«Αναζητώντας τα Μυστικά της Καρδιάς»: Πώς μπορεί να νικηθεί το έμφραγμα;

Rodiaki NewsRoom

Του Καθηγητή
Δ. Κρεμαστινού

Το έμφραγμα του μυοκαρδίου θεωρείται μια από τις σοβαρότερες και δραματικότερες παθήσεις, διότι εκδηλώνεται εν αιθρία και οδηγεί τον ασθενή σε μόνιμη αναπηρία ή σε αιφνίδιο θάνατο σε σημαντικό ποσοστό. Τρεις περίπου από τους 10 εμφραγματίες χάνονται.

Δύο περίπου από τους 10 ασθενείς δεν προλαβαίνουν να φθάσουν στο νοσοκομείο ενώ ένας καταλήγει κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου. Το έμφραγμα του μυοκαρδίου όταν συμβεί μπορεί να νικηθεί εάν ο άρρωστος ακολουθήσει συγκεκριμένα βήματα.

Σε πρώτη φάση πρέπει να αντιμετωπισθεί η καρδιακή ανακοπή (σταμάτημα καρδιάς) και σε δεύτερη φάση όταν ο άρρωστος φθάσει στο νοσοκομείο, να περιορισθεί η έκταση του εμφράγματος.

Το πρώτο βήμα συνιστάται στο ότι με τα πρώτα συμπτώματα πρέπει ο άρρωστος να φθάσει στο νοσοκομείο με οποιοδήποτε μεταφορικό μέσο το ταχύτερο δυνατόν και να μασήσει μια ασπιρίνη. Είναι λάθος να καλεί γιατρό στο σπίτι ή να καλεί το ΕΚΑΒ, όταν εκτιμά ότι το ΕΚΑΒ δεν θα φθάσει μέσα σε λίγα λεπτά.

Η βασική αιτία για την απώλεια των ασθενών είναι η ηλεκτρική αστάθεια που παρατηρείται μέσα στην πρώτη ώρα από την απόφραξη (φράξιμο) της στεφανιαίας αρτηρίας. Η ηλεκτρική αστάθεια είναι δυνατόν να καταλήξει σε ηλεκτρικό βραχυκύκλωμα, που σταματά την ηλεκτρική λειτουργία της καρδιάς και κατά συνέπεια και τη μηχανική λειτουργία της. Ο ασθενής χάνει αιφνιδίως τις αισθήσεις του και, εάν παραμείνει αβοήθητος, τελικά καταλήγει

Η άμεση βοήθεια που πρέπει να λάβει εκείνες τις στιγμές από τους γύρω του είναι να τον χτυπήσει κάποιος ισχυρά στο κέντρο του στήθους (χτύπημα ισχυρό όσο η γροθιά πυγμάχου ή χτύπημα με τη φτέρνα του ποδιού), ώστε το κέντρο του στήθους (στέρνο) να υποχωρήσει περί τα 5 εκατοστά και να συμπιεσθεί η καρδιά μεταξύ στέρνου και σπονδυλικής στήλης. Εάν αυτό επαναληφθεί 3-4 φορές μέσα σε 30 δευτερόλεπτα και δεν αποδώσει, τότε επιχειρούνται μαλάξεις της καρδιάς μέχρις ότου φτάσει το ασθενοφόρο ή ο ασθενής διακομισθεί στο νοσοκομείο. Οι μαλάξεις πρέπει να είναι 60 περίπου το λεπτό με πίεση στο κέντρο του στήθους τόσες ώστε να υποχωρεί το θωρακικό τοίχωμα 5 περίπου εκατοστά.

Η μοτοσικλέτα άμεσης βοήθειας, εφοδιασμένη με απινιδωτή και βασικά φάρμακα, μπορεί να φτάσει πριν από το ασθενοφόρο κοντά στον άρρωστο και να αρχίσει τη σωτήρια θεραπεία όταν το ασθενοφόρο για οποιονδήποτε λόγο καθυστερεί.

Η πραγματική, όμως, θεραπεία είναι η ηλεκτρική ανάταξη με απινιδωτή, η οποία, εάν επιχειρηθεί μέσα στα πρώτα λεπτά, είναι κατά κανόνα επιτυχής, με αποτέλεσμα ο ασθενής να ανανήπτει. Εάν η μάχη κατά της ηλεκτρικής αστάθειας και του ηλεκτρικού βραχυκυκλώματος δοθεί σωστά, τότε κατά κανόνα είναι νικηφόρα και ο άρρωστος επανέρχεται στη ζωή όπως συμβαίνει στη λιποθυμία.

Ο δεύτερος κίνδυνος που απειλεί τη ζωή του ασθενούς με οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι η έκταση του εμφράγματος αυτού. Το προσδόκιμο επιβίωσης (τα χρόνια που θα ζήσει ο άρρωστος) συνδέεται με το μέγεθος της νέκρωσης και της καταστροφής του μυοκαρδίου.

Η αρχική προσπάθεια για να σωθεί το μυοκάρδιο που απειλείται αρχίζει από την πρώτη στιγμή.
Πρώτος στόχος αποτελεί η διάνοιξη της αρτηρίας που έχει πλήρως αποφραχθεί. Μόλις εγκατασταθούν τα πρώτα συμπτώματα (πόνος στο κέντρο του στήθους), θα πρέπει ο ασθενής να μασήσει ένα χάπι ασπιρίνης, η οποία προκαλεί διάλυση του πρόσφατου θρόμβου στο 1/3 περίπου των ασθενών με έμφραγμα του μυοκαρδίου. Αυτό είναι πολύ σημαντικό και θα πρέπει να γίνεται με όλους τους τρόπους ευρύτατα γνωστό στον πληθυσμό. Εάν αυτό επιτευχθεί, σταματά η νέκρωση του μυοκαρδίου, γιατί επαναιματώνεται η περιοχή που έχει αποφραχθεί.

Μετά τη χορήγηση της ασπιρίνης, επιχειρείται να χορηγηθούν στο ασθενοφόρο ή στο νοσοκομείο θρομβολυτικά φάρμακα. Η άμεση χορήγηση θρομβολυτικών φαρμάκων, μέσα στην πρώτη ώρα από την εμφάνιση των συμπτωμάτων, διπλασιάζει τον αριθμό των ασθενών που ευεργετούνται από τη διάλυση του θρόμβου μετά από τη χορήγηση ασπιρίνης.

Τέλος, εάν η αρτηρία δεν διανοιχθεί με τη θρομβόλυση όταν ο άρρωστος φθάσει στο νοσοκομείο, επιχειρείται διάνοιξή της με αγγειοπλαστική (μπαλονάκι) και εμφύτευση stent.

Στις περιπτώσεις που η αρτηρία δεν διανοιχθεί ούτε με αγγειοπλαστική, τότε αρχίζει η φαρμακευτική θεραπεία, η οποία στοχεύει στην επούλωση της νέκρωσης και ελαττώνει το μέγεθος του εμφράγματος.

Συμπερασματικά, σε κάθε περίπτωση ο αιφνίδιος πόνος στο στήθος με ή χωρίς αντανάκλαση στο λαιμό, στα σαγόνια, στο στομάχι, στην πλάτη και στο αριστερό χέρι, με ή χωρίς λιποθυμία, είναι τα κύρια συμπτώματα που πρέπει να κινητοποιούν τον ασθενή ή τους οικείους του για άμεση έναρξη της θεραπευτικής προσπάθειας.

Ο αιφνίδιος συσφιγκτικός και δυνατός πόνος στο κέντρο του στήθους, όταν διαρκεί περισσότερο από 20 λεπτά, είναι πιθανόν να υποδηλώνει έμφραγμα του μυοκαρδίου.