«Αναζητώντας τα Μυστικά της Καρδιάς»: Το έμφραγμα και το σιωπηρό έμφραγμα

Rodiaki NewsRoom

Tου Δημήτρη Κρεμαστινού

Το έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι η δραματική επιπλοκή της αθηροσκλήρωσης των στεφανιαίων αρτηριών. Από το έμφραγμα του μυοκαρδίου χάνονται 2 από τους 10 εμφραγματίες προτού φτάσουν στο νοσοκομείο ενώ άλλος ένας από τους 10 χάνεται κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου.

Η κλασική εικόνα του εμφράγματος είναι ανάλογη με την κλινική εικόνα της στηθάγχης, δηλαδή δυνατό και συσφιγκτικό πόνο στο κέντρο του στήθους με πιθανή αντανάκλαση στην ωμοπλάτη, στο αριστερό χέρι, στο λαιμό, στο κάτω σαγόνι, στο στομάχι. Ο πόνος αυτός διαρκεί πάνω από είκοσι λεπτά και δεν σταματά με τη χορήγηση φαρμάκων που σταματούν τη στηθάγχη όπως είναι τα νιτρώδη. Τα 20 λεπτά είναι το όριο εκείνο όπου αρχίζει να καταστρέφεται (νεκρώνεται) το μυοκάρδιο ύστερα από το φράξιμο της αρτηρίας από το θρόμβο.

Το έμφραγμα εκδηλώνεται όταν απότομα αποφραχθεί μια αρτηρία της καρδιάς από θρόμβο που δημιουργείται είτε από ρήξη κυρίως μικρής αθηρωματικής πλάκας που βρίσκεται στο τοίχωμα της αρτηρίας, είτε από διάβρωση του εσωτερικού χιτώνα της αρτηρίας, είτε από παρατεταμένο σπασμό της αρτηρίας.

Ποιες, όμως, είναι οι κρίσιμες ώρες για τον άρρωστο;
• Τα πρώτα λεπτά της πλήρους απόφραξης της αρτηρίας
• Η πρώτη ώρα, ιδιαίτερα η πρώτη μισή ώρα, μετά την απόφραξη της αρτηρίας
• Το πρώτο τρίωρο μετά την απόφραξη της αρτηρίας.

Τα πρώτα λεπτά είναι ιδιαίτερα κρίσιμα γιατί εμφανίζονται θανατηφόρες αρρυθμίες. Εάν οι αρρυθμίες δεν αντιμετωπισθούν κυρίως με απινιδωτή ο άρρωστος μπορεί να χαθεί προτού ακόμα δημιουργηθεί βλάβη του εμφράγματος στο μυοκάρδιο.

Εάν ο ασθενής φτάσει σε οργανωμένο νοσοκομείο την πρώτη ώρα της απόφραξης, η πιθανότητα να χαθεί από αρρυθμίες ελαχιστοποιείται ή μηδενίζεται, γιατί κατά κανόνα υπάρχει απινιδωτής και εξειδικευμένη ομάδα ανανήψεως.

Στο στάδιο αυτό, εάν διαλυθεί ο θρόμβος στη στεφανιαία αρτηρία με θρομβολυτικά φάρμακα ή ανοίξει η αρτηρία με αγγειοπλαστική (μπαλονάκι), η βλάβη του μυοκαρδίου είναι πρακτικά μηδαμινή και αμελητέα. Ο άρρωστος συνεχίζει τη ζωή του όπως πριν, γιατί έχει αποφύγει όλες τις συνέπειες του εμφράγματος.

Μετά το πρώτο τρίωρο, η καταστροφή του μυοκαρδίου που ισχαιμεί και νεκρώνεται είναι μεγάλη. Οι επιπτώσεις είναι ανάλογες με το μέγεθος του εμφράγματος.

Στο έμφραγμα αποδεικνύεται περίτρανα ότι ο χρόνος δεν είναι μόνο χρήμα, είναι πρωτίστως ζωή. Ακόμα και εάν γίνουν τα πάντα τέλεια αλλά σε λάθος χρόνο, το τελικό αποτέλεσμα δεν είναι πάντα καλό.
Μια άλλη κλινική εκδήλωση του εμφράγματος του μυοκαρδίου είναι το σιωπηρό έμφραγμα. Το σιωπηρό ή «βουβό» έμφραγμα, είναι το έμφραγμα του μυοκαρδίου χωρίς εμφανή συμπτώματα και το οποίο ο άρρωστος κατά κανόνα δεν αντιλαμβάνεται.
Το σιωπηρό έμφραγμα εκδηλώνεται όταν το οξυγόνο που φτάνει στο μυοκάρδιο είναι λιγότερο του απαιτούμενου, οπότε με την πάροδο του χρόνου προκαλείται καταστροφή (νέκρωση) του μυοκαρδίου.

Κλασικά αυτό συμβαίνει στους δρομείς του μαραθωνίου δρόμου αλλά και σε μια σειρά άλλων περιπτώσεων. Σε περιπτώσεις π.χ. καρδιακής ανακοπής, καρδιακής ανεπάρκειας, σε καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις ή γενικότερα σοβαρές επεμβάσεις, σε θρομβώσεις εμφυτευμένων stents (μπαλόνι), σε παρατεταμένη υπόταση, σε νεφρική ανεπάρκεια, στο έντονο stress και στον σακχαρώδη διαβήτη.

Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι ότι η θνητότητα στην πενταετία είναι μεγαλύτερη στους ασθενείς με σιωπηρό έμφραγμα συγκριτικά με τους ασθενείς με το γνωστό έμφραγμα. Αυτό αποδίδεται στο γεγονός ότι οι συνυπάρχουσες νόσοι που το προκαλούν επιβαρύνουν αυτούς τους αρρώστους.
Το σιωπηρό έμφραγμα ανέδειξαν οι νέες τεχνικές που χρησιμοποιούνται στην Καρδιολογία.

Οι μεταβολές π.χ. των τιμών της Τροπονίνης Τ που είναι ένα ένζυμο που απελευθερώνεται από την καταστροφή του μυοκαρδίου σε συνδυασμό με την εικόνα της νεκρώσεως του μυοκαρδίου που φαίνεται στη μαγνητική τομογραφία αποδεικνύει την ύπαρξη του εμφράγματος χωρίς την κλασική κλινική του εικόνα. Όταν η τιμή της τροπονίνης Τ στο αίμα δεν είναι σταθερή και μεταβάλλεται με αύξηση ή ελάττωση, τότε συμβαίνει νέκρωση στο μυοκάρδιο. Η νέκρωση αυτή απεικονίζεται με τη μαγνητική τομογραφία.

Τα νέα αυτά δεδομένα οδήγησαν την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία (AHA), την αντίστοιχη Ευρωπαϊκή και το Αμερικανικό Κολλέγιο Καρδιολογίας να αποδεχθούν την οντότητα του σιωπηρού εμφράγματος το οποίο ονόμασαν έμφραγμα «Τύπου 2».
Έτσι το έμφραγμα «τύπου 2» είναι εξίσου αν όχι περισσότερο επικίνδυνο από το έμφραγμα με τα κλασικά του συμπτώματα.