Tο καλά κρυμμένο μυστικό των μνημονίων: η αποθέωση της μηχανιστικής μεταφυσικής

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο
Ηλίας Καραβόλιας

Έ ννοιες που συχνά αναφέρονται απο συστημικoύς αναλυτές μοιάζουν πλέον δυστυχώς ως αυτονόητες ''αλήθειες'' για την ελληνική οικονομία: ανταγωνιστικότητα, τόνωση εξαγωγών, αύξηση παραγωγικότητας και άλλα οικονομικά σημαίνοντα ''κυκλοφορούν'' απο στόμα σε στόμα στα τηλεοπτικά παράθυρα και στα ιντερνετικά καφενεία χωρίς να αναλύονται στην ουσία τους, ενώ σχεδόν μυθοποιούνται ως θέσφατα.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά τους ξεκινώντας απο το σήμερα. Η Ελλάδα πέρασε στην σφαίρα της ημι-κανονικότητας αφού μειώνεται η ανεργία και πλέον οι τράπεζες αντέχουν- παρά τα capital controls- ενώ και οι πολίτες συνεχίζουν να πληρώνουν υπέρογκους φόρους εξασφαλίζοντας υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα παρά την μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος. Η αναιμική ανάπτυξη όμως δεν εξασφαλίζει συνθήκες επιτάχυνσης της οικονομίας και ουσιαστικής μεγέθυνσης αλλά, τουλάχιστον, απομακρύνει το ενδεχόμενο απότομου πισωγυρίσματος. Το ζητούμενο όμως παραμένει ένα και μοναδικό: πώς θα γεννηθούν δουλειές ώστε να πέσει περαιτέρω η ανεργία και φυσικά να αυξηθεί το διαθέσιμο εισόδημα. Και το ερώτημα μας αναγκάζει να ανοίξουμε τα βιβλία και να βουτήξουμε στην μικροφυσική της εργασίας και στις ακριβείς εννοιολογήσεις των δεικτών της οικονομίας. Και ο πιο σημαντικός δείκτης παραμένει πάντα ο μισθός συγκριτικά με τις συνθήκες απασχόλησης.
Ξέρω ότι οι έννοιες σας μπερδεύουν αλλά μιλάμε για το προφανές σε όλους: την πτώση στον μέσο μισθό. Κοινώς; Δεν γίναμε χώρα ανταγωνιστική όπως επεδίωκαν τα μνημόνια! Και αυτό φαίνεται και στις εξαγωγές μας! Αντιγράφω μια πραγματικότητα που αγνοούμε συστηματικά:

''Επί της ουσίας τα μνημόνια που εφαρμόζονται στη χώρα μας αυτό τον στόχο είχαν πρωταρχικά : την μείωση του κόστους εργασίας έτσι ώστε η χώρα να γίνει ανταγωνιστική ασχέτως της παραγωγικής της δομής. Επιδιώκεται με άλλα λόγια το επίπεδο τιμών στην Ελλάδα να καταστεί μικρότερο από το επίπεδο τιμών της ευρωζώνης. Η εφαρμογή των μνημονίων που προϋποθέτει δραστική μείωση της ενεργούς ζήτησης και δραματική αύξηση της ανεργίας, θα αποκαταστήσει τους μισθούς στο επίπεδο που η αγορά απαιτεί και έτσι οι επιχειρήσεις θα αρχίσουν να προσλαμβάνουν εργάτες με αποτέλεσμα την εξάλειψη της ανεργίας μεταγενέστερα. Όλα αυτά βεβαίως θα γίνουν μακροχρονίως, με την βασική υπόθεση ότι τις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης, η Ελλάδα, θα τις νικήσει σε αυτόν τον αγώνα του δρόμου της ανταγωνιστικότητας''.

Πολύ απλά, περιγράφεται με απλά λόγια το καλά κρυμμένο μυστικό των μνημονίων: την δήθεν μακροπρόθεσμη αποδοτικότητα της δήθεν αναγκαίας υποτίμησης των μισθών με την δήθεν αυτόματη πρόσληψη εργαζομένων απο επιχειρήσεις. Κατανοείς φίλε αναγνώστη ότι το μακροπρόθεσμο δεν είναι ποτέ σίγουρο (το μόνο σίγουρο μακροπρόθεσμα, έλεγε ο Keynes,είναι οι φόροι και ότι όλοι θα... πεθάνουμε !) Αυτή η τυφλή πίστη των δανειστών στην μακροχρόνια προσαρμογή της οικονομίας αποδείχθηκε καταστροφική για την ζωή μας. Προϋπόθεση αυτής της μακροπρόθεσμης προσαρμογής αλλά και της τόνωσης της απασχόλησης, υποτίθεται ότι είναι η προσαρμογή των μισθών σε επίπεδα ελκυστικά για την προσφορά εργασίας. Ιδού η πλάνη: η αγορά εργασίας τελικά αποδεικνύεται ότι δεν ισορροπεί σε δίκαιες τιμές όπως οι λοιπές αγορές (αν ισορροπούσε απλά δεν θα είχαμε ανεργία (!) και το περίφημο καθεστώς πλήρους απασχόλησης της οικονομίας είναι όνειρο απατηλό, κανονικό θεωρητικό κατασκεύασμα. Oπως γράφει ο Σ.Στάλιας

''Οι μισθοί, οι τιμές και το επιτόκιο αποτελούν ένα φυσικό μηχανισμό, που αν αφεθεί ελεύθερος να δράσει, θα φέρει την οικονομία σε ισορροπία. Με άλλα λόγια σε σταθερότητα τιμών και σε σχετικώς πλήρη απασχόληση. Είναι ένας θεϊκός αυτορυθμιζόμενος μηχανισμός με στόχο το ατομικό καλό, που αναλογεί στον καθένα, σε σχέση με την θέση που έχουμε στην παραγωγική διαδικασία. Η αποθέωση της μηχανιστικής μεταφυσικής''.

Επειδή κάποιοι θα πουν ότι λόγω των γενεθλίων του Μαρξ μας έπιασε όλους νοσταλγία για τις θεωρίες του και αποστροφή για νεοκλασικούς και νεοκεϋνσιανούς, καλό είναι να αντιλαμβανόμαστε απλά τα πράγματα. Να μην αρκούμαστε στα θεωρητικά αυτόματα που εμφυτεύτηκαν στο συλλογικό μας ασυνείδητο εδώ και οχτώ χρόνια. Τι εννοώ: θα πρέπει να δούμε τι συμβαίνει με το κρίσιμο μέγεθος που είναι η παραγωγικότητα της εργασίας, το κλάσμα εθνικού εισοδήματος/αριθμός εργαζομένων. Με απλά λόγια ; Κάποια κυβέρνηση επιτέλους πρέπει να δείξει σε Κομισιόν και ΔΝΤ το αυτονόητο: πώς επέδρασε η πτώση των μισθών, την οποία επέβαλλαν τα μνημόνια, στο εθνικό εισόδημα και στην απασχόληση γεγονός που μας οδήγησε στη μείωση της παραγωγικότητας και στην μη μείωση του μοναδιαίου κόστους εργασίας, δηλαδή σε αυτά που επεδίωκαν τα μνημόνια!

Κάποιος πρέπει να τους εξηγήσει κάποτε, με μελέτη και ακριβή στοιχεία, ότι η αδικαιολόγητη μείωση των μισθών είναι το αυτοκαταστροφικό εργαλείο μιας οικονομίας που επιδιώκει στο όνομα της ανταγωνιστικότητας τις μακροπρόθεσμες προσαρμογές σε επιθυμητά επίπεδα, τα οποία είναι δήθεν εφικτά μόνο σε περιβάλλον εσωτερικής υποτίμησης. Και ότι η ύφεση και οι κρίσεις είναι αλληλένδετα στοιχεία του εσωτερικού ορίου του συστήματος. Άλλωστε το περιέγραψε πρόσφατα με συνοπτικό τρόπο ο Γ. Κιμπουρόπουλος (βλ http://www.avgi.gr/article/10811/8878623/e-krise-os-monadike-kanonikoteta) δείχνοντας την μεγάλη εικόνα:

''Το πρόβλημα της διεθνούς ελίτ είναι ότι αντιλαμβάνεται τις κρίσεις ως απόκλιση και όχι ως κανονικότητα του καπιταλισμού. Ακόμη και οι προσηλωμένοι στις θεωρίες των οικονομικών κύκλων μπερδεύονται από την αυξανόμενη ασυμμετρία τους. Τους αποσταθεροποιεί το γεγονός ότι αντιστρέφονται οι διάρκειες των φάσεων διαστολής (ανάπτυξη) και της συστολής (ύφεση). Η συστολή γίνεται ο κανόνας και η διαστολή η εξαίρεση. Τους εκνευρίζει που διαψεύδονται οι όμορφες καμπύλες που διδάχθηκαν στο LSE και αλλού. Νεοφιλελεύθεροι και νεοκεϋνσιανοί διαπληκτίζονται αν πηγή των κρίσεων είναι οι διαταραχές της προσφοράς ή της ζήτησης. Τους είναι ασύλληπτο ότι οι κρίσεις μπορεί να μην έχουν καμιά «κανονικότητα», γιατί απλούστατα αυτές είναι η μοναδική κανονικότητα του καπιταλισμού'' .