Ο Αναστάσης Βρόντης, ο Samuel Baud-Bovy και ένας Λαερμενοπατινιώτης

Rodiaki NewsRoom

Στη 14η Γιορτή Μελιού και Σούμας, στα Σιάννα, στις 12 Αυγούστου 2017

Το περασμένο Σάββατο στις 12 Αυγούστου βρέθηκα και εγώ στα αγαπημένα Σιάννα στην 14η γιορτή μελιού και σούμας.

Αρχικώς θέλω ως Δωδεκανήσιος (Πάτμιος και Λαερμενός) και ως εν Ρόδω γεννηθείς, να εκφράσω την ταπεινή μου εκτίμησή μου για όλες/ους τις/ους συμπατριώτισσες/τες μας Σιαννίτισσες/ες και ιδιαιτερως στον οτρηρό πολιτιστικό σύλλογο “Η Βράσια” για την συνολική τους δράση και προσφορά τους στο χωριό τους και στο νησί μας.

‘’Να τους έχει ο Θεός γερούς να ξανανταμώνουμε και να ξεφαντώνουμε’’ κατά τον Σαββόπουλο
Και τώρα ο καημός μου, η μελαγχολία μου και το παράπονό μου.

Σε πληθώρα χωριών και νησιών της Δωδεκανήσου παρατηρούμε το φαινόμενο της “μουσικής κατάκτησης” από την Κρήτη, ιδαιτέρως στα τοπικά πανηγύρια.

Λες και αν δεν υπάρχει ορχήστρα κρητικής μουσικής το πανηγύρι θα αποτύχει.

Η Κρήτη μας είναι καμάρι και υπερηφάνια για κάθε Έλληνα.
Είναι το νησί που σημάδεψε την οικουμενη με τον Κρητομινωικό πολιτισμό του.
Είναι η γενέτειρα κορυφαίων ανδρών και γυναικών της χώρας μας.

Είναι πατρίδα του ανδρός που το 1920 έφτασε την Ελλάδα σε δύο ηπείρους και πέντε θάλασσες, του γίγαντα Λευτέρη Βενιζέλου.

Στην δε οικογένειά μας έχουμε δύο θείους λεβέντες Κρητικούς, ερωτικούς μετανάστες στα Λάερμα, άρα και ξαδέλφια ήγουν δεσμοί αίματος.

Οθεν ότι γράφω δε ενέχει ίχνος αντικρητικής προκατάληψης πάρεξ μόνο παράπονο.

Ζηλεύω τους Κρητικούς.
Ζηλεύω που το νησί ειναι ένα διαχρονικό μουσικό εργαστήρι.

Δεν υπάρχει σπίτι που δε έχει έναν τουλάχιστον μουσικό.
Στο νησί της Ρόδου, στο μέγα νησί της Δωδεκανήσου η τοπική παράδοση και ο τοπικός πολιτισμός αγκομαχεί.

Αν ακόμη ανασαίνει οφείλεται στους πολιτιστικούς συλλόγους και στους ανθρώπους που τους υπηρετούν συνήθως με προσοπικές θυσίες και υπεβάσεις.

Σ’ όλους απευθύνω την ευγνωμοσύνη μου και την επίνευσή μου.

Με πρωτοπόρους λοιπόν τους πολιτιστικούς συλλόγους και την ομοσπονδία τους ΟΦΕΙΛΟΥΜΕ να ξεκινήσουμε την δική μας “πολιτιστική αντιμεταρρύθμιση”, κόντρα στην πολιτιστική ομογενοποίηση, όπου όλη η χώρα θα έχει τον ίδιο τοπικό πολιτισμό την ίδια μουσική και τους ίδιους χορούς (και εδώ θα επικρατήσει ο ισχυρότερος), αφήνοντας τον ιθαγενή μας Ροδίτικο - Δωδεκανησιακό πολιτισμό στην λήθη.

Στα μέσα Ιουνίου 1930 ο μουσικός ερευνητής – λαογραφος και όχι μόνον, Samuel Baud-Bovy έφτασε στα ιταλοκρατούμενα τότε Δωδεκάνησα με σκοπό να βρει μουσικούς που θα άξιζε να ταξιδέψουν στην Αθήνα για να ηχογραφηθούν από τον Σύλλογο Δημοτικών Τραγουδιών (έτσι λεγόταν τότε το Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο) αλλά και για να καταγράψει με το αυτί ό,τι άλλο μουσικό υλικό είχε να του προσφέρει το κάθε νησί.

Ήταν μια δουλειά που μόνο ένας ξένος σαν τον Baud-Bovy θα μπορούσε να κάνει χωρίς να προκαλέσει τις υποψίες των Ιταλών ότι προπαγανδίζει υπέρ της ένωσης των Δωδεκανήσων με την Ελλάδα. Ο πρώτος σταθμός του στα Δωδεκάνησα ήταν η Ρόδος, και στο κάθε νησί που πήγαινε τότε αλλά και στα επόμενα χρόνια , 1931 & 1933, ερχόταν σ’ επαφή με τους τοπικούς ειδήμονες. Στη Ρόδο τον βοήθησε στις έρευνές του ο ......Σαννίτης Αναστάσιος Βρόντης που γνώριζε καλά τα σχετικά με το τοπικό δημοτικό τραγούδι.

Η έρευνα του Baud-Bovy στα Δωδεκάνησα απέφερε πλούσιους καρπούς. Και συγκεκριμένα, δύο τόμους με νότες και στίχους απ’ όλα τα νησιά, που εκδόθηκαν από το Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο το 1935 και 1938. Μία διατριβή στα γαλλικά για τα κείμενα όλων αυτών των τραγουδιών, που κυκλοφόρησε στο Παρίσι το 1936. Και ακόμα, μια ανέκδοτη σύνθεση για φωνή και πιάνο εμπνευσμένη από το δωδεκανησιακό τραγούδι.
Τα εν λόγω βιβλία ανατύπωσε την δεκαετία του 2000 η Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων Δωδεκανήσου και είναι προσβάσιμα σε όποιον επιθυμεί.

Τον εικοστό αιώνα οι μουσικές καταγραφές, οι δικογραφίες και τα βιβλία με την αποτύπωση των μουσικών σκοπών, κλιμακων, μοτίβων κλπ των νησιών και των χωριών της Δωδεκανήσου είναι πολυάριθμα.

Εκλεινα λοιπόν στα μάτια μου καθήμενος ανάμεσα στους αγαπημένους συμπατριώτες μου στα Σιάννα και επί δύομιση ώρες (πιο πολύ δεν άντεξα για τι με πήρε και με σήκωσε το παράπονο), ταξίδευα νοερά στα Σφακιά, τσι Αρχάνες, στο Τζερμιάδο Λασίθιου, τσε λοιπά τση μέρη, οπ’ ‘οπινα ρατσ(κ)ιές και όχι σούμα.
Άνοιγα τα μάτια και ήμουν ακόμα στα Σιάννα δίπλα από τον φίλο μου τον Σάββα, σε τοπικό (Ροδίτικο;) πανηγύρι που έχει σκοπό να προβάλει τα τοπικά μας προϊόντα και τον τοπικό πολιτισμό μας και στο χέρι εβάσταγα σούμα και όχι τσικουδιά.....

Όταν ο κατά τεκμήριο εξαιρετικός επικεφαλής Κρής μουσικός ανήγγειλε: ‘’και τώρα “Ροδίτικος πηδηχτός χορός” και ξεκίνησε να παίζει η ορχήστρα κάτι σαν trans rave Roditikos Pidihtos, τότε ο Αναστάσης Βρόντης και ο Samuel Baud-Bovy με έπιασαν από τον λαιμό και μού ’παν ‘’σήκω ρε και υπερασπίσου αν όχι την παράδοσή σας, τουλάχιστον την δουλειά μας’’.

Πλησίασα τον Κρητικό λυράρη και με τις λίγες μουσικές μου γνώσεις (ως αυτοδίδακτος μουσικός) του’ πα: ‘’πατριώτη αυτό που παίζετε δεν είναι ούτε το μουσικό μέτρο ούτε ο ρυθμός του ‘Ροδίτικου πηδηχτού’”, εκείνος αποδεικνύοντας ότι είναι πραγματικός μουσικός, σηκώθηκε μου έδωσε το χέρι του και μου’ πε : ‘έχεις δίκιο δεν τον ξέρω’....

Συμπερασματικά και στο δια ταύτα, μιλώντας τουλάχιστον για την Ρόδο.

Προκειμένου όχι μόνο να διασωθεί αλλά να αυγατίσει ο μουσικός μας πολιτισμός, τόσον η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου όσον και ο Δήμος Ρόδου όταν συνδιοργανώνουν, χρηματοδοτούν. ενισχύουν κλπ ανάλογες εκδηλώσεις και ιδαίτερα τοπικά πανηγύρια να ζητούν (για να μην πω απαιτούν) από τους διοργανωτές να καλούν μουσικούς που υπηρετούν και διακονούν την μουσική παράδοση της Ρόδου και της Δωδεκανήσου.

Η Ομοσπονδία των Πολιτιστικών Συλλογων του νησιού οφείλει επίσης να καταγράψει, να στηρίξει και να προωθήσει τους ντόπιους μουσικούς, που δεν είναι λίγοι αλλά είναι προφανώς παραγκωνισμένοι.
Αν τους ξανανακαλύψουμε και τους υποστηρίξουμε θα γίνουν ακομη καλύτεροι.
Αν μόνο ο γράφων γνωρίζει αρκετούς, η ομοσπονδία οφείλει να τους γνωρίζει όλους.

Χωρίς να θέλω να αδικήσω κανένα από τους Ροδίτες και Δωδεκανήσιους μουσικούς, να μου επιτραπεί να αναφέρω δυό, κυριολεκτικά νέους μουσικούς, που συμμετείχαν στο 12ο φεστιβάλ παραδοσιακών χορών φέτος τον Ιούλιο, στην Κρεμαστή, τον Μανώλη ΜΠΑΛΑΣΑ και τον Γιάννη ΡΟΔΙΤΗ, που αποδεικνύουν ότι υπάρχει και ταλέντο, φλόγα και ελπίδα.

Πιστεύω ότι ο φίλος συμπατριώτης Τάκης ΕΓΓΛΕΖΟΣ, Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων Ρόδου συμφωνεί με το πνεύμα και την ουσία όσων καταθέτω και με την συνεργασία του Τμήματος Πολιτισμού της Περιφέρειας και της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού του Δήμου Ρόδου (αδελφέ τ’ ακούς;) θα αναθεωρήσουν την δεδομένη πρακτική οικονομικής στήριξης πολιτιστικών εκδηλώσεων, υιοθετώντας και αναπτύσσοντας προγράμματα και τακτικές στήριξης, ενίσχυσης και ανάδειξης της μονάκριβης μουσικής μας παρακαταθήκης.

Ελπίδα μας, ο Πολιτισμός μας.....

Ρόδος, 14 ΑΥΓ 2017

Αντώνης Σ. ΧΑΤΖΗΙΩΑΝΝΟΥ
(Λαερμενοπατινιώτης αυτοδίδακτος ερασιτέχνης μουσικός)»