«Αναζητώντας τα Μυστικά της Καρδιάς»: Οι θρόμβοι μέσα στην καρδιά και τι προκαλούν

Rodiaki NewsRoom

Του Καθηγητή Δ. Κρεμαστινό

Θρόμβοι δημιουργούνται μέσα στις κοιλότητες της καρδιάς και στις στεφανιαίες αρτηρίες κατά την εξέλιξη του εμφράγματος.

Γενικά, η δημιουργία ενός θρόμβου εξαρτάται κυρίως από το πόσο αργά κινείται το αίμα και από το πόσο λειτουργεί ή δεν λειτουργεί φυσιολογικά ο μηχανισμός πήξης του αίματος, που συνηθέστερα ενεργοποιείται από τα αιμοπετάλια και από το ενδοθήλιο, δηλαδή τον χιτώνα που καλύπτει εσωτερικά κάθε αρτηρία.

Το φυσιολογικό ενδοθήλιο παράγει ειδικές ουσίες, οι οποίες αντιστρατεύονται την πήξη του αίματος. Έτσι, όταν αρχίζει να δημιουργείται ένας θρόμβος μέσα στη στεφανιαία αρτηρία, ενεργοποιείται αυτομάτως ο ενδογενής μηχανισμός της θρομβόλυσης και έτσι διαλύεται ο θρόμβος εν τη γενέσει του.

Όμως όταν το ενδοθήλιο είναι κατεστραμμένο (π.χ. από αθηροσκλήρωση), τότε δεν διαθέτει επαρκή μηχανισμό για να διαλύσει τον θρόμβο. Επίσης όταν το ενδοθήλιο, δεν είναι ομαλό και λείο, αποτελεί ιδεώδες υπόστρωμα για την ενεργοποίηση των αιμοπεταλίων, που συγκολλώνται μεταξύ τους και δημιουργούν αθροίσματα, τα οποία αποτελούν τον πυρήνα της δημιουργίας του θρόμβου. Αυτό ακριβώς συμβαίνει κατά τη διαδικασία του εμφράγματος.

Ο θρόμβος δεν αποφράσσει μόνο τις αρτηρίες της καρδιάς, αλλά δημιουργείται και μέσα στην ίδια την καρδιά. Ο θρόμβος που βρίσκεται μέσα στην καρδιά είναι δυνατόν να αποκολληθεί από το τοίχωμά της και δια μέσου της κυκλοφορίας του αίματος να αποφράξει, άλλες αρτηρίες π.χ., τις εγκεφαλικές αρτηρίες και να δημιουργήσει εγκεφαλικό επεισόδιο.

Μπορεί όμως ο θρόμβος να αποφράξει αρτηρίες άλλων ευγενών οργάνων και να προκαλέσει έμφραγμα στο έντερο, στους νεφρούς, στο ήπαρ, στον σπλήνα κλπ.

Οι συχνότερες καρδιοπάθειες οι οποίες είναι υπεύθυνες για τη δημιουργία θρόμβων μέσα στην καρδιά είναι η κολπική μαρμαρυγή, η καρδιακή ανεπάρκεια και ορισμένες βαλβιδοπάθειες.

Η κολπική μαρμαρυγή είναι μια καλοήθης αρρυθμία, η οποία, όμως, σε ποσοστό 20-25%, προδιαθέτει σε δημιουργία θρόμβων μέσα στον αριστερό κόλπο. Το ίδιο μπορεί να παρατηρηθεί σε στένωση της μιτροειδούς βαλβίδας, σε τεχνητές προσθετικές βαλβίδες καθώς και στην καρδιακή ανεπάρκεια σε προχωρημένα στάδια.

Σήμερα, η θρόμβωση αντιμετωπίζεται αποφασιστικά, ανάλογα με την περίπτωση, με τα σύγχρονα θρομβολυτικά φάρμακα ή με τα αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα.

Η δημιουργία του θρόμβου στα αγγεία του εγκεφάλου προκαλεί εγκεφαλικό επεισόδιο. Στη φωτογραφία αριστερά και κάτω φαίνεται η δημιουργία του θρόμβου μέσα στην αρτηρία.

Ένας αριθμός εγκεφαλικών επεισοδίων οφείλεται σε εμβολή από θρόμβο. Ο θρόμβος αυτός σχηματίζεται συνήθως στο τοίχωμα του αριστερού κόλπου ή της αριστερής κοιλίας. Η συχνότερη αιτία δημιουργίας θρόμβων είναι η κολπική μαρμαρυγή με ή χωρίς βαλβιδοπάθεια της μιτροειδούς βαλβίδας (στένωση ή ανεπάρκεια).

Όταν δημιουργείται κολπική μαρμαρυγή, τότε τα τοιχώματα του αριστερού κόλπου δεν συστέλλονται (κατά κάποιον τρόπο ακινητοποιούνται), το αίμα λιμνάζει στον αριστερό κόλπο με αποτέλεσμα να δημιουργείται θρόμβος μέσα στον κόλπο.

Πολλές φορές, όταν ο κόλπος είναι διατεταμένος (π.χ., στην αρτηριακή υπέρταση), ο ασθενής παθαίνει επεισόδια κολπικής μαρμαρυγής μικρής διάρκειας με αποτέλεσμα πολλές φορές να προηγούνται φευγαλέα μικρά εγκεφαλικά επεισόδια ενός μεγάλου. Έτσι, ασθενείς και γιατροί πολλές φορές αντιμετωπίζουν το εγκεφαλικό επεισόδιο, ενώ τους διαφεύγει η πραγματική αιτία.

Γι΄αυτό, πρέπει πρωτίστως να αποκλείεται η καρδιακή συμμετοχή. Γενικά, εμβολικά εγκεφαλικά επεισόδια είναι δυνατόν να παρατηρηθούν σε ασθενείς που βρίσκονται σε καρδιακή ανεπάρκεια, έχουν διατεταμένη αριστερή κοιλία και ελαττωμένη κίνηση των τοιχωμάτων της (π.χ., ανεύρυσμα αριστερής κοιλίας).

Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις αμιγούς εγκεφαλικού επεισοδίου, αυτό συνήθως οφείλεται σε δημιουργία θρόμβου μέσα στις εγκεφαλικές αρτηρίες λόγω αθηροσκλήρωσης, η οποία προσβάλλει όλες τις αρτηρίες του σώματος, φυσικά και του εγκεφάλου.

Έτσι, πολλές φορές, οι ασθενείς γνωρίζουν ότι έχουν αποφράξεις των στεφανιαίων αρτηριών και, ενώ φοβούνται μήπως πάθουν έμφραγμα του μυοκαρδίου, παθαίνουν εγκεφαλικό επεισόδιο από σπάσιμο μιας μικρής αθηροσκληρωτικής πλάκας μέσα σε μια αρτηρία του εγκεφάλου με αποτέλεσμα τη θρόμβωση και απόφραξη της αρτηρίας.

Σε άλλες περιπτώσεις, η αθηροσκλήρωση προσβάλλει μια εγκεφαλική αρτηρία, προκαλεί διάταση και εξασθένηση των τοιχωμάτων της με συνέπεια κάποια στιγμή να προκαλείται ρήξη της αρτηρίας, με τελικό αποτέλεσμα την εκδήλωση εγκεφαλικής αιμορραγίας.

Η εγκεφαλική αιμορραγία είναι υπεύθυνη για τα πλέον σοβαρά εγκεφαλικά επεισόδια.
Σήμερα, όμως με την πρόοδο της θεραπείας της αθηροσκλήρωσης, ελαττώνονται συνεχώς τα εγκεφαλικά επεισόδια που οφείλονται στην αθηροσκλήρωση, με αποτέλεσμα να δημιουργείται κλίμα αισιοδοξίας για μια πάθηση που προσβάλλει τον εγκέφαλο, δηλαδή το πλέον ευγενές κέντρο του ανθρώπινου οργανισμού, που προσδιορίζει την προσωπικότητα και τον ψυχισμό του κάθε ανθρώπου.

Το εγκεφαλικό επεισόδιο είναι η σοβαρότερη αναπηρία του ανθρώπου και τούτο γιατί δεν του στερεί μόνο την κινητικότητα, με την παράλυση του χεριού και του ποδιού, αλλά μπορεί να του προκαλέσει αλλοίωση της προσωπικότητας και γενικότερα της ανθρώπινης υπόστασής του.

Συμπερασματικά οι θρόμβοι μέσα στην καρδιά μπορεί να αποσπασθούν και να δημιουργήσουν εμβολικά επεισόδια σε όλες τις αρτηρίες του οργανισμού με πλέον επικίνδυνα τα εγκεφαλικά επεισόδια.

Η αποφραγμένη με θρόμβο από εμβολή αρτηρία του εγκεφάλου δημιουργεί το έφρακτο του εγκεφάλου δηλαδή το εγκεφαλικό επεισόδιο. Στη φωτογραφία αριστερά φαίνεται το έμβολο και δεξιά το έφρακτο του εγκεφάλου.