Βραδιά Μάνου Χατζηδάκι από τη Φιλαρμονική Καλυθιών Ρόδου

Rodiaki NewsRoom

Γράφει η Στέλλα Π. Βουτσά
Καθηγήτρια Φιλόλογος 4ου Λυκείου Ρόδου
(Οργανική: Νικηφόρειο 1ο Γυμνάσιο Καλύμνου), Διδάκτωρ Λογοτεχνίας

Και μες στην τέχνη πάλι, ξεκουράζομαι απ’ την δούλεψή της.
Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ

Η Φιλαρμονική Καλυθιών Ρόδου κλείνει φέτος 23 χρόνια επιτυχούς πορείας και αξιόλογης προσφοράς στο καλλιτεχνικό στερέωμα. Και, συνεχίζοντας την παράδοση της ετήσιας συναυλίας της, πραγματοποίησε την περασμένη Τετάρτη, 28 Μαρτίου, στο Δημοτικό Θέατρο Ρόδου μουσικό αφιέρωμα στον κορυφαίο δημιουργό Μάνο Χατζηδάκι (1925-1994).

Τη συναυλία συνδιοργάνωσαν ο ΔΟΠΑΡ (Δημοτικός Οργανισμός Πολιτισμού και Αθλητισμού Ρόδου) και η Ομοσπονδία Δωδεκανησιακών Παροικιακών Συλλόγων Ρόδου. Πέρα από τη Φιλαρμονική Καλυθιών, στην εκδήλωση συμμετείχε η παιδική χορωδία του 1ου και του 2ου Δημοτικού Σχολείου Καλυθιών υπό την επιμέλεια της κ. Φίλλιας Πομόνη. Το πρόγραμμα παρουσίασε η φιλόλογος κ. Ρούλα Σαββιού.

Η αίθουσα του Δημοτικού Θεάτρου ήταν ασφυκτικά γεμάτη, η προσέλευση του κόσμου αθρόα. Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους τοπικοί άρχοντες, οι οποίοι απηύθυναν σύντομους -αλλά θερμούς -χαιρετισμούς: ο Δήμαρχος Ρόδου κ. Φώτης Χατζηδιάκος, ο οποίος τόνισε το γεγονός ότι η Φιλαρμονική Καλυθιών «μας βγάζει ασπροπρόσωπους παντού», αφού για τρίτη συνεχόμενη χρονιά εκπροσώπησε τα Δωδεκάνησα στις εορταστικές εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν από τα Δωδεκανησιακά Σωματεία στην Αθήνα για την Ενσωμάτωση (φέτος, συγκεκριμένα, γιορτάστηκαν τα 70 χρόνια από την Ενσωμάτωση).

Έτσι, στις 12 Μαρτίου -όπως ανέφερε ο κ. Δήμαρχος- η Φιλαρμονική Καλυθιών έδωσε το ‘παρών’ στη Μητρόπολη Αθηνών και στη συνέχεια βάδισε σε μια πολύ συγκινητική πορεία προς το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη στο Σύνταγμα, όπου μετά τις καταθέσεις στεφάνων παιάνισε τον Εθνικό μας Ύμνο. Ο κ. Δήμαρχος μαζί με τον Πρόεδρο του ΔΟΠΑΡ τίμησαν με πλακέτα που παρέδωσαν στο μαέστρο κ. Γεώργιο Μαλωίνα το έργο της Φιλαρμονικής Καλυθιών.

Χαιρετισμό απηύθυνε και ο Αντιπεριφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου κ. Γιάννης Φλεβάρης, ο οποίος εστίασε ιδιαίτερα στην προσωπικότητα του αρχιμουσικού και μαέστρου Γεωργίου Μαλωίνα και στην προσφορά του στη διάσωση ακουσμάτων του τόπου μας· ο Περιφερειακός Σύμβουλος κ. Δημήτρης Τσοπανάκης που μετέφερε τις ευχές και τα συγχαρητήρια εκ μέρους του κ. Περιφερειάρχη· ο Πρόεδρος του ΔΟΠΑΡ κ. Στέφανος Κυριαζής, ο οποίος μίλησε για «άρωμα Καλυθιών» που πλημμύρισε την αίθουσα και για μια Φιλαρμονική με εμβέλεια σε όλα τα μήκη και πλάτη της Ελλάδος· ο Πρόεδρος της Δημοτικής Κοινότητας Καλυθιών κ. Μιχάλης Καφετζής, ο οποίος δήλωσε υπερήφανος για τους συμπολίτες του και την «Πανευρωπαϊκή Φιλαρμονική» τους· ο πατήρ Γεώργιος Τοκούζης, εφημέριος του Αγ. Νεκταρίου Φαληρακίου, ο οποίος με πολύ ενθουσιασμό επισήμανε ότι η Φιλαρμονική Καλυθιών τη σημερινή βραδιά «μας ανέβασε στα ουράνια».

Τέλος, ο κ. Νίκος Κωνσταντινίδης, ως Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Δωδεκανησιακών Παροικιακών Συλλόγων Ρόδου και συνδιοργανωτής της εκδήλωσης, στάθηκε ιδιαίτερα στην προσφορά του Μάνου Χατζηδάκι στον ελληνικό πολιτισμό. Ενός δημιουργού που έγραψε δύο ποιητικές συλλογές και συνέθεσε έργα για το θέατρο, το αρχαίο δράμα, τον κινηματογράφο, επιτυγχάνοντας ένα γόνιμο πάντρεμα ανάμεσα στη λόγια και τη λαϊκή μουσική παράδοση και υπηρετώντας με κλασικά έργα το ποιοτικό ελληνικό τραγούδι.

Επίσης, ο Χατζηδάκις διετέλεσε Διευθυντής της Κρατικής Ορχήστρας και Διευθυντής του Τρίτου Προγράμματος, ενώ συχνές ήταν οι παρεμβάσεις του και στο δημόσιο βίο της χώρας. Ο κ. Κωνσταντινίδης ανακοίνωσε ότι η Ομοσπονδία Δωδεκανησιακών Παροικιακών Συλλόγων είναι ήδη σε συνεργασία με τη Φιλαρμονική Καλυθιών για να εκδώσει τραγούδια με τον τίτλο «Ελεύθερα Δωδεκάνησα, τη μουσική των οποίων έγραψε ο μαέστρος κ. Μαλωίνας και αφορούν στην Ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου».

Το ρεπερτόριο της συναυλίας περιείχε δείγματα αντιπροσωπευτικά της πολύπλευρης προσφοράς του μεγάλου Μάνου Χατζηδάκι στο ελληνικό μουσικό στερέωμα, αποδεικνύοντας ότι η σύζευξη ποίησης, μουσικής, θεάτρου και κινηματογράφου μπορεί να δώσει θεαματικά αποτελέσματα. Έτσι, με καπετάνιο τον μάεστρο κ. Γιώργο Μαλωίνα, με πλήρωμα τους μουσικούς της Φιλαρμονικής Καλυθιών και με ξεναγό την κ. Ρούλα Σαββιού ξεκινήσαμε τη μουσική μας περιπλάνηση.

«Το χαμόγελο της Τζοκόντα» του 1964 άνοιξε τη βραδιά, ενώ ακολούθησε το «Ένα μύθο θα σας πω» από τη «Λυσιστράτη» στην Επίδαυρο (1957), σε πρώτη ερμηνεία από το Μανώλη Μητσιά. Έπειτα, το διαχρονικό τραγούδι «Αθήνα», που ακούστηκε στην Τελετή Λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα το 2004. Από το ρεπερτόριο δεν θα μπορούσαν να λείψουν, φυσικά, οι καρποί της γόνιμης συνεργασίας δύο μεγάλων δημιουργών, του Νίκου Γκάτσου και του Μάνου Χατζηδάκι: «Μίλησέ μου» (Γρηγόρης Μπιθικώτσης), «Έλα πάρε μου τη λύπη» (Νάνα Μούσχουρη), «Κυκλαδίτικο» («Στη Μύκονο, στη Σέριφο, στη Σίκινο, στη Μήλο πετάς κυπαρισσόμηλο κι εγώ πετάω μήλο», Μανώλης Μητσιάς), «Τσάμικος» («Στα κακοτράχαλα τα βουνά»), σε πρώτη εκτέλεση πάλι Μανώλη Μητσιά.

Όσο για τον κινηματογραφικό Χατζηδάκι, μέσα από τα τραγούδια της Φιλαρμονικής Καλυθιών θυμηθήκαμε αθάνατες ελληνικές ταινίες του Αλέκου Σακελλάριου και όχι μόνο. Συγκεκριμένα, το υποβλητικό «Μην τον ρωτάς τον ουρανό» που είχε τραγουδήσει η αείμνηστη Τζένη Καρέζη, «Φούστα κλαρωτή», «Γαρύφαλλο στ’ αυτί» από τον ανεπανάληπτο Βασίλη Αυλωνίτη, «Ο αμαξάς», «Ο γλάρος», «Έχω ένα μυστικό», «Το γκρίζο το γατί» (με έκπληξή μου έμαθα ότι το πασίγνωστο «Νιάου νιάου, βρε γατούλα» είχε αυτόν τον τίτλο!), με άρωμα Αλίκης Βουγιουκλάκη.

Στα τελευταία αυτά τραγούδια συμμετείχε η παιδική χορωδία του 1ου και 2ου Δημοτικού Σχολείου Καλυθιών, η οποία πραγματικά εντυπωσίασε με τις εξαιρετικές φωνές και την απόδοσή της (ένα πολύ αξιόλογο «φυτώριο», όπως το χαρακτήρισε ο κ. Δήμαρχος). Θερμά συγχαρητήρια στην κ. Φίλλια Πομόνη που είχε την επιμέλεια της χορωδίας, αλλά και στους Διευθυντές των Σχολείων, την κ. Σταυρούλα Ποζαπαλίδου και τον κ. Παναγιώτη Σαββαϊδη, αντίστοιχα, που στήριξαν αυτή την πρωτοβουλία.

Από το αφιέρωμα στον κινηματογραφικό Μάνο Χατζηδάκι δεν θα μπορούσαν να λείψουν «Τα παιδιά του Πειραιά», από τη διάσημη ταινία «Ποτέ την Κυριακή», για τη μουσική της οποίας ο Μάνος Χατζηδάκις βραβεύτηκε με Όσκαρ καλύτερου και πρωτότυπου τραγουδιού το 1960. Ένα τραγούδι που ερμηνεύτηκε από τη Μελίνα Μερκούρη και μεταφράστηκε σε 15 γλώσσες! (Από την παραμονή μου ως σπουδάστρια στην Ισπανία, μπορώ να διαβεβαιώσω ότι είναι το πιο δημοφιλές ελληνικό τραγούδι τουλάχιστον στον ισπανόφωνο κόσμο, γνωστό ως «Los niños del Pireo»).

Και βγαλμένο από μια άλλη θρυλική ταινία, τη «Στέλλα» του Μιχάλη Κακογιάννη (1955), ακούστηκε από τη Φιλαρμονική Καλυθιών το «Εφτά τραγούδια θα σου πω». Τέλος, δεν μπορούσε, ασφαλώς, να παραλειφθεί η «Οδός Ονείρων» (το αγαπημένο μου του Χατζηδάκι), ένας δρόμος, όπως έγραψε ο ίδιος ο δημιουργός του, σαν όλους τους άλλους, όπου οι άνθρωποι, όταν δεν ονειρεύονται, τραγουδάνε: «Κάθε κήπος έχει μια φωλιά για τα πουλιά. Κάθε δρόμος έχει μια καρδιά για τα παιδιά. Μα, κυρά μου εσύ, σαν τι να λες με στην αυγή και κοιτάς τ’ αστέρια που όλο πέφτουν σαν βροχή. Δώσ' μου τα μαλλιά σου να τα κάνω προσευχή, για να ξαναρχίσω το τραγούδι απ' την αρχή.….» Τι ποίηση!

Τη Φιλαρμονική Καλυθιών συνόδευσαν στο τραγούδι εξαίρετοι ερμηνευτές: η Θεοδώρα Μαλωίνα, η Ανθή Πατσάη και ο Διαμαντής Σωτηράκης. Θερμά συγχαρητήρια τους αξίζουν, γιατί με τις φωνές τους μας «έβαλαν στο κλίμα», ταξιδεύοντάς μας σε τραγούδια διαχρονικά.

Συγχαρητήρια τους αξίζουν, επίσης, γιατί αναμετρήθηκαν με ερμηνευτές-ιερά τέρατα του ελληνικού πενταγράμμου, όπως το Μανώλη Μητσιά, το Γρηγόρη Μπιθικώτση, τη Νάνα Μούσχουρη που πρωτοτραγούδησαν αυτές τις επιτυχίες και, παρόλα αυτά, κατόρθωσαν να δώσουν το δικό τους στίγμα στην ερμηνεία των τραγουδιών. Θερμές ευχαριστίες επίσης, νιώθω τις ανάγκη να εκφράσω στη φιλόλογο κ. Ρούλα Σαββιού, την υπέροχη ‘ξεναγό’ αυτού του ταξιδιού με τις πολύ ενδιαφέρουσες σύντομες εισαγωγές της στα κομμάτια.

Κλείνοντας, θα ήθελα να συγχαρώ εκ βαθέων καρδίας (de profundis) τη Φιλαρμονική Καλυθιών για τη μουσική βραδιά που μας χάρισε στο μονοπάτια του μεγάλου «Μάνου». Με την προσφορά τους αυτή, τόσο ο μαέστρος όσο και οι μουσικοί, προάγουν τον πολιτισμό του νησιού μας. Και να σκεφτεί κανείς ότι η προσφορά αυτή είναι αφιλοκερδής, σε εποχή οικονομικής κρίσης, αλλά και άκρατης ιδιοτέλειας.

Οι άνθρωποι αυτοί από το υστέρημα του χρόνου τους -και της τσέπης τους- επιμένουν να συντηρούν με το μεράκι τους αυτό το πολύ δεμένο μουσικό σχήμα. Και πολύ ανθρώπινο σχήμα, όπως είχα γράψει και πέρσι. Γιατί πρόκειται για μουσικούς που γνωρίζονται χρόνια μεταξύ τους και νιώθουν τη Φιλαρμονική σαν οικογένειά τους. Είναι πολύ συγκινητικό, μάλιστα, το γεγονός, ότι στους κόλπους αυτής της μπάντας παίζουν μαζί μπαμπάς και γιος ή αδέλφια μικρότερα και μεγαλύτερα ή και ολόκληρη οικογένεια, όπως η τετραμελής οικογένεια του Σάββα Πολυχρόνη.

Τέλος, με συγκινεί βαθύτατα το γεγονός ότι μαθητές μου από το Γυμνάσιο Καλυθιών, από το Λύκειο Αφάντου, αλλά και από το 4ο Λύκειο Ρόδου όπου υπηρετώ φέτος, στελεχώνουν τη Φιλαρμονική Καλυθιών από μικρά παιδιά και συνεχίζουν να δίνουν το ‘παρών’ σε αυτήν, παρά τις αυξημένες πια σχολικές τους υποχρεώσεις. Κάποιοι από αυτούς τους μαθητές, μάλιστα, έπαιξαν με τις τρομπέτες τους δωδεκανησιακά τραγούδια και ύμνους για τη σχολική μας εορτή της 7ης Μαρτίου, δίνοντας ένα ιδιαίτερο χρώμα στη γιορτή και, για το λόγο αυτό, τους ευχαριστώ θερμά. Ευχαριστώ, επίσης, και το μαέστρο αρχιμουσικό, Γ. Μαλωίνα, για την ιδιαίτερη ενορχήστρωση που μας έκανε για την περίσταση.

Όπως έγραψε κι ο Οδυσσέας Ελύτης στα «Ρω του Έρωτα»: «Δουλεύει ο καθένας όπως νοιώθει. Και η θάλασσα είναι απέραντη, τα πουλιά μυριάδες, οι ψυχές όσες και οι συνδυασμοί που μπορούν να γεννήσουν οι ήχοι και τα λόγια, όταν ο έρωτας και το όνειρο συμβασιλεύουν». Και μέσα από τις μελωδίες του Μάνου Χατζηδάκι, όπως μας τις μετέφερε η Φιλαρμονική Καλυθιών (η Φιλαρμονική των αγαπημένων μου Καλυθιών), όλα αυτά μάς ταξίδεψαν…