O Πανεπιστημιακός Αδαμάντιος Πεπελάσης και η προσφορά του στο Εθνος τον 20ό αιώνα

Rodiaki NewsRoom

Πρότασή του: Η Ρόδος να καταστεί κέντρο ενός Διεθνούς Πανεπιστημίου, μιας Ακαδημίας...

Γράφει ο Κυριάκος Ι. Φίνας

Αρχές Μαΐου 2017 έφυγε από την πρόσκαιρη αυτή ζωή, σε ηλικία 95 χρόνων, μία από τις χρήσιμες πνευματικές μορφές της Ελλάδας: ο Πανεπιστημιακός Αδαμάντιος Πεπελάσης.

Γεννήθηκε στη Γαστούνη της Ηλείας το 1922. Σπούδασε στην ΑΣΟΕΕ Αθηνών, στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην Οικονομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϋ στην Καλιφόρνια. Ανακηρύχθηκε διδάκτορας Οικονομικών Επιστημών το 1954.

Διετέλεσε Καθηγητής και Κοσμήτορας της Οικονομικής Σχολής του Πολυτεχνείου και του Πολιτειακού Πανεπιστημιακού της Βιργίνιας (1971-1973) και Καθηγητής της Οικονομικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Κεντάκυ. Διετέλεσε, επίσης, Σύμβουλος του Οργανισμού Υγείας και Τροφίμων (FΑΟ), Υποδιευθυντής και ερευνητής του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (1961-1963).

Από το 1974 έως το 1983 υπήρξε Διοικητής της Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδας, Υποδιοικητής της οποίας διετέλεσε το 1963. Εχει διατελέσει Πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού και Γενικός Διευθυντής του Ιδρύματος Μελετών Λαμπράκη. Εχει γράψει περίοπυ 15 βιβλία, οικονομικού περιεχομένου. (Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larouse Britannica. Τόμος 42, σελ. 109).

Το ένα από αυτά το συνέγραψε με τον Π.Κ. Παναγιωτόπουλο που συνεργάζονταν στο Ελληνικό Κέντρο Ερευνών με θέμα: «Η πλεονάζουσα εργατική δύναμις της Ελληνικής Γεωργίας». Αθήνα 1962. Είναι το δεύτερο στη σειρά, μετά το πρώτο του Ανδρέα Γ. Παπανδρέου, που προΐστατο, όταν κλήθηκε από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή να προσφέρει τις υπηρεσίες του για τον προγραμματισμό της ελληνικής οικονομίας.

Και το πρώτο βιβλίο του Α.Γ. Παπανδρέου εκδόθηκε το 1962. “Οικονομικαί Μονογραφίαι. Στρατηγική Οικονομικής Αναπτύξεως της Ελλάδος”. Στο εν λόγω βιβλίο ο Α. Γ. Παπανδρέου στο κεφάλαιο: «Οικονομική ανάπτυξις: Πρόβλημα επιλογής δια τους φορείς της οικονομικής πολιτικής», αναφέρει: «...Ως συνέβη και εις άλλας αναλόγους περιπτώσεις, η εξέλιξις της πραγματικότητος προηγήθη της μεταστροφής του πνευματικού κλίματος.

Συγκεριμένως, κατά τας δύο δεκαετίας από του τέλους του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου, αι υπανάπτυκτοι χώραι της υδρογείου απεφάσισαν, η μία μετά την άλλην, να κινητοποιήσουν τους πλουτοπαραγωγικούς των πόρους δια την ταχείαν οικονομικήν την πρόοδον. Αφ’ ης ελήφθη η απόφασις αυτή, ο κύβος ερρίφθη. Και επικρατεί, πλέον, η άποψις ότι η ταχεία οικονομική πρόοδος των καθυστερημένων χωρών δεν είναι δυνατή άνευ συνειδητού σχεδίου. Συνεπώς, το όλο πρόβλημα δεν εμφανίζεται, πλέον, υπό μορφήν του διλήμματος μεταξύ προγράμματος ή άνευ προγράμματος, αλλά αφορά την μέθοδον του προγραμματισμού.

«Η επικράτησις της πεποιθήσεως περί της ανάγκης του Κράτους εις την ολικήν κατανομήν των πόρων δια την επιτάχυνσιν της οικονομικής αναπτύξεως, δύναται να αποδοθή εις τας εξής δύο κατηγορίας αιτίων:

Πρώτον, υπάρχουν εμφανείς ατέλειαι του μηχανισμού της αγοράς εις τας ολιγώτερον ανεπτυγμένας χώρας, αι οποίαι περιλαμβάνουν:
1. Την σπάνιν επιχειρηματικών στελεχών (του επιθυμητού τύπου).
2. Την αβεβαιότητα δια την σταθερότητα του θεσμολογικού πλαισίου.
3. Την ανεπάρκειαν της οικονομικής υποδομής.
4. Την τεχνολογικήν καθυστέρησιν και την χαμηλήν αποδοτικότητα.
5. Την έλλειψιν πληροφοριών περί της αγοράς.
6. Την ευρείαν έκτασιν των μονοπωλίων.
7. Την άκρως άνισον κατανομήν του πλούτου.

«Η εξουδετέρωσις των ατελειών αυτών αποτελεί τεράστιον έργον απαιτούν τον προγραμματισμόν. Επιπλέον, τούτο δύναται να πραγματοποιηθεί μόνον παραλλήλως προς την οικονομικήν ανάπτυξιν.
«Δεύτερον, υφίστανται επίσης ωρισμέναι γενικαί ατέλειαι του μηχανισμού της αγοράς ιδιαζούσης σημασίας δια τας επιδιωκούσας ταχείς ρυθμούς οικονομικής αναπτύξεως χώρας. Αύται περιλαμβάνουν τα εξής:

1. Ακόμη και η πλήρως ανταγωνιστική οικονομία αδυνατεί να εξασφαλίση την ορθήν (αποδοτικήν) κατανομήν των πόρων ενόψει της υπάρξεως εξωτερικών οικονομιών. Τούτο ενέχει μεγίστην σημασίαν δια τας υπαναπτύκτους χώρας, όπου υφίστανται ουσιώδη περιθώρια αξιοποιήσεως των εξωτερικών οικονομιών.

2. Περιορισμέναι είναι αι γνώσεις μας περί των δυναμικών ιδιοτήτων του συστήματος του ελευθέρου ανταγωνισμού. Η υπάρχουσα πείρα, εν τούτοις, απέδειξεν την αδυναμίαν του συστήματος τούτου να εξασφαλίση την εις μαζικήν κλίμακα αποδοτικήν ανακατανομήν των συντελεστών της παραγωγής εις βραχύ διάστημα, ως συμβαίνει π.χ. εν καιρώ πολέμου. Αφής οι υπανάπτυκτοι χώραι ρητώς διαδήλωσαν την επιθυμίαν ταχείας οικονομικής προόδου είναι υποχρεωμέναι να απαλλαγούν των αδυναμιών του συστήματος του ελευθέρου ανταγωνισμού, οσάκις το επιβάλλει η περίστασις».

Πρόταση Αδ. Πεπελάση για τη Ρόδο
Η Ροδίτισσα Αλίκη Μοσχή είναι Επίτιμος Πρόξενος της Γαλλίας στη Ρόδο από το 2006 και τιμήθηκε το 2004 από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με το βραβείο «Γυναίκα της Ευρώπης» για τη συμμετοχή της στην προώθηση του διαλόγου μεταξύ των διαφόρων Πολιτισμών της Μεσογείου. Είναι, δε, μέλος του Συμβουλευτικού Συμβουλίου του Κυβερνητικού Ιδρύματος Anna Lindh για το διάλογο των Πολιτισμών και Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Robert Schuman για την Ευρώπη.

Στην εκδήλωση που οργανώθηκε προς τιμή της στη Ρόδο τον Ιανουάριο του 2005 στο Εθνικό Θέατρο Ρόδου παρευρέθηκε και ο Καθηγητής της Οικονομίας και πρώην Διοικητής της Αγροτικής Τράπεζας Αδαμάντιος Πεπελάσης. Σε ομιλία του ανέφερε, μεταξύ των άλλων: «...Αυτή την εποχή η κοινωνία μας, η οικονομία μας, είναι στην κόψη του ξυραφιού.

Δεν έχουμε συγκριτικά πλεονεκτήματα. Το μόνο που μας απονέμει για να εκμεταλλευθούμε τρόπο οικονομικό χωρίς αυτό να πρέπει να εκχυδαΐσει την έννοια του Πολιτισμού, είναι η Πολιτιστική δραστηριότητα, με την έννοια της αλλαγής στην εσωτερική μας συνείδηση: Η Ρόδος να καταστεί Κέντρο ενός Διεθνούς Πανεπιστημίου, όχι με την τρέχουσα έννοια του Πανεπιστημίου, αλλά με την έννοια μιας έρευνας, μιας Ακαδημίας, όπου θα καλλιεργούνται οι ανθρωπιστικές επιστήμες.

Δεν θα είναι ένα Πανεπιστήμιο του Υπουργείου Παιδείας, θα είναι έξω από το παραδοσιακό σύστημα, θα είναι Δημόσιο, αλλά θα στηρίζεται και στην ιδιωτική παρουσία, ντόπια και διεθνή, θα είναι κέντρο ακτινοβολίας ανθρωπιστικών ιδεών, Ερευνας και Τέχνης σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, τα Βαλκάνια και όπου αλλού.

«Δεν είναι δυνατόν μια χώρα, όπως η Ελλάδα, με τα γνωστά οικονομικά προβλήματα, με την αδυναμία μας να βρούμε νέες οικονομικές δραστηριότητες, να μην εκματαλλευθούμε στο έπακρον τη θέση μας, την ιστορία μας για να γίνουμε κέντρο ακτινοβολίας για ολόκληρη τη Μεσόγειο...»

Πρόταση αδελφοποίησης των Μουσείων Λούβρου και Ρόδου
Από τις 14 Νοεμβρίου 2014 έως 10 Φεβρουαρίου 2015 στην πρόσοψη του Μουσείου του Λούβρου ήταν αναρτημένο γιγαντοπανό που ανήγγειλε την περιοδική έκθεση: «Rhodes: Une ile grecque aux portes de l’ Orient», δηλαδή «Ρόδος ένα ελληνικό νησί στις πύλες της Ανατολής».
Η Έκθεση είχε φιλοξενηθεί στην πτέρυγα Richelieu, στο ισόγειο του κτηρίου. Εκτέθηκαν συνολικά: 80 ευρήματα από το Βρετανικό Μουσείο, 30 από το Μουσείο Κοπεγχάης, 120 από το Λούβρο με 150 από το Αρχαιολογικό Μουσείο Ρόδου.

Με την ευκαιρία των εγκαινίων της Έκθεσης στο Μουσείο Λούβρου, ο βουλευτής Δωδεκανήσου Βασίλειος Αν. Υψηλάντης απευθύνθηκε στον Πρόεδρο και Διευθυντή του Λούβρου και τους παρότρυνε στη μεταφορά της Έκθεσης στη Ρόδο, ως και στην αδελφοποίηση Μουσείου Λούβρου με το Αρχαιολογικό Μουσείο Ρόδου.

Ο Δωδεκανήσιος Βουλευτής Β. Υψηλάντης στην επιστολή του, τόνιζε μεταξύ των άλλων: «...το ενδεχόμενο αδελφοποίησης του Μουσείου του Λούβρου με το Αρχαιολογικό Μουσείο Ρόδου θα ήταν μία έμπρακτη αναγνώριση της Πολιτισμικής αλληλεγγύης του Μουσείου του Λούβρου με τον τόπο προέλευσης των αρχαιολογικών θησαυρών που παρουσιάζει η έκθεσή σας.

Ως μέλος του Ελληνικού Κοινοβουλίου, Βουλευτής Δωδεκανήσου, εκτιμώ ότι ο διαπολιτισμικός διάλογος χρειάζεται θαρραλέες πρακτικές, προκειμένου η πολιτισμική κληρονομιά κάθε λαού να παραμείνει κτήμα της ζώσας ιστορίας του και να μην περιοριστεί σε ένα “νεκρό’ μουσειακό αξιοθέατο. Στο πλαίσιο αυτό, η παρουσίαση της έκθεσης στον φυσικό τόπο προέλευσής τους, με τυχόν αδελφοποίηση των δύο Μουσείων, θα ήταν πράξη ισχυρού ιδεώδους στην Ενωμένη Ευρώπη...».
* * *
Θέλουμε να ελπίζουμε ότι τόσο η πρόταση του μακαρίτη Καθηγητή Αδαμάντιου Πεπελάση όσο και του τ. Βουλευτή Δωδεκανήσου κ. Βασιλείου Αν. Υψηλάντη θα βρουν ανάλογη ανταπόκριση.