«Απειλείται» η Ρόδος από τις κλιματικές αλλαγές

Βαρβάρα Μπογδάνου

Σχέδιο για την αντιμετώπιση της κατάστασης θα παρουσιαστεί στο περιφερειακό συμβούλιο

Με άνοδο της θερμοκρασίας και μείωση των βροχοπτώσεων «απειλείται» η Ρόδος και κατ’ επέκταση ο νομός Δωδεκανήσου τα επόμενα χρόνια, σύμφωνα με τα όσα περιλαμβάνει το Περιφερειακό Σχέδιο Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή (ΠεΣΠΚΑ) της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.

Η σύνταξή του ξεκίνησε πριν μερικούς μήνες και έχει σχεδόν ολοκληρωθεί, ενώ απομένει η παρουσίασή του στο περιφερειακό συμβούλιο προς ενημέρωση και της κοινής γνώμης. Την παρακολούθηση εκπόνησης του σχεδίου ανέλαβε τριμελής επιτροπή, αποτελούμενη από τους: Γρηγόρη Ανδρόνικο- ειδική υπηρεσία διαχείρισης της ΠΝΑΙ, Μαρία Γιαννακοπούλου-προϊσταμένη της διεύθυνσης περιβάλλοντος Κυκλάδων και Πάνο Βενέρη-προϊστάμενο της διεύθυνσης περιβάλλοντος Δωδεκανήσου.

Μάλιστα, το σχέδιο προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα της περιφέρειας, είχε τεθεί σε διαβούλευση, η οποία ολοκληρώθηκε.
Τα συμπεράσματα για τη Ρόδο είναι αρκετά σημαντικά και τέτοια που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για λήψη μέτρων.

Συγκεκριμένα, με βάση σενάριο του σχεδίου την περίοδο 2021-2050 η μέση ετήσια θερμοκρασία αναμένεται να αυξηθεί στην Περιφέρεια κατά 1,0-1,2 oC και 1,9-2,2 oC την περίοδο 2071-2100 σε σχέση με το ιστορικό κλίμα της περιόδου 1961-1990.

Αντίστοιχα, με βάση ένα πιο δυσμενές σενάριο η θερμοκρασία θα είναι μεγαλύτερη κατά 1,5 oC την περίοδο 2021-2050 και κατά 3,0-3,6 oC την περίοδο 2071-2100.

Και στα δύο σενάρια η άνοδος της θερμοκρασίας είναι μεγαλύτερη στα νησιά των Δωδεκανήσων, και ειδικά τη Ρόδο, και στις Βόρειες Κυκλάδες και μικρότερη στα υπόλοιπα νησιά των Κυκλάδων.
Σε εποχική βάση την περίοδο 2021-2050 η μεγαλύτερη αύξηση της θερμοκρασίας σε σχέση με το ιστορικό κλίμα και στα δύο Σενάρια αναμένεται κυρίως τους ανοιξιάτικους μήνες, ενώ η μικρότερη άνοδος τους φθινοπωρινούς.
Αντίστοιχα, την περίοδο 2071-2100 μεγαλύτερη αύξηση της θερμοκρασίας σε σχέση με το ιστορικό κλίμα αναμένεται τους χειμερινούς και φθινοπωρινούς μήνες και μικρότερη τους θερινούς και τους ανοιξιάτικους μήνες.
Σε ό,τι αφορά τα ετήσια κατακρημνίσματα, δηλαδή τις ποσότητες νερού που φτάνουν στο έδαφος με κάθε μορφή και εκεί τα στοιχεία είναι ενδιαφέροντα.

Όπως επισημαίνει το σχέδιο, η μείωση των ετήσιων κατακρημνισμάτων αναμένεται ότι θα είναι ιδιαίτερα σημαντική στην περίπτωση του δεύτερου σεναρίου και ηπιότερη στην περίπτωση του πρώτου . Στην περίπτωση του ήπιου Σεναρίου προβλέπεται σε σχέση με το ιστορικό κλίμα μείωση των κατακρημνισμάτων ως και 5% την περίοδο 2021 - 2050 και ως 10% την περίοδο 2071-2100 στο σύνολο της Περιφέρειας. Στην περίπτωση του δυσμενούς Σεναρίου αναμένονται σημαντικές μειώσεις των ετήσιων κατακρημνισμάτων στο σύνολο σχεδόν της Περιφέρειας.
Οι αναμενόμενες μειώσεις την περίοδο 2021-2050 προβλέπεται ότι θα ανέλθουν έως και 8% σε σχέση με την περίοδο 1961-1990, ενώ αναμένεται να είναι μεγαλύτερες κατά το τέλος του 21ου αιώνα, καθώς την περίοδο 2071-2100 θα υπερβούν το 20% στο σύνολο σχεδόν της έκτασης της Περιφέρειας.

Οι μεγαλύτερες ποσοστιαίες μειώσεις των ετήσιων κατακρημνισμάτων προβλέπονται και στα δύο Σενάρια στα νησιά των Δωδεκανήσων στα οποία ιστορικά καταγράφονται και υψηλότερες κατακρημνίσεις σε σχέση με τα νησιά των Κυκλάδων.

Επίσης, στο σχέδιο επισημαίνεται ότι σε εποχική βάση στην περίπτωση του δυσμενούς Σεναρίου η μεγαλύτερη μείωση του υετού, τόσο σε ποσοστιαία βάση όσο και σε απόλυτα μεγέθη, αναμένεται τους φθινοπωρινούς μήνες και για τις δύο περιόδους και σε όλη την Περιφέρεια. Την περίοδο 2071-2100 σημαντικές ποσοστιαίες μειώσεις σε σχέση με το ιστορικό κλίμα της περιόδου 1961-1990 αναμένονται και τους χειμερινούς και ανοιξιάτικους μήνες.
Οι μεταβολές τους καλοκαιρινούς μήνες λόγω του πολύ χαμηλού ύψους υετού κατά την περίοδο αυτή δεν αναμένεται να είναι σημαντικές σε απόλυτα μεγέθη.

Οι επιπτώσεις
Με βάση τα αποτελέσματα της ανάλυσης σε βραχυπρόθεσμο και μεσοπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα ως το 2050 μέτριο προς υψηλό κίνδυνο από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην ατμόσφαιρα) εκτιμάται ότι θα αντιμετωπίσουν:
• οι δραστηριότητες του πρωτογενή τομέα (γεωργία, κτηνοτροφία και ιχθυοκαλλιέργειες) και
• οι υδάτινοι πόροι (τομείς άρδευσης και ύδρευσης)
Μέτριο κίνδυνο σε βραχυπρόθεσμο και μεσοπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα εκτιμάται επίσης ότι θα αντιμετωπίσουν:
• Ο τομέας του τουρισμού,
• Η Δημόσια Υγεία (κυρίως στα νησιά των Δωδεκανήσων)
• Τα δασικά συστήματα,
• Η βιοποικιλότητα, τα εσωτερικά ύδατα και οι προστατευόμενες περιοχές (υγρότοποι, βιότοποι).

Σε μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα (περίοδος 2071-2100) ο κλιματικός κίνδυνος αυξάνεται σημαντικά για τους περισσότερους τομείς στην ΠΝΑ και ειδικά στην περίπτωση του δυσμενούς σεναρίου λαμβάνει ακραίες τιμές για τους τομείς:
• Των υδατικών πόρων, των δασικών συστημάτων
• Της γεωργίας και των προστατευόμενων περιοχών.
Μέτριο και υψηλό κίνδυνο σε μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα εκτιμάται ότι θα αντιμετωπίσουν οι τομείς:
• Της κτηνοτροφίας,
• Της αλιείας και των ιχθυοκαλλιεργειών,
• Των παράκτιων περιοχών,
• Των λιμενικών υποδομών,
• Των οδικών μεταφορών,
• Της Δημόσιας Υγείας και των υποδομών υγείας,
• Του τουρισμού,
• Των τοπίων ιδιαίτερου κάλους και του υδάτινου περιβάλλοντος.

Οι υπόλοιποι τομείς (μεταποίηση, εξορυκτική δραστηριότητα, αεροπορικές μεταφορές, κτηριακές υποδομές, τριτογενής τομέας κλπ.) τόσο σε βραχυπρόθεσμο όσο και σε μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα εκτιμάται ότι θα αντιμετωπίσουν χαμηλό κίνδυνο.

Το σχέδιο
Σημειώνεται ότι το σχέδιο συντάσσεται στο πλαίσιο των υποχρεώσεων και προδιαγραφών που απορρέουν από την εθνική σχετική νομοθεσία
Γενικός στόχος του ΠεΣΠΚΑ είναι η συμβολή στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας της περιφέρειας στην κλιματική αλλαγή σε όλες τις τομεακές πολιτικές, έτσι όπως αυτές περιγράφονται στην Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή. Αυτό σημαίνει αύξηση της ετοιμότητας και της ικανότητας αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, διαμόρφωση συνεκτικής προσέγγισης και βελτίωση του συντονισμού.

Το έργο έχει ως στόχο να καταγράψει τις βραχυπρόθεσμες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες εκτιμήσεις των κλιματικών μεταβολών στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου (ΠΝΑ), να εκτιμήσει τις άμεσες και μελλοντικές περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε όλους τους οικονομικούς τομείς της Περιφέρειας και να αξιολογήσει (από περιβαλλοντική αλλά και κοινωνικοοικονομική άποψη) τις πιθανές δράσεις προσαρμογής στους τομείς αυτούς.

Επίσης, έχει ως στόχο να ιεραρχήσει, βάσει κατάλληλων κριτηρίων αξιολόγησης, πιθανές δράσεις προσαρμογής στους διάφορους τομείς και να προτείνει αυτές που μπορούν να συγκροτήσουν μια ολοκληρωμένη περιφερειακή στρατηγική για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.