Η «έξυπνη» ηγεσία που ενώνει

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Σωτήρης Ντάλης*

Θα πρέπει κάποιος να προκαλεί ταυτόχρονα τον φόβο και την αγάπη, αλλά μια και είναι δύσκολο να συνυπάρχουν αυτά τα δύο, είναι πολύ ασφαλέστερο να προκαλεί τον φόβο παρά την αγάπη…

Ωστόσο, ένας ηγεμόνας θα πρέπει να προκαλεί τον φόβο με τέτοιο τρόπο, ώστε αν δεν κερδίζει την αγάπη, να αποφεύγει τουλάχιστον το μίσος.
Νικολό Μακιαβέλι, 1513 μ.Χ.

Στο σημερινό κόσμο τόσο η έννοια της ηγεσίας όσο και αυτή της ισχύος αλλάζουν διαρκώς.

Πριν από κάποιες δεκαετίες, ορισμένοι θεωρητικοί αντιπαρέθεταν την έννοια της ισχύος με την έννοια της ηγεσίας.

Όμως σύμφωνα με την ανάλυση του κορυφαίου Αμερικανού καθηγητή διεθνούς πολιτικής, Τζόζεφ Νάι, αν κάποιος θεωρεί ότι η ισχύς περιλαμβάνει τόσο τη σκληρή ισχύ του εξαναγκασμού όσο και την ήπια ισχύ της έλξης, τότε ηγεσία και ισχύς είναι αξεδιάλυτα συνυφασμένες. Η ηγεσία εμπεριέχει ισχύ, αλλά δεν είναι όλες οι σχέσεις ισχύος παραδείγματα ηγεσίας. Στην πράξη, η αποτελεσματική ηγεσία χρειάζεται ένα μίγμα ήπιας και σκληρής ισχύος και είναι αυτό που έχει ορίσει ο καθηγητής Νάι, ως «έξυπνη ισχύ».

Ο Τζόζεφ Νάι (εισήγαγε στην αμερικανική πολιτική επιστήμη τον όρο «ήπια ισχύς») έχει ορίσει ως ηγέτες εκείνους που βοηθούν μια ομάδα να δημιουργήσει και να επιτύχει κοινούς στόχους. Ως σημαντικό στοιχείο της σύγχρονης θεωρίας για την ηγεσία περιγράφει τη «νεοχαρισματική και μετασχηματιστική προσέγγιση», όπου σημαντικό ρόλο διαδραματίζει το χάρισμα.

‘Ισως στη «νεοχαρισματική και μετασχηματιστική προσέγγιση» να βρίσκεται η απάντηση στο ερώτημα γιατί η ελληνική κοινωνία επιδεικνύει μεγάλη εμπιστοσύνη στον πρωθυπουργό, στην κυβέρνηση και το επιστημονικό προσωπικό της χώρας. Κι αυτό αποτυπώνεται σε όλες τις μετρήσεις της κοινής γνώμης που αφορούν τα σκληρά περιοριστικά μέτρα.

Ενδεικτικά του θετικού κλίματος τόσο για τη χώρα όσο και για τον πρωθυπουργό είναι τα διεθνή δημοσιεύματα όπως αυτό της γερμανικής εφημερίδας “Ηandelsblatt” η οποία εκθείασε την προσπάθεια και τη στρατηγική της ελληνικής κυβέρνησης αλλά και την ηγεσία Μητσοτάκη, επισημαίνοντας πως η Αθήνα έλαβε νωρίτερα και με μεγαλύτερη συνέπεια απ’ ό,τι πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες μέτρα για την επιβράδυνση της διασποράς του κορωνοϊού.

Μια άλλη σημαντική γερμανική εφημερίδα η “Frankfurter Allgemeine”, υπογράμμισε το γεγονός πως στη συζήτηση για τη διαχείριση της πανδημίας παρενέβη ο έλληνας πρωθυπουργός και πρότεινε να αγοράσουν οι Ευρωπαίοι από κοινού τις πατέντες για τα νέα εμβόλια και τα γρήγορα τεστ ώστε να εξασφαλίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση την κατά το δυνατόν ταχύτατη διάδοση των μέσων για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού. Όπως έχει εξηγήσει ο εκπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης στους διεθνείς οργανισμούς υγείας καθηγητής Ηλίας Μόσιαλος, αν γίνουν όλα αυτά θα ήταν δυνατή η παραγωγή εμβολίων σε πολλά σημεία της Ευρώπης.

Στα παραπάνω μπορεί να προσθέσει κανείς και την εξωστρέφεια που έδειξε όλη αυτή την περίοδο ο κ. Μητσοτάκης διαδραματίζοντας πρωταγωνιστικό ρόλο και στο ευρωπαϊκό πεδίο. Συντασσόμενος με τον πρόεδρο Μακρόν και άλλους πρωθυπουργούς του νότου, o Έλληνας πρωθυπουργός συνυπέγραψε το αίτημα εννέα κρατών της ευρωζώνης για την έκδοση του ευρωομολόγου (Corona Bond) και δεν κρύβει την ανησυχία του για την ευρωπαϊκή συνοχή και τους κινδύνους που απειλούν την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Αυτή η αγωνία αποτυπώνεται και στην επιστολή που συνυπέγραψε με άλλους ηγέτες της ευρωπαϊκής Κεντροδεξιάς με την οποία ζήτησαν την αποπομπή του Ούγγρου πρωθυπουργού και του κόμματός του από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα.

Το ζητούμενο σε αυτή την κρίσιμη περίοδο της πανδημίας για την ευρωπαϊκή ενοποιητική διαδικασία είναι η αλληλεγγύη που ενώνει. Χρειαζόμαστε μια νέα αλληλεγγύη συμφερόντων σε ευρωπαϊκό επίπεδο που θα συμπληρώνει και δεν θα ακυρώνει το εθνικό συμφέρον.

Προηγουμένως πρέπει να αφήσουμε τα εθνικά «εγώ» και να πάμε στο «εμείς» της συνεννόησης και της αλληλεγγύης. Μέσα από μια συνένωση εθνικών κυριαρχιών, να δούμε την Ε.Ε. ως συνολική, αναπτυξιακή, κοινωνική, θεσμική και πολιτική οντότητα. Μέσα από το φόβο της πανδημίας ας δούμε το ευρωπαϊκό σχέδιο ως πολιτικό εργαλείο δημιουργίας σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο.

*Ο Σωτήρης Ντάλης είναι αν. καθηγητής διεθνών σχέσεων-διεθνούς πολιτικής και ευρωπαϊκής ενοποίησης στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Έχει επιμεληθεί την ελληνική έκδοση του βιβλίου του Joseph Nye, «Ηγεσίες που πρωτοπορούν», όπως και τα άλλα δύο βιβλία του Νye που κυκλοφορούν στα ελληνικά (εκδ. Παπαζήση), «Ήπια Ισχύς. Το μέσο επιτυχίας στην παγκόσμια πολιτική» και «Το παράδοξο της αμερικανικής δύναμης».