Το Κράτος μέσα στο κεφάλι μας

Rodiaki NewsRoom

Του Ηλία Καραβόλια

Ολοι αντιλαμβάνονται ότι ο Νόμος διαφέρει απο το Κράτος, διαφέρει απο την Εξουσία. Σ αυτόν τον τόπο όμως οι έννοιες συγχέονται.+

Τα όριά τους δεν είναι πλεον διακριτά. Κάθε μέρα ο πολίτης αντιμετωπίζει ένα σύνολο κανόνων και αρχών που τον οδηγούν σε μια καταναγκαστική συμπεριφορά, σε μια μόνιμη νευρική υπερφόρτωση της καθημερινότητάς του. Δικαιοσύνη και κρατική μηχανή δυστυχώς δεν ξεχωρίζονται στο μυαλό του νεοέλληνα, εξ ου και η θεσμική σύγχυση.

Μεγαλομέτοχος του βίου μας, το Κράτος έχει καταφέρει να διαχωριστεί εντός μας από αυτό που αποκαλείται Δημόσιο. Ξέρω ότι πολλοί θεωρούν περιττή την ετυμολογία, την ακρίβεια των ορισμών. Και όμως εκεί ακριβώς χωλαίνουμε ως κοινωνία: στον ακριβή ορισμό των φαντασιακών συλλογικών θεσμίσεων, στην συγκεκριμενοποίηση της έκτασης των πεδίων αναφοράς μας.

Το συλλογικό υποκείμενο Κράτος στην Ελλάδα έχει απο καιρό τώρα διεισδύσει στον ψυχισμό του ατόμου ως καταναγκασμός, ως φορέας επιβολής κανόνων και διαταγμάτων, “...έχει σφετεριστεί το μονοπώλιο της κωδικοποίησης του δικαίου και της συναφούς κύρωσης...”, όπως λέει εύστοχα ο Etienne Balibar. Φόροι, εισφορές, τέλη, χαρτόσημα, παράβολα, χαράτσια, είναι οι σύγχρονοι κώδικες υποταγής. Πληρώνουμε το τίμημα μιας a priori σύνθεσης προσταγής και υπακοής σε ένα μη ανταποδοτικό Κράτος.

Η αντινομία των Νόμων συμβαδίζει με το υψηλό τίμημα της κοινωνικής προστασίας, με την αέναη χρηματοδότηση από τους πολίτες ενός καταρρέοντος κοινωνικού κράτους. Έχει χαθεί ο ορισμός του δημοσίου συμφέροντος επειδή πρωτίστως έχει αυξηθεί το κόστος συντήρησης του Δημοσίου. Πολλοί ξεχνούν ότι οι έννοιες αυτές είναι γεμάτες νοηματικά φορτία που τα αγνοούμε λόγω κρίσης και αδιεξόδων, λόγω μιας παθητικοποιημένης εκδοχής της πολιτικής που έχει παραδώσει τα ηνία στην Οικονομία.

Τα υψηλά στοχευμένα πλεονάσματα είναι ο πήχυς που καλείται να περάσει από πάνω του η Οικονομία και Οικονομία σημαίνει Κοινωνία, άτομα, νοικοκυριά, επιχειρήσεις. Το μάτι της Εξουσίας επιτηρεί, απλώνει μια πανοπτική γνώση των νόμων που οφείλει καθείς εξ ημών να ξέρει συνέχεια, να είναι μόνιμα δικτυωμένος με την πληροφόρηση, με την είδηση. Το άτομο ζητάει περισσότερη επικοινωνία και παίρνει περισσότερη πληροφορία σχετικά με τους κανόνες καταναγκασμού και συμμόρφωσης στην συλλογική πειθαρχία του νοερού ισοσκελισμού εσόδων-εξόδων. Άγνοια νόμου δεν συγχωρείται. Το καθημερινό νοητικό λογιστήριο σκεπάζει τα όνειρα, τους στόχους, την ζωή την ίδια.

Στην σύγχρονη νεοελληνική πραγματικότητα, το Κράτος μπήκε στο κεφάλι μας χωρίς να μπορούμε να το απωθήσουμε, χωρίς να μπορούμε να το περιθωριοποιήσουμε, να το κλειδώσουμε στα υπόγεια του μυαλού. Είναι πλέον εκείνη η υπερεγωτική προσταγή που δεν αποδομείται, δεν απομυθοποιείται και που διαφέρει από την πατερναλιστική εκδοχή της καθοδήγησης, της διαχείρισης του δημοσίου συμφέροντος. Η Οικονομία δεν ανακάμπτει γιατί, μεταξύ άλλων, εντός του ψυχισμού μας έχει ιζηματοποιηθεί το Κράτος ως εχθρός, ως τροχοπέδη προόδου και ευημερίας : θυσιαζόμαστε γι αυτό χωρίς να μας το ανταποδίδει. Είναι μια μόνιμη εθνική ματαίωση, ένα έλλειμμα κοινωνικού εαυτού που πλέον μας συνοδεύει ως έθνος.

Ποτέ μια σύγχρονη ευρωπαική κοινωνία δεν εξαρτήθηκε τόσο πολύ από την κακοδαιμονία του Δημοσίου, από τις στρεβλές δομές της δημόσιας διοίκησης και της κρατικής μηχανής. Και δυστυχώς, το συλλογικό ασυνείδητο δομείται σαν μια δημόσια σφαίρα όπου εκεί δρουν όλες οι παθογένειες της φυλής.

Ο πολίτης έχει έναν ρόλο και μόνο να επιτελέσει. Αυτό του παθητικού θεατή που πληρώνει ακριβό αντίτιμο για να συμμετέχει σε μια παράσταση δραματική, σε ένα θέατρο του παραλόγου. Αναρωτιέμαι μέχρι πότε αυτή η μικροφυσική της Εξουσίας θα συνυπάρχει με την μικροοικονομική της θυσίας που πηγάζει από την μακροοικονομική της δημοσιονομικής προσαρμογής. Μέχρι πότε οι Θεσμοί-που μας έδεσαν μια ατελείωτη θηλειά στον λαιμό μας - θα ‘συνομιλούν’ με το Κράτος και όχι με το δημόσιο συμφέρον.

Καμία προοπτική εκπροσώπησης των πολιτών, σε αυτό το αλισβερίσι παραμονής μας στον Δυτικό κόσμο, δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Για πολλά χρόνια θα βαδίζουμε με το Κράτος μέσα στο κεφάλι μας, με πανευρωπαϊκή μάλιστα σφραγίδα εδώ και 7 χρόνια, να μας ακολουθεί κατά πόδας, σαν τον Μεγάλο Αδελφό σε ένα Πανοπτικό μόνιμης παρακολούθησης της ζωής μας εν ονόματι του απροσδιόριστου κοινού συμφέροντος. Καμία κοινωνία δεν ανταποκρίνεται πλέον. Μάλλον στην Ελλάδα είναι που διαψεύδεται στο έπακρο η περίφημη φράση της Margaret Thatcher : ‘ There is no such thing as society’…