Δικαιώματα των επιβατών οικονομικού ναύλου

Rodiaki NewsRoom

Σε περίπτωση ματαίωσης/ακύρωσης αεροπορικής πτήσης εξαιτίας του κορωνοϊού Covid-19

Γράφει ο Γεώργιος Ν. Λαμπαδάκης
Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω, LL.M. (Χαϊδελβέργη Γερμανίας), μέλος του Δικ. Συλλόγου Ρόδου

Τις τελευταίες εβδομάδες πληθαίνουν οι περιπτώσεις της ματαίωσης/ ακύρωσης των αεροπορικών πτήσεων εξαιτίας της έξαρσης της πανδημίας του κορωνοϊού. Ορισμένες χώρες έχουν «κλείσει» τα σύνορά τους και έχουν απαγορεύσει τις αεροπορικές επιβατικές πτήσεις με κράτη, στα οποία η επιδημία βρίσκεται σε έξαρση, την ίδια στιγμή που άλλα δρομολόγια καθίστανται οικονομικά ασύμφορα για τις αεροπορικές εταιρείες λόγω της χαμηλής ζήτησης και τελικά ακυρώνονται.

Και αν μεν για τις περιπτώσεις των ναύλων “flex” και “business” οι αεροπορικές εταιρείες δίνουν τη δυνατότητα στον επιβάτη να επιλέξει είτε την επιστροφή του πλήρους αντιτίμου του εισιτηρίου (καθαρός ναύλος και φόροι αεροδρομίου) είτε την αλλαγή της ημερομηνίας της πτήσης, χωρίς επιπρόσθετα έξοδα αλλαγής είτε την αλλαγή σε ανοικτή ημερομηνία με τη χορήγηση “credit voucher” ετήσιας διάρκειας, εν τούτοις στις περιπτώσεις των οικονομικών ναύλων (π.χ. “go light”) που αποτελούν συνήθως και την πλειονότητα των κρατήσεων, αρνούνται να επιστρέψουν το πλήρες αντίτιμο του εισιτηρίου, παρά μόνο τους φόρους, δίνοντας μόνο τις άλλες δύο επιλογές (αλλαγή σε συγκεκριμένη ή «ανοικτή» ημερομηνία) ουσιαστικά «ωθώντας» τον επιβάτη σε αυτές για να εξυπηρετήσουν τα δικά τους συμφέροντα. Ανάμεσα σε αυτές τις αεροπορικές εταιρείες συγκαταλέγεται και γνωστός ελληνικός αερομεταφορέας που κατέχει το μεγαλύτερο μερίδιο στην ελληνική αγορά.

Ωστόσο, η συγκεκριμένη άρνηση καθίσταται παράνομη βάσει του Κανονισμού 261/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 11ης Φεβρουαρίου 2004 «για τη θέσπιση κοινών κανόνων αποζημίωσης των επιβατών αεροπορικών μεταφορών και παροχής βοήθειας σε αυτούς σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης και ματαίωσης ή μεγάλης καθυστέρησης της πτήσης…».

Ο συγκεκριμένος Ευρωπαϊκός Κανονισμός εφαρμόζεται σε όσες πτήσεις αναχωρούν από αερολιμένα που βρίσκεται στο έδαφος κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και από τους αερολιμένες των κρατών της Νορβηγίας, Ισλανδίας, Ελβετίας και Λιχτενστάιν, καθώς και σε όσες πτήσεις αναχωρούν από αερολιμένες τρίτων χωρών με προορισμό κοινοτικό αερολιμένα, εφόσον ο πραγματικός αερομεταφορέας είναι κοινοτικός και δεν έχουν λάβει αποζημίωση ή δεν έχουν τύχει βοήθειας στην τρίτη χώρα (άρθρο 3 του Κανονισμού). Ως ματαίωση ορίζεται «η μη διενέργεια προηγουμένως προγραμματισθείσας πτήσεως για την οποία υπήρχε τουλάχιστον μία κράτηση θέσεως» (άρθρο 2 παρ. ιβ Καν).

Ο Κανονισμός εφαρμόζεται σε όλες τις κατηγορίες ναύλων που διατίθενται άμεσα ή έμμεσα στο κοινό (π.χ. μέσω των ηλεκτρονικών σελίδων των αεροπορικών εταιρειών ή μέσω συνεργαζόμενων με αυτές πρακτορείων κ.λπ.), ακόμη και στους επιβάτες που ταξιδεύουν με εισιτήρια που εκδίδονται βάσει προγράμματος τακτικών επιβατών (π.χ. miles and bonus κ.λπ.) ή άλλων εμπορικών προγραμμάτων ενός αερομεταφορέα ή ταξιδιωτικού πράκτορα (άρθρο 3 παρ. 3 Καν). Δεν τυγχάνει εφαρμογής μόνο για τα δωρεάν ή μειωμένο ναύλο ταξίδια που δεν διατίθενται άμεσα ή έμμεσα στο κοινό (π.χ. ειδικά κουπόνια δωρεάν ή με έκπτωση πτήσεων που προσφέρονται σε εργαζόμενους των αεροπορικών εταιρειών, πιλότους κ.λπ.).

Σε περίπτωση ματαίωσης της πτήσης πέραν του δικαιώματος φροντίδας που ορίζεται στο άρθρο 9 του Κανονισμού (δωρεάν προσφορά γευμάτων/αναψυκτικών, μεταφορά και διανυκτέρευση σε ξενοδοχείο μέχρι να πραγματοποιηθεί η νέα πτήση κ.λπ.) παρέχεται στον επιβάτη σύμφωνα με το άρθρο 8 παρ. 1 η δυνατότητα να επιλέξει την εντός επτά (7) ημερών επιστροφή, με τους τρόπους που αναφέρονται στο άρθρο 7 παράγραφος 3, του πλήρους αντιτίμου του εισιτηρίου του, στην τιμή που το αγόρασε, για το μέρος ή τα μέρη του ταξιδιού που δεν πραγματοποιήθηκαν. Βάσει δε του άρθρου 7 παρ. 3.«η αποζημίωση καταβάλλεται σε ρευστό, με ηλεκτρονικό τραπεζικό έμβασμα, με τραπεζική εντολή ή επιταγή, ή, εφόσον συμφωνήσει ενυπογράφως ο επιβάτης, με ταξιδιωτικά κουπόνια (voucher) ή/και άλλες υπηρεσίες…».

Από τα παραπάνω καθίσταται απόλυτα σαφές ότι ο μεν επιβάτης που έχει κάνει κράτηση με οποιοδήποτε ναύλο, ακόμη και οικονομικό (π.χ. “go light”), δικαιούται να ζητήσει την επιστροφή του πλήρους αντιτίμου του εισιτηρίου του, η δε αεροπορική εταιρεία υποχρεούται να του το αποδώσει εντός 7 ημερών από την υποβολή του αιτήματος. O επιβάτης χάνει αυτήν τη δυνατότητα μόνο εφόσον συμφωνήσει ενυπόγραφα (με την περίπτωση αυτή εξομοιώνεται και η υποβολή ηλεκτρονικής φόρμας) στην καταβολή του credit voucher. Και αυτό ακριβώς επιδιώκουν οι αεροπορικές εταιρείες το τελευταίο χρονικό διάστημα: Πιέζουν με διάφορους τρόπους (διαφημίσεις, αποστολή email) τους επιβάτες που έχουν κράτηση με οικονομικό ναύλο (π.χ. “go light”) να συναινέσουν στην καταβολή του credit voucher, δεν τους ενημερώνουν για το δικαίωμα επιστροφής του πλήρους αντιτίμου, ώστε να «γλιτώσουν» την καταβολή του.

Από την άλλη, τα credit voucher που δίνουν έχουν ισχύ ενός έτους, μπορούν να χρησιμοποιηθούν όποτε συμφέρει τις αεροπορικές εταιρείες, όπως π.χ. συμβαίνει με τα δωρεάν εισιτήρια (πληρωμή μόνο φόρων) στα προγράμματα τακτικών επιβατών, πολλές φορές ισχύουν μόνο για την ίδια διαδρομή και φυσικά δεν προβλέπεται επιστροφή του χρηματικού ποσού, αν το χρηματικό ποσό του νέου ναύλου υπολείπεται αυτού του credit voucher.

Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι ο επιβάτης πέραν των παραπάνω δικαιωμάτων δικαιούται και επιπρόσθετη (extra) πάγια αποζημίωση €250-€600 ανάλογα με τη χιλιομετρική απόσταση της διαδρομής και το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ της προγραμματισθείσας πτήσης και της ενημέρωσής του για τη ματαίωσή της. Ωστόσο, υπάρχει ρητή πρόβλεψη στον Κανονισμό ότι αυτό δεν ισχύει στις περιπτώσεις ματαίωσης των πτήσεων λόγω ανωτέρας βίας, όπως εν προκειμένω της έξαρσης του κορωνοϊού (άρθρο 5 παρ. 3).

Τι μπορεί, όμως, να κάνει ο επιβάτης στην περίπτωση που υποβάλει αίτηση στην αεροπορική εταιρεία για την επιστροφή του πλήρους αντίτιμου του εισιτηρίου του και εκείνη αρνείται παράνομα να το ικανοποιήσει; Πέραν της προσφυγής στη Δικαιοσύνη, που όμως δεν συνίσταται τις περισσότερες φορές, κυρίως λόγω του υψηλού κόστους, ο επιβάτης έχει ένα ακόμη ισχυρό όπλο: Την καταγγελία της αεροπορικής εταιρείας στην Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (Υ.Π.Α.) που είναι αρμόδια στη χώρα μας για την εφαρμογή του Κανονισμού. Εφόσον η Υ.Π.Α. διαπιστώσει παράβαση του Κανονισμού, είναι υποχρεωμένη να επιβάλει πρόστιμο στην αεροπορική εταιρεία τουλάχιστον €1.000 ανά επιβάτη. Λόγω του γεγονότος ότι συνήθως το πλήρες αντίτιμο που έχει καταβάλει ο επιβάτης υπολείπεται του συγκεκριμένου ελάχιστου ποσού, οι αεροπορικές εταιρείες υποχωρούν και ικανοποιούν το αίτημα του επιβάτη.

Καθόσον διανύουμε δύσκολες οικονομικές εποχές και στους περισσότερους δεν «περισσεύουν» χρήματα για την ανάθεση σε Δικηγόρους τέτοιων ζητημάτων, παρακάτω δίνεται ένα υπόδειγμα που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο επιβάτης σε αυτήν την περίπτωση αποστέλλοντας απευθείας email στην αεροπορική εταιρεία ή συμπληρώνοντας την κατάλληλη ηλεκτρονική φόρμα εντός της ιστοσελίδα της, προκειμένου να αιτηθεί την καταβολή του πλήρους αντίτιμου του εισιτηρίου του. Αντίγραφο αυτού, σε περίπτωση παράνομης απόρριψης του αιτήματος, θα πρέπει να προσκομιστεί στην Υ.Π.Α., προκειμένου να κινηθούν οι διαδικασίες για την επιβολή του προστίμου.
Οι καταναλωτές οφείλουμε να διεκδικούμε τα δικαιώματά μας!

Θέμα: Αίτημα επιστροφής πλήρους αντιτίμου εισιτηρίου (κωδικός κράτησης: ………..) οικονομικού ναύλου “go light” για πτήση που ματαιώθηκε
Ονομάζομαι ……… και είμαι κάτοχος εισιτηρίου της εταιρείας σας με κωδικό κράτησης ………….. για την πτήση………….. ώρα ………. στις …./…./2020 αντί του συνολικού αντιτίμου των €….. με ναύλο “go light” (συνημμένα θα βρείτε την κράτηση με το ποσό), το οποίο πληρώθηκε με ……………………… Στις …../…../2020 έλαβα το παρακάτω e-mail, με το οποίο ενημερωνόμουν ότι η πτήση ματαιώθηκε/ακυρώθηκε λόγω της γνωστής κατάστασης με τον κορωνοϊό που επικρατεί στην Ευρώπη. Μετά από επικοινωνία που είχα με το αρμόδιο τμήμα της εταιρείας σας αρνηθήκατε να επιστρέψετε το πλήρες αντίτιμο του εισιτηρίου με τον παράνομο ισχυρισμό ότι πρόκειται για εισιτήριο “go light” και δεν επιστρέφεται το πλήρες αντίτιμο, ωστόσο οι επιβάτες μπορούν να πάρουν ένα voucher, το οποίο μπορούν να χρησιμοποιήσουν για μελλοντικές πτήσεις εντός έτους από την αποστολή του voucher. Μάλιστα, στο email που αποστείλατε δίνετε και ηλεκτρονικό σύνδεσμο για την εγγραφή στο credit voucher.

Ο συγκεκριμένος ισχυρισμός της εταιρείας σας περί δήθεν μη δυνατότητας πλήρους επιστροφής του αντίτιμου του εισιτηρίου της κατηγορίας “go light”, παρά τη ματαίωση/ακύρωση της προγραμματισθείσας πτήσης αντίκειται στον Κανονισμό 261/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 11ης Φεβρουαρίου 2004 «για τη θέσπιση κοινών κανόνων αποζημίωσης των επιβατών αεροπορικών μεταφορών και παροχής βοήθειας σε αυτούς σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης και ματαίωσης ή μεγάλης καθυστέρησης της πτήσης και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 295/91» που εφαρμόζεται εν προκειμένω.

Ε π ε ι δ ή σύμφωνα με το άρθρο 5 παρ. 1α σε συνδυασμό με τα άρθρα 7 παρ. 3 και 8 παρ. 1α Καν 261/2004 προβλέπονται τα εξής: «Αρ. 5 παρ. 1. Σε περίπτωση ματαίωσης μιας πτήσης, οι επιβάτες δικαιούνται: α) βοήθεια από τον πραγματικό αερομεταφορέα σύμφωνα με το άρθρο 8….. Αρ. 8 παρ. 1α. Όταν γίνεται παραπομπή στο παρόν άρθρο, παρέχεται στον επιβάτη η δυνατότητα να επιλέξει:
α) - την εντός επτά ημερών επιστροφή, με τους τρόπους που αναφέρονται στο άρθρο 7 παράγραφος 3, του πλήρους αντιτίμου του εισιτηρίου του, στην τιμή που το αγόρασε, για το μέρος ή τα μέρη του ταξιδιού που δεν πραγματοποιήθηκαν….. Αρ. 7 παρ. 3. Η αποζημίωση που αναφέρεται στην παράγραφο 1 καταβάλλεται σε ρευστό, με ηλεκτρονικό τραπεζικό έμβασμα, με τραπεζική εντολή ή επιταγή, ή, εφόσον συμφωνήσει ενυπογράφως ο επιβάτης, με ταξιδιωτικά κουπόνια (voucher) ή/και άλλες υπηρεσίες.

Ε π ε ι δ ή από τα παραπάνω συνάγεται ότι στην περίπτωση ματαίωσης/ακύρωσης της πτήσης ανεξαρτήτως κατηγορίας ναύλου (go light, flex ή business) ο πελάτης δικαιούται την πλήρη επιστροφή του αντίτιμου του εισιτηρίου εντός επτά ημερών από την υποβολή του αιτήματός του. Μοναδική εξαίρεση για την απεμπόληση του ανωτέρω δικαιώματος της επιτροφής των χρημάτων είναι μόνο εφόσον συγκαταθέσει εγγράφως για την παράδοση του credit voucher.
Ε π ε ι δ ή δεν συναινώ στην καταβολή του voucher, αλλά επιθυμώ την επιστροφή του πλήρους αντιτίμου του εισιτηρίου με ηλεκτρονικό έμβασμα.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Σας καλώ όπως εντός επτά ημερών από την παραλαβή του παρόντος καταβάλετε με ηλεκτρονικό έμβασμα το ποσό των €……. που αντιστοιχεί στο πλήρες αντίτιμο των εις το ιστορικό αναφερόμενων εισιτηρίων (κωδικός κράτηση ……..), σε διαφορετική περίπτωση πρόκειται να προβώ σε καταγγελία στον αρμόδιο φορέα (Υ.Π.Α) βάσει της υπ' αριθμ. Δ1/Δ/13770/980 Υπουργικής Απόφασης, η οποία προβλέπει την επιβολή πολλαπλάσιου προστίμου ύψους €1.000,00 ανά επιβάτη μετά από ανάλογη καταγγελία σε περίπτωση μη συμμόρφωσής σας με την καταβολή του πλήρους αντιτίμου του εισιτηρίου εξαιτίας της ματαίωσης/ακύρωσης της πτήσης.