« Η Ρόδος είναι στην τύχη της…»!

Pοδούλα Λουλουδάκη

Ο σύμβουλος marketing κ. Γιάννης Φώτης, κρούει καμπανάκι κινδύνου για τον τουρισμό

Πού πάμε; Είναι οι αφίξεις ένδειξη ότι πάμε καλά ή πρόκειται για εικονική πραγματικότητα; Έχουμε στόχους και τους υλοποιούμε ή προχωρούμε σε κάποιες δράσεις απλά για εσωτερική κατανάλωση; Δεν υπάρχουν σωστές υπαντήσεις, σωστές μπορεί να είναι μόνο κάποιες ερωτήσεις!

Από τη Ρόδο, τη ναυαρχίδα του ελληνικού τουρισμού, θα περίμενες ωστόσο να δείχνει το δρόμο και στους άλλους κι όχι να «κλείνει τον κύκλο ζωής του τουριστικού προορισμού», όπως λέει ο σύμβουλος marketing Γιάννης Φώτης, από τους γνώστες σε βάθος των προβλημάτων του τουρισμού και των λύσεων που θα μπορούσαν να δοθούν.

Λίγο πριν τον κατήφορο, που ως γνωστόν η μόνη λογική που έχει είναι ο πάτος, πάμε να δούμε πού βρισκόμαστε, πού θα μπορούσε να βρίσκεται η Ρόδος και γιατί δεν είναι εκεί που της αξίζει να είναι.

Τι φταίει, και δεν είμαστε τόσο χαρούμενοι με όσα μας συμβαίνουν; Ποιο είναι το πρόβλημα τελικά;
Όταν ξέρεις πως ό,τι και να γίνει θα ΄χεις κόσμο, όταν πολλά τα θεωρείς δεδομένα και δεν είσαι ανοιχτός στο να παρακολουθείς τις εξελίξεις, να είσαι σύγχρονος, να είσαι τεχνοκράτης… Επειδή ο τουρισμός βασίζεται στη φιλοξενία, νομίζει ο καθένας ότι μπορεί να το κάνει. Όλοι εκτιμούμε ότι μπορούμε να κάνουμε ξενοδοχία, (με γιώτα), και τουρισμό. Μας λείπει η τεχνοκρατική προσέγγιση.

Σε ποιο σημείο είμαστε τώρα; Πού βρίσκεται η Ρόδος;
Θα τα πούμε ξεκάθαρα και τεχνοκρατικά. Αυτή τη στιγμή, το νησί βρίσκεται στο στάδιο ωρίμανσης αυτού που αποκαλούμε «κύκλο ζωής τουριστικού προορισμού».

Μετά πεθαίνεις δηλαδή;
Θα το πω διαφορετικά: εάν το προϊόν σου δεν ανανεωθεί και οι μέθοδοί σου δεν εκσυγχρονιστούν τότε αναπόφευκτα ακόμα και οι αφίξεις δεν θα είναι ικανές να κάνουν τον προορισμό βιώσιμο χρηματοοικονομικά. Πολύ απλά: Οι περισσότερες επιχειρήσεις δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους.

Έχουμε κόσμο όμως! Τα τελευταία χρόνια βουλιάζουμε πάλι από κόσμο!
Οι υψηλές αφίξεις δεν είναι μια σιγουριά, το αντίθετο! Οι αφίξεις από μόνες τους είναι ένας μόνο δείκτης ενός προορισμού και πολλές φορές επικίνδυνος δείκτης αν τον ερμηνεύσουμε από μόνο του. Η κατά κεφαλήν δαπάνη, το πόσο δηλαδή ξοδεύει ο τουρίστας στο νησί, το πότε έρχεται στο νησί, η διάρκεια της σαιζόν δηλαδή, κι ο βαθμός ικανοποίησης των τουριστών, είναι δείκτες άσχετοι με τις αφίξεις, αλλά εξίσου σημαντικοί. Ωστόσο οι αφίξεις έχουν εξίσου σημαντικό ρόλο όταν κάποιος προσπαθεί να ερμηνεύσει την πορεία που ακολουθεί ένας προορισμός στο χρόνο.

Ποιο είναι το πιο αδύναμο σημείο μας;
Η Ρόδος αυτή τη στιγμή στερείται ενός συγκεκριμένου σχεδίου τουριστικής ανάπτυξης το οποίο να προσδιορίζει πού θέλουμε, ή πού θα πρέπει να βρίσκεται η Ρόδος 10 χρόνια μετά, ώστε όλες οι ενέργειες που γίνονται να είναι συντονισμένες προς αυτή την κατεύθυνση, με ξεκάθαρους ποσοτικούς στόχους. Για παράδειγμα: Πώς θα καταφέρουμε σε 4 χρόνια από σήμερα να έχουμε στο νησί ένα μέσο τουρίστα ο οποίος θα ξοδεύει 25% περισσότερα χρήματα απ΄ όσα ξοδεύει ο σημερινός τουρίστας. Είναι η Ρόδος ένας προορισμός μόνο ήλιου και θάλασσας;

Θέλουμε να είναι και κάτι άλλο; Μπορεί να είναι και κάτι άλλο; Μπορεί λοιπόν να προσελκύσει τουρίστες «υψηλότερων προδιαγραφών»; Ποιος θα μας απαντήσει σ΄ αυτά; Θα αφεθούμε σε μια τυχαία, συγκυριακή ανάπτυξή μας ή θα πρέπει να την προδιαγράψουμε; Η Ρόδος βασίζεται πολύ περισσότερο από άλλες ελληνικές πόλεις στην τουριστική βιομηχανία της. Αποτελεί λοιπόν τεράστιο ρίσκο για εμάς και τα παιδιά μας, όλα αυτά να τα αφήσουμε στην τύχη.

Ποιό λάθος κάνουμε;
Να ξεκαθαρίσουμε ότι το λάθος δεν το κάνει μόνο η Ρόδος. Όλοι οι ελληνικοί τουριστικοί προορισμοί έχουν αυτή την προσέγγιση. Τεχνοκρατικό σχέδιο, πόροι, στοχευμένες δράσεις… Ό,τι γίνεται δεν γίνεται βάση ενός μακροπρόθεσμου σχεδίου πάνω στο οποίο όλοι οι εμπλεκόμενοι θα το έχουν συμφωνήσει και θα το έχουν αποδεχτεί. Οι μεμονωμένες δράσεις είναι για εσωτερική κατανάλωση.

Πάμε σε μία τουριστική έκθεση, για παράδειγμα. Ας πούμε στο Μιλάνο! Ποιος είναι ο στόχος της παρουσίας μας εκεί, πώς μετράμε την αποτελεσματικότητα της παρουσίας μας εκεί; Μπορεί λοιπόν κανείς να πει ότι μας ενδιαφέρει για παράδειγμα η Ιταλική αγορά. Θα κάνουμε λοιπόν 10 δράσεις, μία εκ των οποίων θα είναι η συμμετοχή μας στην έκθεση, αλλά χρειάζονται και άλλες 9 δράσεις ώστε σε δύο χρόνια από σήμερα να έχουμε αυξήσει τους Ιταλούς τουρίστες κατά 12%, να έχουμε κατά κεφαλήν δαπάνη μεγαλύτερη από τη σημερινή κατά 25% και ενώ σήμερα το 90% των Ιταλών έρχεται γι’ αυτό που λέμε «ήλιο και θάλασσα», σε δύο χρόνια από σήμερα να έρχονται το 60% για ήλιο και θάλασσα, το 30% για γαστρονομία και το 10% για τον πολιτισμό!

Τα νούμερα φυσικά είναι υποθετικά. Υπάρχουν κάποιοι στο νησί οι οποίοι θα βάλουν έναν τέτοιο στόχο και θα πάρουν τις δάφνες όταν τον πετύχουν, αλλά και θα απολογηθούν αν δεν επιτευχθεί; Διαβάζω, ανά την Ελλάδα γιατί επαναλαμβάνω δεν αποτελεί μόνο δικό μας φαινόμενο, σωρεία από στρατηγικά σχέδια τουριστικής ανάπτυξης τα οποία το μόνο που περιλαμβάνουν είναι μία σειρά από δράσεις όντως προς κάποια κατεύθυνση, αλλά χωρίς καμία στοχοθέτηση. Τι σημαίνει πολύ απλά αυτό; Ταξίδι στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα. Το πρώτο πράγμα που διδάσκεται ένας φοιτητής στο μάθημα της στρατηγικής είναι ότι η στρατηγική είναι το μέσο για την επίτευξη του στόχου. Αν δεν υπάρχει ο στόχος τότε μιλάμε για μια επικίνδυνη προσέγγιση.

Δηλαδή, ισχύει αυτό που λέγεται στις παρέες ότι «η Ρόδος πάει με τον αυτόματο πιλότο»;
Δυστυχώς ναι. Δεν θα έπρεπε. Η Ρόδος δεν είναι ο μέσος ελληνικός τουριστικός προορισμός απ΄ τον οποίο θα περίμενες κάτι τέτοιο. Υπάρχει τεράστιο επενδυμένο κεφάλαιο στον τουρισμό και σίγουρα όλοι αυτοί οι άνθρωποι (ξενοδόχοι, επιχειρηματίες, κλπ) δεν αισθάνονται βέβαιοι για το μέλλον των επενδύσεών τους.

Πού αποδίδετε τις ευθύνες;
Όλοι μας έχουμε ένα μερίδιο ευθύνης. Για παράδειγμα, δεν μετεξελίξαμε, όταν θα έπρεπε, τον ΠΡΟΤΟΥΡ, ένα εξαιρετικό εργαλείο για την εποχή του. Δεν αλλάξαμε τον τρόπο χρηματοδότησής του, με τα γνωστά αποτελέσματα, κι αυτή τη στιγμή το νησί είναι χωρίς επίσημο όχημα όχι μόνο προβολής, αλλά και σχεδιασμού και διαχείρισης. Μας λείπει η τεχνογνωσία για την οποία θα πρέπει να πληρώσουμε ακόμα και στο εξωτερικό αν χρειαστεί η οποία θα μας καθοδηγήσει στο πως θα αντιμετωπίσουμε το στάδιο ωρίμανσης στο οποίο βρίσκεται ο προορισμός.

Είναι κάποιοι προορισμοί στην Ελλάδα που τα κατάφεραν;
Όχι, στο βαθμό αυτό, αλλά αυτό δεν είναι δικαιολογία για να μην είναι η Ρόδος ο πρώτος προορισμός στην Ελλάδα που θα επιχειρήσει μια τέτοια προσέγγιση τουριστικής ανάπτυξης.

Πρόβλεψη μπορεί να γίνει;
Όχι, ακριβώς γιατί δεν υπάρχει σχέδιο. Η τεχνοκρατική πρόβλεψη δεν είναι μαντική τέχνη, βασίζεται στα δεδομένα που έχουμε και στο σχέδιο που έχουμε για το μέλλον.

Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε αύριο κιόλας προς αυτή την κατεύθυνση;
Μπορεί να ακουστεί απλοϊκό: Σήμερα, αυτό που λείπει και στοιχίζει στο νησί απεριόριστα, είναι μία επίσημη ιστοσελίδα, η οποία να είναι αντάξια της φήμης, αλλά και των επιλογών που προσφέρει το νησί. Το πρώτο πράγμα που ψάχνει πλέον σήμερα κάποιος που θέλει να επισκεφτεί έναν τόπο είναι μία επίσημη ιστοσελίδα του προορισμού, η οποία αποτελεί και πηγή εσόδων!

Αν κάνουμε αυτό σήμερα, τότε αύριο θα πρέπει να επανασχεδιάσουμε τον ΠΡΟΤΟΥΡ σαν ένα οργανισμό διαχείρισης προορισμού, αυτό που λέμε Destination Management Organization και όχι απλά σαν οργανισμό προβολής και να του εξασφαλίσουμε εναλλακτικούς τρόπους χρηματοδότησης. Όμως αναγκαία προϋπόθεση για να υλοποιήσουμε τα προηγούμενα δύο είναι η σύμπνοια μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων. Ειδικά στη Ρόδο, ο τουρισμός δεν θα πρέπει να είναι πεδίο πολιτικών αντιπαραθέσεων και σκοπιμοτήτων.