Το περιβαλλοντικό ατύχημα του Δ/Ξ Αγία Ζώνη ΙΙ

Rodiaki NewsRoom

Του Δημήτρη Προκοπίου

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το ναυάγιο του Δ/Ξ πλοίου AGIA ZONI II Χωρητικότητα (DWT): 3205 t με ολικό Μήκος x Μέγιστο Πλάτος: 91.32m × 13.7m και έτος κατασκευής το 1972 προκάλεσε σοβαρότατη ρύπανση στον Σαρωνικό Κόλπο.

Υπάρχουν πολλά ερωτήματα που πρέπει να ερωτηθούν:
• Πώς γίνεται ένα πλοίο που διαθέτει πιστοποιητικά να βυθίζεται ξαφνικά;
• Γιατί ενώ ήταν εφορτό είναι μόνο 2 από τα 12 άτομα πλήρωμα;
• Ήταν σωστή η συντήρησή του;
• Ποια είναι η αιτία της βύθισης;
• Ποια η ευθύνη του πλοιοκτήτη, του πληρώματος;
• Ποια η ευθύνη και των υπογραφόντων των πιστοποιητικών του;
• Κατόπιν του ατυχήματος, πρέπει να εξεταστεί αν οι αρμόδιες υπηρεσίες λειτούργησαν άμεσα.
• Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις σε υγεία και οικονομία;

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗ
Η κατάσταση του θαλασσίου περιβάλλοντος επιδρά στους μόνιμους κατοίκους μέσω επιπτώσεων στην υγεία τους αλλά και επίσης μέσω επιπτώσεων σε ευαίσθητους τομείς όπως η αλιεία και ο τουρισμός. Μια θάλασσα που δεν είναι καθαρή αποτελεί κίνδυνο για την δημόσια υγεία και την οικονομία. Η προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος είναι υπόθεση του κράτους, των δήμων, των επιχειρηματιών και των κάτοικων. Τα αποτελέσματα από ρύπανση σε περιοχές παράκτιες και θαλάσσιες υπολογίζονται ανάλογα με το επίπεδο ρύπανσης σε εκατομμύρια.

Η ΑΡΧΗ: Ο ΡΥΠΑΙΝΩΝ ΠΛΗΡΩΝΕΙ
Η αρχή της πρόληψης, αντικατέστησε στην πρώτη θέση των περιβαλλοντικών αρχών, την αρχή του ρυπαίνοντος (« ο ρυπαίνων πληρώνει»). Το γεγονός αυτό, οφείλεται σε µια σειρά λόγων, όπως είναι η ύπαρξη πληθώρας περιβαλλοντικών περιστατικών που συμβαινουν.

Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ
ΤΟ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ
"Μετά τη βύθιση του Δ/Ξ «Αγία Ζώνη ΙΙ» (Ν.Π. 11769) κατά τις πρώτες πρωινές ώρες της 10/9/2017 στην περιοχή νοτιοδυτικά της νησίδας Αταλάντη, η πλοιοκτήτρια ανέθεσε στην εταιρεία μας “Spanopoulos Group” το έργο της αντιμετώπισης και του περιορισμού των συνεπειών του ναυαγίου στο θαλάσσιο περιβάλλον, το οποίο και πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Τεχνική Προστασίας Περιβάλλοντος Α.Ε. και τη συνδρομή άλλων εξειδικευμένων εταιρειών.

Με αυτόν τον στόχο, από την πρώτη στιγμή της ανάθεσης μέχρι και σήμερα, το εξειδικευμένο προσωπικό μας επιχειρεί με πλωτά και χερσαία μέσα, τόσο στο σημείο βύθισης όσο και περιμετρικά του ναυαγίου. Πέρα από την άμεση α­ντιμετώπιση, οι ομάδες μας σχεδίασαν και υλοποιούν μια σειρά από στοχευμένες ενέργειες ώστε να μειωθεί κατά το δυνατόν ο κίνδυνος για το περιβάλλον.

Συνοπτικά αναφέρουμε τα εξής:
• Κινητοποιήσαμε άμεσα και μεταφέραμε στο σημείο του ναυαγίου πλωτά μέσα, αντιρρυπα­ντικά σκάφη και καταδυτικό συνεργείο, με σκοπό τον περιορισμό διαρροής ποσοτήτων πετρελαιοειδών, καυσίμων και λοιπών ρυπογόνων ουσιών.

• Ξεκινήσαμε και ολοκληρώσαμε εργασίες στεγανοποίησης, με αποτέλεσμα την εξάλειψη των διαρροών.
• Ποντίσαμε τριπλή σειρά πλωτών φραγμάτων γύρω από το ναυάγιο.
• Κάναμε χρήση επαρκών μηχανικών μέσων περισυλλογής καθώς και άλλων μέσων και εξοπλισμού, για να αντιμετωπίσουμε όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά τη θαλάσσια ρύπανση.

ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΛΟΪΑΣ
Το πρωτόκολλο αξιοπλοΐας έληξε στις 27 Ιούλη του 2017, χωρίς να αναφέρεται αν είχαν αποκατασταθεί οι παρατηρήσεις αυτές και αν έχει γίνει εκ νέου επιθεώρηση ώστε να καταγραφούν τυχόν νέα προβλήματα. Ωστόσο, εκδόθηκε παράταση του πιστοποιητικού έως τις 6 Αυγούστου του 2017 και στη συνέχεια «έρχεται» νέα παράταση που έληγε στις 27 Σεπτέμβρη του 2017. Η παράταση δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί και το πλοίο ναυάγησε στις 10 Σεπτέμβρη, προκαλώντας την τεράστια ζημιά στο Σαρωνικό.

Η ΠΛΟΙΚΤΗΤΡΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
Ο ιδιοκτήτης του δεξαμενόπλοιου "Αγία Ζώνη ΙΙ", Θεόδωρος Κουντούρης, υποστήριξε πως για τη ρύπανση φταίει το Blue Star Patmos. Το πλοίο είχε προσαράξει ανοιχτά της Ίου, και την Παρασκευή ρυμουλκήθηκε στο λιμάνι του Περάματος για επισκευές.

«Όχι, το καύσιμο αν είχε φύγει, θα είχε πλημμυρίσει όλη η Ελλάδα. Έχει γίνει πάρα πολύ μεγάλη ζημιά, λυπούμαστε γι’ αυτό που έχει γίνει. Από την πρώτη στιγμή δεν σηκώσαμε τα χέρια ψηλά. Αναθέσαμε στα δυο μεγαλύτερα συνεργεία της Ελλάδας να κάνουν αυτή τη δουλειά, που είναι για τις απορρυπάνσεις», ήταν η απάντηση του κ. Κουντούρη σε ερώτηση του «Ε» για το εάν το πλοίο απώλεσε όλα τα καύσιμα.

ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ
Το Αρχηγείο του Λιμενικού Σώματος έδωσε εντολή και ελήφθησαν δείγματα από τα καύσιμα και του δεξαμενόπλοιου, αλλά και του άλλου πλοίου που βρίσκονταν προς δεξαμενισμό στο Πέραμα, τα αποτελέσματα των οποίων αναμένεται να γίνουν γνωστά.

Σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε το απόγευμα της Πέμπτης, ο υπουργός Ναυτιλίας χαρακτήρισε άμεση και αποτελεσματική την κινητοποίηση του μηχανισμού. Επιχειρώντας να εξηγήσει την εξάπλωση της πετρελαιοκηλίδας, ανέφερε ότι αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι το φορτίο ήταν μαζούτ, που τείνει να βυθίζεται και να μεταφέρεται από θαλάσσια ρεύματα.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ
Το πετρέλαιο είναι ελαφρότερο από το νερό και γι’ αυτό επιπλέει στην επιφάνειά του. Από τη στιγμή που το πετρέλαιο βρεθεί στη θάλασσα, αρχίζει μια αργή διαδικασία βιοδιάσπασης του από μικροοργανισμούς που έχουν την ικανότητα να διασπούν υδρογονάνθρακες.

Τα υπολείμματα του πετρελαίου μετά από τρεις μήνες που δημιουργείται η πετρελαιοκηλίδα συσσωρεύονται σε σβώλους και ένα υδρόφιλο υλικό που προσλαμβάνει μεγάλες ποσότητες νερού και μετατρέπεται σε ένα παχύρρευστο γαλάκτωμα. Το γαλάκτωμα επιπλέει ενώ οι σβώλοι κατακάθονται στο βυθό.

Το πετρέλαιο επιδρά στην αναπαραγωγή, την ανάπτυξη και τη συμπεριφορά των θαλασσιων οργανισμών. Σε γενικές γραμμές, στην ανοιχτή θάλασσα και τις παράκτιες περιοχές, τα ενήλικα ψάρια έχουν την ικανότητα να αποφεύγουν περιοχές στις οποίες επιπλέει πετρέλαιο και σπάνια πεθαίνουν.

Τα αυγά των ψαριών και οι προνύμφες τους όμως, είναι ευάλωτα στη ρύπανση από πετρέλαιο και έχει παρατηρηθεί θάνατος των προνυμφών και μείωση του ποσοστού εκκολαπτόμενων αυγών σε συγκεντρώσεις πετρελαίου 10-25 ng/L. Υπάρχουν αναφορές για ανάπτυξη όγκων σε ψάρια και το πετρέλαιο αυξάνει την ευαισθησία των ψαριών στις ασθένειες γενικά.

Οι επιβλαβείς επιδράσεις του πετρελαίου είναι μεγαλύτερες στους οργανισμούς που διαβιούν σε ρηχά νερά με κινητά (αμμώδη) υποστρώματα και η βλάβη μπορεί να διαρκέσει για χρόνια. Αυτό συμβαίνει διότι το πετρέλαιο εισέρχεται στο ίζημα, με αποτέλεσμα να παραμένει εκεί ανέπαφο λόγω της απουσίας οξυγόνου και φωτός. Σε τέτοιες περιπτώσεις έχει παρατηρηθεί σημαντική μείωση των πληθυσμών καβουριών, στρειδιών και μυδιών με διάρκεια έως και έξι χρόνια μετά την εισροή πετρελαίου. Αυτά τα είδη είναι περισσότερο ευάλωτα δεδομενου ότι οι ακτές συγκεντρώνουν συνεχώς το γαλάκτωμα και τα ιζήματα.

Τα θαλασσοπούλια βλάπτονται έμμεσα. Όταν το φτέρωμα ενός πουλιού καλυφθεί από πετρέλαιο, παύει πια να είναι αδιάβροχο. Έτσι το νερό διεισδύει στο φτέρωμα και εκτοπίζει τον αέρα που βρίσκεται παγιδευμένος μεταξύ των φτερών και του δέρματος των πουλιών. Ο αέρας αυτός, παρέχει αυξημένη άνωση και θερμική μόνωση. Έτσι, το πουλί βυθίζεται στο νερό και πνίγεται. Ακόμη και αν δεν πνιγεί, η απώλεια της θερμικής μόνωσης έχει ως αποτέλεσμα την ταχεία εξάντληση των αποθεμάτων ενέργειας του ζώου. Επιπλέον, τα πουλιά προσπαθούν να καθαρίσουν το φτέρωμά τους από το πετρέλαιο με το ράμφος τους, με αποτέλεσμα να το καταπίνουν!

• Οι επιπτώσεις στην οικονομία, στην αλιεία και στον τουρισμό είναι ανυπολόγιστες. Ποιος θα αποζημιώσει τους πληγέντες αλιείες και επαγγαλματίες;
• Πόσο καιρό θα διαρκέσει ο καθαρισμός;
• Ο τουρισμός της νότιας Αττικής πόσο θα πληγεί; Έχουμε ακυρώσεις κρατήσεων;
• Επί των βραχονησίδων της περιοχής του Πειραιά, Αταλάντη, Κουμουνδούρου και Φλέβες που διαβιούν γλάροι τι γίνεται;

Υπάρχει εικόνα; Της καταστροφής…. Και τα μέτρα αντιμετώπισης ποια είναι;

Κανείς δεν ξέρει και ενώ υπαίτιοι αρνούνται κάθε ευθύνης…

Συνεχώς από την προξένηση του ατυχήματος εταιρείες και αρμόδιες αρχές καθαρίζουν τον αιγιαλό και τα επιφανειακά ύδατα. Το σημαντικότερο όμως πρόβλημα είναι το πετρελαιογενές ίζημα που θα επικαθίσει στον πάτο της θάλασσας.

Η διάσπασή του είναι περίπλοκη και χρονοβόρα ενώ η περισυλλογή του υψηλότατου κόστους και επιχειρησιακά απίθανη όσο αυξάνει το βάθος της θάλασσας.