεύτηκε στα 16,2 ευρώ εκ των οποίων το εμπορικό κόστος παρέμεινε στα 6 ευρώ με τους φόρους να αυξάνονται στα 10,1 ευρώ (Διάγραμμα 4.2). Η επίπτωση στην κατανάλωση όπως εμφανίζεται στον Διάγραμμα 3.1 ήταν δραματική. Μέσα σε τέσσερα χρόνια μειώθηκε ο όγκος της κατά 46,4%!

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της είσπραξης των φόρων (εικόνα 1), μέσα σε τρία χρόνια τα έσοδα του Κράτους από τον συγκεκριμένο φόρο επανήλθαν στα επίπεδα πριν την αύξηση του 2009, στα 290 εκατομμύρια ευρώ. Η διπλή αποτυχία είναι προφανής: και τα έσοδα του Κράτους παρέμειναν τα ίδια με τάση περαιτέρω μείωσης και ο καταναλωτής επιβαρύνθηκε στο τελικό προϊόν κατά 60%! Ανάλογη είναι η εικόνα των αρνητικών επιπτώσεων στην οικονομία από την αύξηση των φόρων κατανάλωσης στα καύσιμα και στα τσιγάρα.

Αντίθετα μία πολιτική σταδιακής αποκλιμάκωσης των φόρων, θα είχε μια σειρά από ευεργετικές επιδράσεις στο σύνολο της οικονομίας, με κυριότερη την αύξηση των εισοδημάτων που θα τροφοδοτήσει ολόκληρη την οικονομία με επιπλέον κατανάλωση και έσοδα από φόρους. Άμεσες ευεργετικές επιπτώσεις θα είχε επίσης στην εισπραξιμότητα των φόρων, στην πάταξη της φοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου, στην απασχόληση και στην ανταγωνιστικότητα του τουριστικού μας προιόντος.