Τι είναι το γλοιοσπόριο και πώς απειλεί τους ελαιώνες
ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΚΕ 2496 ΦΟΡΕΣ
Γράφει ο Στέφανος Ι. Κολαϊνής
Γεωπόνος Φυτικής Παραγωγής
Τα τελευταία χρόνια, κυρίως από το 2016 και έπειτα, η παρουσία του γλοιοσπορίου (μύκητας Colletotrichum sp.) σε πολλές ελαιοπαραγωγικές περιοχές της Ελλάδας, έχει προκαλέσει σοβαρή ποσοτική και ποιοτική υποβάθμιση της παραγωγής και απώλειες εισοδήματος δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ.
Η πιο καταστρεπτική ασθένεια της ελιάς, γνωστή και ως ανθράκωση ή παστέλλα, έχει καταγραφεί κυρίως σε Πελοπόννησο, Αιτωλοακαρνανία, Ζάκυνθο, ενώ φέτος έχει εμφανιστεί σε περιοχές της Κρήτης αλλά και σε ελαιώνες της Ρόδου στις περιοχές των Φανών, της Σορωνής και του Αγίου Ισιδώρου. Η αντιμετώπισή της, η οποία βασίζεται και σε μέτρα πρόληψης, αποτελεί σήμερα πρόκληση για την αγροτική παραγωγή και τη φυτοπροστασία.
Στο παρόν άρθρο αναφέρονται περιληπτικά αποτελέσματα της έρευνας που αφορά τους ελαιώνες των Π.Ε. Λακωνίας και Μεσσηνίας, από τους οποίους η ερευνητική ομάδα του Pesticides Metabolomics Group του Εργαστηρίου Γεωργικής Φαρμακολογίας του Γεωπονικού Παν. Αθηνών, υπό τον Καθηγητή κ. Κωνσταντίνο Αλιφέρη και σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές, έχει πραγματοποιήσει δειγματοληψίες μέχρι σήμερα.
«Στην ομάδα αυτή συμμετέχω ενεργά πραγματοποιώντας την πτυχιακή και επί του παρόντος τη μεταπτυχιακή μου ερευνητική μελέτη πάνω στην αντιμετώπιση του γλοιοσπορίου με σύγχρονα μέσα φυτοπροστασίας. Εκτενέστερη αναφορά των αποτελεσμάτων γίνεται σε άρθρα της ομάδας μας στο περιοδικό «Γεωργία-Κτηνοτροφία» στα τεύχη Ιουλίου 2017 και Αυγούστου 2019».
Συμπτώματα
Προσβολές στους καρπούς παρατηρούνται εξίσου σε ελαιοποιήσιμες (π.χ. Κορωνέικη) και επιτραπέζιες ποικιλίες (π.χ. Καλαμών) και εκδηλώνονται με τη μορφή σκουρόχρωμων κηλίδων, εκτεταμένων νεκρώσεων τμήματος των καρπών ή μουμιοποίησης τους.
Τα συμπτώματα αυτά πολλές φορές μοιάζουν με προσβολές από δάκο. Οι νέες μολύνσεις από το γλοιοσπόριο εντοπίζονται κυρίως μετά τα μέσα του φθινοπώρου. Σε προχωρημένα στάδια οι καρποί παραμένουν στα δέντρα και μουμιοποιούνται ή πέφτουν στο έδαφος.
Οι καρποί αυτοί δε αποτελούν κατ’ αυτό τον τρόπο σημαντική πηγή μολύσματος για νέες προσβολές στις αρχές της επόμενης άνοιξης. Περισσότερο ευάλωτοι εμφανίζονται οι (σχεδόν) ώριμοι καρποί, αλλά υπό ευνοϊκές περιβαλλοντικές συνθήκες, μπορεί να μολυνθούν και καρποί σε πρώιμα αναπτυξιακά στάδια.
Πρέπει να αναφερθεί ότι θερμοκρασίες 10-25°C είναι ιδανικές για την ανάπτυξή του μύκητα και ότι η παρουσία νερού (βροχοπτώσεις, σχετική υγρασία) επιδρά καταλυτικά στην πραγματοποίηση και εξάπλωση των μολύνσεων, στοιχεία τα οποία πιθανόν θα αποτελέσουν κύριες αιτίες εξάπλωσης της ασθένειας στο νησί μας, δεδομένου ότι ο συνδυασμός υγρασίας και αέρα επιτρέπει τη μεταφορά του μολύσματος σε μεγάλες αποστάσεις.
Το γλοιοσπόριο προσβάλλει επίσης και τα άνθη τα οποία αρχικά μαραίνονται και έπειτα ξηραίνονται, ενώ αποκτούν ελαφρά καστανό χρώμα.
Η προσβολή των ανθέων θεωρείται σημαντική για την περαιτέρω εξέλιξη της ασθένειας, καθώς το μόλυσμα μπορεί να μεταφερθεί στα νεαρά καρπίδια (καρποί µεγέθους κόκκου σταριού). Θεωρείται, ακόμα, σημαντική αφενός γιατί τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να οφείλονται σε εντομολογική προσβολή ή σε κλιματικό παράγοντα, πράγμα το οποίο απαιτεί προσοχή και εμπειρία στη διάγνωση, και αφετέρου γιατί μπορεί να μην εκδηλώνεται με συμπτώματα.
Τέλος, λιγότερο συχνή είναι η εμφάνιση συμπτωμάτων στα φύλλα και σε άλλα μέρη του δέντρου.
Επιπτώσεις στην παραγωγή
Η προσβολή των ελαιώνων από το γλοιοσπόριο, έχει ως άμεση συνέπεια τη δραστική μείωση της ποσότητας του ελαιοκάρπου (έως 100%) και την υποβάθμιση της ποιότητας του παραγόμενου ελαιολάδου, το οποίο παρουσιάζει δυσάρεστη γεύση και οσμή, λόγω αυξημένης οξύτητας, και συχνά αλλαγή στο χρωματισμό του.
Επιπλέον, ο ελαιόκαρπος που προορίζεται για επιτραπέζια χρήση καθίσταται ακατάλληλος για περαιτέρω επεξεργασία και εμπορία, καθώς αλλοιώνονται τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά και η εμφάνισή του. Ακόμα, πρόωρη καρπόπτωση μπορεί να παρατηρηθεί σε περιπτώσεις έντονων προσβολών.
Προτεινόμενα μέτρα φυτοπροστασίας και περιορισμού της εξάπλωσης του γλοιοσπορίου
• Συχνή επίσκεψη στα αγροκτήματα και παρακολούθηση των δέντρων για τυχόν προσβολές.
• Παρακολούθηση των κλιματικών συνθηκών.
• Πρώιμη συγκομιδή του ελαιοκάρπου με σκοπό να αποφεύγονται οι σοβαρές προσβολές κυρίως στο παραγόμενο ελαιόλαδο αλλά και οι δευτερογενείς μολύνσεις στους καρπούς, η ευαισθησία των οποίων αυξάνεται όσο πλησιάζει η ωρίμανση, ιδιαίτερα όταν το φθινόπωρο είναι υγρό.
• Όσο το δυνατόν πιο άμεση επεξεργασία των προσβεβλημένων καρπών, αφού συγκομισθούν: Συλλογή σε κατάλληλα καφάσια και όχι σε πλαστικούς ή λινούς σάκους.
• Απομάκρυνση και καταστροφή προσβεβλημένων καρπών (και φύλλων) με τίναγμα των δέντρων ή / και ελαφρά κατεργασία του εδάφους (Ιδανικά, συντονισμένα και σε ευρύτερες περιοχές).
• Κλάδεμα με σκοπό τον καλύτερο αερισμό και τη μείωση της σχετικής υγρασίας στο εσωτερικό των δέντρων.
• Συχνή απολύμανση των εργαλείων συλλογής και κλαδέματος.
• Διάνοιξη αυλακιών για καλύτερη στράγγιση του εδάφους.
• Προληπτικοί ψεκασμοί με χημικά μέσα και την άνοιξη (νεότερα δεδομένα), κατά το στάδιο της ανθοφορίας (Απρίλιο-Μάιο), και κατά τα τέλη Οκτωβρίου-αρχές Νοεμβρίου. Πραγματοποιούνται σε χρόνο και συχνότητα που καθορίζεται ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες της εκάστοτε περιοχής και την καλλιεργούμενη ποικιλία.
Οι ψεκασμοί να διενεργούνται μόνο από άτομα που κατέχουν την πιστοποίηση γνώσεων ορθολογικής χρήσης των γεωργικών φαρμάκων, όπως ορίζει η νομοθεσία.
Ακολουθήστε τη Ροδιακή στο Google News
