Τουριστική ανάπτυξη και Πολιτισμός. Δύο συντρέχουσες χωρικές δυνάμεις

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο αρχιτέκτονας
Αγαπητός Ξάνθης

Η μεγαλύτερη πρόκληση στο πεδίο τουριστικής ανάπτυξης για τον 21ο αιώνα είναι η σχέση του τουρισμού με την αειφορία. Η αειφόρος ανάπτυξη της τουριστικής βιομηχανίας έχει τρεις ισοβαρείς όψεις : την περιβαλλοντική, την κοινωνικοπολιτική και την οικονομική. Η αειφορία υπονοεί διάρκεια. Ο αειφόρος τουρισμός περιλαμβάνει βέλτιστη χρήση των πηγών με παράλληλη την ελαχιστοποίηση των οικολογικών , πολιτιστικών και κοινωνικών επιπτώσεων προς όφελος την τοπικής κοινωνίας.

Συνεπώς, καταγράφεται ένα πλέγμα παραγόντων και δράσεων που διαμορφώνουν το τουριστικό στοιχείο για την ανάδειξη του σαν μέτρο δημιουργίας, προοπτικής και οφέλους.
Σε αυτό το σύνθετο δίκτυο ενεργειών ξεχωριστή θέση καταλαμβάνει το πολιτιστικό κομμάτι, συγκριτικό πλεονέκτημα για την χώρα μας.
Ένας πολιτισμός μοναδικός, διάρκειας, ανεξίτηλος που κάνει την χώρα μας ξεχωριστή, ακτινοβολούσα, λαμπερή, ονομαστή.

Η λαϊκή αρχιτεκτονική των νησιών μας, δείγμα της ευαισθησίας μας και του φιλόξενου χαρακτήρα μας. Το παίξιμο του όγκου και του φωτός, η αλληλοδιείσδυση του εσωτερικού χώρου με τον εξωτερικό, ο συνδυασμός των ανοιγμάτων αντί του συμπαγούς τοίχου, τα φωτεινά χρώματα γεμάτα ζωντάνια είναι αποτυπώματα μιας ανθρώπινης κοινωνικής ζωής που ενθουσιάζει, που γαληνεύει, που έλκει.
Αυτό τον πολιτισμό θέλουμε, επιζητάμε, διεκδικούμε και εμείς οι κληρονόμοι.
Δεν νοιαζόμαστε για κτήρια με πλαστή λαμπρότητα, δύσκαμπτα, ελλειμματικά, γυμνά περιεχομένου, μνημειακά απολιθώματα ξένων πολιτισμών, κακέκτυπα άλλης νοοτροπίας.
1. Έχουμε αρχιτεκτονική που μπορεί να ενσωματωθεί στα νέα δεδομένα, στις νέες απαιτήσεις, στη νέα φιλοσοφία του εναλλακτικού τουρισμού.

2. Έχουμε αρχαιολογικούς χώρους που έχουν καταγραφεί στην παγκόσμια ιστορία, σαν δημιουργικές αυθεντίες που μέχρι και σήμερα αποτελούν μνημεία θαυμασμού και προτύπων.
3. Έχουμε εναλίες αρχαιότητες που οφείλουν να ταξινομηθούν, να χαρτογραφηθούν και να αποτελέσουν αξιοθέατα επίσκεψης και ειδικής τουριστικής προβολής.
4. Έχουμε μοναστήρια και εκκλησίες, υποδείγματα της αρχιτεκτονικής και της θρησκευτικής κουλτούρας της χριστιανοσύνης στο πέρασμα του χρόνου.

5. Έχουμε μοναδική βιοποικιλότητα , σπάνια χλωρίδα και πανίδα , παράγωγα της όμορφης φύσης του Αιγαίου. Πρόσφατα ανακαλύφθηκε ένα απολιθωμένο δάσος ηλικίας 40 εκ. ετών στο Έβρο. Ευρήματα που συνθέτουν κομμάτι κομμάτι το παζλ της προγονικής ζωής και δείχνουν σε όλο τον κόσμο, πως ήταν το δέντρο πριν από εκατομμύρια χρόνια, καθώς εμφανίζονται κορμοί και φύλλα σε 5-6 διαφορετικές μορφές. Πρωτόγνωρα ανασκαφικά στοιχεία που δείχνουν τον πολιτισμό της ανθρωπότητας, τα βήματα της ανθρώπινης υπόστασης που αποδεδειγμένα, αρχίζουν από το τότε ενιαίο μεγάλο Αιγαίο ( η θάλασσα έφτανε βορειότερα μέχρι τον Έβρο). Ωραία Ελλάδα.
6. Έχουμε αρχαία θέατρα που μέχρι και σήμερα λειτουργούν με άριστη ακουστική, με άριστη αρχιτεκτονική, με άριστη μορφολογία.

7. Έχουμε την αρχαία φιλοσοφία, το επίκεντρο της ψυχικής αρετής και το θεμέλιο της δημοκρατίας.
8. Έχουμε ακτές που περιγράφονται ως δαντελένιες και αποτυπώνουν τη θαλάσσια μοναδική φύση της χώρας μας.
9. Έχουμε τον μύθο του Κολοσσού, που οφείλουμε να τον «προστατεύσουμε» και να κρατήσουμε τις αξίες που ακτινοβολούσε σε όλη την τότε επικράτεια. Δεν είναι λογικό να θέλουμε τον Κολοσσό, μνημείο κέρδους και εμπορίου. Δεν είναι αναλογικό ως προς την ιστορία να θέλουμε τον Κολοσσό, γιγάντιο άγαλμα με ασανσέρ, με γυάλινες καφετέριες, με εμπορικά καταστήματα. Όλα έχουν και τα όρια τους.

10. Έχουμε την Μεσαιωνική Πόλη, παγκόσμιο μνημείο πολιτιστικής κληρονομάς που μαζί με την τάφρο της αποτελεί ένα ζωντανό οργανισμό που δείχνει την πολιτιστική χοάνη του νησιού της Ρόδου.
11. Έχουμε ως χώρα τον Παρθενώνα, τα Μετέωρα, την Ολυμπία, την Κνωσό, τα μοναστήρια του Αγίου Όρους κ.α που αποτελούν σταθμούς της πολιτιστικής ιστορίας και φωτίζουν όλο τον κόσμο.
12. Έχουμε και άλλα πολλά και θεωρώ ότι η ιστορία, μας προίκισε με εξέχοντα πράγματα, φτάνει να τα διατηρήσουμε, να τα αναδείξουμε, να τα προβάλουμε, να τα χαρούμε όχι με εσωστρέφεια και περιχαράκωση αλλά με δυναμική και πολιτιστικό σθένος.
Για να μην κυνηγούμε χίμαιρες και σχεδιάζουμε μεγαλεπήβολα έργα πολιτιστικής εικονικής πραγματικότητας, μπορούμε στον τόπο μας να προτείνουμε μέσα από την οδό του πολιτισμού, απλές και σίγουρες δράσεις για τον τουρισμό:

1. Δημιουργία οργάνου συντονισμού των πολιτιστικών εκδηλώσεων σε επίπεδο νομού.
2. Η αναβίωση των αγώνων ¨ΔΙΑΓΟΡΕΙΑ¨ που σήμερα βρίσκονται εν υπνώσει.
3. Το ετήσιο φεστιβάλ Σύμης, ECO-CINEMA, το φεστιβάλ χορωδιών, η χριστιανικές συνάξεις στην Πάτμο, η γιορτή μνήμης στην Λέρο είναι μερικές από τις ενέργειες που χρήζουν εμπλουτισμό και τουριστική προσδοκία.
4. Ο συνεχιζόμενος διάλογος των πολιτισμών με έδρα της Ρόδο, να διαχυθεί και να μην αποτελεί μια απλή σύναξη κάποιων εμπειρογνωμόνων.
5. Η ενίσχυση παραδοσιακών τοπικών επαγγελμάτων (ξυλογλυπτική, ναυπηγική, οινοποιία )
6. Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου σαν κυψέλη πολιτισμού μπορεί να αποτελέσει και τομέα ποιοτικού τουρισμού μέσα από τη διαβίωση των φοιτητών του.
7. Η χρήση της σύγχρόνης τεχνολογίας και η δημιουργία κεντρικής πύλης πολιτιστικών εκδηλώσεων σε όλα τα νησιά θα αποτελούσε εργαλείο ενημέρωσης και ενδιαφέροντος από τους τουρίστες.

8. Η αξιοποίηση των ευρωπαϊκών προγραμμάτων σε θέματα τουρισμός-πολιτισμός-περιβάλλον ( όπως τα ARCHI-MED, Interreg, ΕΣΠΑ κ.α)
9. Η συμμετοχή των απανταχού Δωδ/σίων σε ειδικά προγράμματα τουριστικής επίσκεψης στις πατρίδες, σαν δράση προς ενθάρρυνση.
Σίγουρα υπάρχουν και άλλα απλά και σύντομα που μπορούν να γίνουν. Ένα είναι βέβαιο, ότι ο σύγχρονος πολιτισμός μπορεί να προσφέρει εξυπηρετήσεις και εύκολη ευημερία, αλλά συνάμα δημιουργεί καταστροφές , διάβρωση των κοινωνικών σχέσεων και οικονομική εξάρτηση.
Εδώ είναι το λεπτό σημείο της τουριστικής ισορροπίας με τον τόπο υποδοχής. Είναι η ζήτηση της κατάλληλης τουριστικής φέρουσας ικανότητας που δεν αποσυνθέτει την τοπική φυσιογνωμία, δεν διαβρώνει την πολιτιστική παράδοση του τόπου, δεν καταστρέφει το δομημένο και φυσικό περιβάλλον.

Ο τουρισμός αποτελεί την κύρια οικονομική πηγή των νησιών μας. Ακόμη και το προς ψήφιση Ευρωσύνταγμα (άρθρο ΙΙΙ–281 ) διατυπώνει για πρώτη φορά την προαγωγή της τουριστικής ανταγωνιστικότητας στις ανάλογες επιχειρήσεις της τουριστικής βιομηχανίας.
Μέσα στην τουριστική βιώσιμη ανάπτυξη υπάρχουν τα τρία Π.= Πολιτισμός, Ποιότητα, Περιβάλλον (ή τέσσερα (4) προσθέτοντας: την Παιδεία).
Εάν ένα από τα τρία στοιχεία πάσχει δημιουργούνται αλυσιδωτές ασθένειες με αποτέλεσμα το τουριστικό σώμα να υποφέρει τραγικά και επικίνδυνα. Όμως η κύρια αρτηρία για το δικό μας τουριστικό προϊόν, είναι ο πολιτισμός.

Γιατί εμείς έχουμε κάνει την μεγαλύτερη κατάθεση κεφαλαίου στο παγκόσμιο ταμείο του Πολιτισμού. Ας διαφυλάξουμε και ας αξιοποιήσουμε με ήπιες μορφές την περιουσίας μας και σίγουρα θα εισπράξουμε το υπερτίμημα στο βάθος του χρόνου σε πολλά επίπεδα.