Μια γεωπολιτική ματιά στο Καστελλόριζο…

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο αρχιτέκτονας
Αγαπητός Ξάνθης

Το μικρό νησάκι που αναγγέλλει την είσοδο στην Ευρώπη λέγεται Καστελλόριζο. Είναι Θεού δώρο για την πατρίδα μας, η ύπαρξη του. Δεν είναι μόνο η γεωγραφία του αλλά η απέραντη οικιστική ομορφιά του.
Όποιος επισκεφθεί το νησί νοιώθει έντονα το αίσθημα ευθύνης και εθνικής ανάτασης. Η πρόκληση από μια «κουκίδα» τους Αιγαίου δείχνει την ισχύ της γεωπολιτικής, την ισορροπία της διπλωματίας, την αισθητική της αρχιτεκτονικής και την απόλαυση των χρωμάτων.

Πράγματι, η θέση του νησιού έχει σημαντική σημασία για την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (Α.Ο.Ζ) της χώρας συνδέοντας τη χώρα με όμορα κράτη (Κύπρο, Αίγυπτο) και εγκλωβίζοντας την πιθανή ΑΟΖ της Τουρκίας, σ’ νέο Παίγνιο που εξελίσσεται στην Ν.Α. Μεσόγειο με πολλούς παίκτες και ισχυρά συμφέροντα έλεγχου της περιοχής.

Α.Ο.Ζ, θεωρείται η θαλάσσια έκταση, εντός της οποίας ένα κράτος έχει δικαίωμα έρευνας ή άλλης εκμετάλλευσης των θαλασσίων πόρων, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής ενέργειας από το νερό και τον άνεμο. Εκτείνεται πέραν των χωρικών υδάτων μιας χώρας (συνήθως 12 ναυτικά μίλια) στα 200 ναυτικά μίλια από την ακτογραμμή.

Επιβεβαιώνεται η υψηλή σημασία που διαθέτει το Νησί στον γεωοικονομικό παγκόσμιο χάρτη, κρύβοντας στην αγκαλιά του κοιτάσματα ενέργειας (παγωμένο μεθάνιο) που μπορούν να καλύψουν τις απαιτήσεις της χώρας και όχι μόνο, για πολλά χρόνια [πολλές φορές η έκταση της υφαλοκρηπίδας (κυριαρχικό δικαίωμα) εφάπτεται με τη ζώνη της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης μιας χώρας].

Σε επίπεδο διπλωματίας υπάρχει η «παράδοξη» ανθρώπινη σχέση με την απέναντι ακτή, με την αναγνώριση του «Άλλου». Και όπως αναφέρει και ο Ηρακλής Μηλλάς «οι λαοί των Βαλκανίων δεν πρέπει να είναι αιχμάλωτοι της Ιστορίας, καταδικασμένοι να κινούνται στο παρελθόν αλλά με ειλικρίνεια υπάρχει η θετική πρόβλεψη».

Η συμφιλιωτική εικόνα των δύο ακτών δείχνει ότι υπάρχουν πολλά που μας ενώνουν και ελάχιστα που μας χωρίζουν. Η ελληνοτουρκική φιλία, προσπάθεια που ξεκίνησε έντονα από το 2000 και από τα δύο μέρη μπορεί να βρει γόνιμο έδαφος στην περιοχή Καστελλορίζου, φτάνει να αποφύγουμε το μικρόβιο της καχυποψίας, τους επικινδύνους ελιγμούς στο Παίγνιο του μηδενικού αθροίσματος και της εθνικιστικές κορώνες.

Βεβαίως η ελπίδα των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (Μ.Ο.Ε) που επιχειρούνται κάθε χρόνο από τα δύο μέρη μπορούν να αποτελέσουν βάση στέρεης φιλίας παρά τη φαλκίδευση από την γείτονα (μη εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας με τις συνεχείς παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου).

Ο χρόνος δείχνει ότι τα πράγματα αλλάζουν σε ένα σύνολο διακρατικών σχέσεων που αναπτύσσονται με διεθνική πλέον μορφή στη έδραση του διαλόγου και της συνεργασίας, των κρατών, των θεσμών και των Διεθνών Οργανισμών με πρόταγμα το Win/Win, με λελογισμένους παίκτες, σ΄ ένα περιβάλλον ασφάλειας.
Παρά τον αναβρασμό στην περιοχή της Συρίας, η διεθνής διπλωματία θεωρείται ισχυρότερη για να μπορέσει να ελέγξει τα συμφέροντα των μεγάλων παικτών και των περιφερειακών σε μια σκακιέρα διαρκής αστάθειας.

Σε αυτό το μάτι του κυκλώνα, η «κόρη» είναι το μεταβλητό σε μέγεθος άνοιγμα του ματιού στο κέντρο της ίριδας, ρόλο που κατέχει και αντικατοπτρίζει επάξια το Καστελλόριζο. Είναι αυτό που ρυθμίζει την ποσότητα του «φωτός» που εισέρχεται στη χώρα μας, στην Ευρώπη.

Για την απαράμιλλη αρχιτεκτονική εικόνα του Νησιού, δεν μπορεί κανείς να μην μείνει έκθαμβος από την γραμμή της μοναδικότητας. Βεβαίως ο Τουρισμός μπορεί να προσφέρει βιωσιμότητα και προοπτική σύναμμα όμως (ο άμετρος) διαβρώνει κοινωνικές στάσεις και ανατρέπει τη φέρουσα ικανότητα του νησιού απωθώντας το περιβάλλον στα άκρα. Η αειφόρος ανάπτυξη οφείλει να βρει ανταπόκριση στο Νησί συνδυάζοντας την επιχειρηματικότητα, τη φύση και την αρχιτεκτονική σε ένα πλέγμα ήπιας δράσης, ελεγχόμενης μεγέθυνσης με όρους ανθρώπινης κλίμακας και με τις φυσικές ομορφιές ανεπηρέαστες από την ασέβεια στον περιβάλλον και από την επίθεση του νεοπλουτισμού. Η (αρχοντική) αρχιτεκτονική του Καστελλορίζου, μοναδική, αρμονική, επιβλητική, αξίζει ο σεβασμός.

Τελευταία αφήνω την παλέτα των χρωμάτων που αναπτύσσονται στο κάδρο του Κατελλορίζου. Διώροφα σπίτια, τριώροφα αρχοντικά με ξύλινα κουφώματα, με χρώματα που εκπέμπουν λαμπρότητα με τον φίλο ήλιο και ταπεινότητα με το συμπαθές φεγγάρι, χαρίζουν την αγαλλίαση στον επισκέπτη, αλλά και την ταυτότητα στον κάτοικο. Τα χρώματα της θάλασσας με τις «50 αποχρώσεις του μπλε» προσφέρουν την αποθέωση του αέναου ταξιδιού στο χωροχρόνο.

Σπουδαίοι ναυτικοί οι Καστελλοριζιοί, με πνεύμα δημιουργίας, είχαν ανοίξει πανιά για όλη τη Μεσόγειο. Η Αίγυπτος αποτελούσε κέντρο εμπορίου της Μέσης Ανατολής στις αρχές του προηγούμενου αιώνα , όπου οι Καστελλοριζιοί είχαν το πρώτο χέρι διαχείρισης στο εμπόριο προς όλη τη Μεσόγειο. Έτσι το Νησί πριν από το 1945 αριθμούσε περίπου 14.000 κατοίκους !!, με σχολεία, με εκκλησίες, με δημογεροντία, με πλούτο.

Όμως η δυστυχία του Πολέμου έπληξε το Νησί και έτσι η μετανάστευση έγινε ξερίζωμα για δύο δεκαετίες προς την Αυστραλία, τα άλλα νησιά της Δωδεκανήσου και πόλεις της Ελλάδας.
Σήμερα στέκεται όρθιο και δυνατό, τιμά τη μνήμη της κυρά της Ρω, της αρχόντισσας της Μεσόγειου και παραδίδει μαθήματα αυτοσυντήρησης και πατριωτισμού στο ελληνικό έθνος και στην Ευρώπη.

Ομοίως και η πατρίδα θωρακίζει το σύμπλεγμα του Καστελλορίζου για να παρουσιάσει ένα αποτρεπτικό χαρακτήρα σε κάθε επιβολή, αλλά και ετοιμότητα σε περίπτωση υψηλής πρόκλησης από τον οποιοδήποτε.
Είναι υποχρέωση μας να το διασώσουμε ως ένα κομμάτι του ελληνικού πολιτιστικού θησαυρού της Φύσης, ως ένα νευραλγικό τμήμα της εδαφικής μας κυριαρχίας γιατί είναι προικισμένο με πολλές χάρες και αυτή την γνησία Ταυτότητα οφείλουμε να την παραδώσουμε στις επόμενες γενιές, στα παιδιά μας.

Υ.Γ. Ευχαριστώ τον καθηγητή Γ. Σεϊμένη του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστήμιου Αιγαίου για την ανάφλεξη σχετικής έρευνας για τη σημασία του Καστελλορίζου στη γεωοικονομία της ευρύτερης περιοχής της Μεσόγειου και όχι μόνο…