Παραπομπή της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για το διοξείδιο του αζώτου (NO2) στην Αθήνα

Φίλιππος Ζάχαρης

Η ατμοσφαιρική ρύπανση εξακολουθεί να αποτελεί στην ΕΕ το κυριότερο πρόβλημα υγείας που οφείλεται στο περιβάλλον.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), κάθε χρόνο περίπου 400.000 πρώιμοι θάνατοι στην ΕΕ μπορούν να αποδοθούν στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Η συγκεκριμένη μορφή ρύπανσης προκαλεί σοβαρές ασθένειες, όπως άσθμα, καρδιαγγειακά προβλήματα και καρκίνο των πνευμόνων.

Η ρύπανση στη χώρα μας είναι σημαντική και αφορά πολλούς τομείς. Παρά το γεγονός ότι σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες έχουν ληφθεί πολλά και σημαντικά μέτρα στις πόλεις της Ελλάδας για την αποφυγή της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, εντούτοις είτε γιατί δεν γίνονται αποτελεσματικοί έλεγχοι, είτε επειδή οι πλημμελείς αυτοί έλεγχοι δίνουν το δικαίωμα σε μεγάλες ρυπογόνες βιομηχανίες να μην προβαίνουν στα απαραίτητα μέτρα για την προστασία του αστικού ιδίως περιβάλλοντος πέριξ του οποίου υπάρχουν και λειτουργούν, το αποτέλεσμα σε πολλές των περιπτώσεων είναι αποκαρδιωτικό.
Στο πλαίσιο αυτό, η Κομισιόν αποφάσισε να παραπέμψει την Ελλάδα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης λόγω της κακής ποιότητας του αέρα που οφείλεται στα υψηλά επίπεδα διοξειδίου του αζώτου (NO2).

Όταν σημειώνεται υπέρβαση των οριακών τιμών που καθορίζονται από την ενωσιακή νομοθεσία για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να εγκρίνουν σχέδια για την ποιότητα του αέρα και να διασφαλίσουν τη λήψη των κατάλληλων μέτρων, ώστε η περίοδος υπέρβασης να είναι όσο το δυνατόν συντομότερη.
Να σημειωθεί εδώ εν κατακλείδι ότι βάσει της αρχής της επικουρικότητας η νομοθεσία της ΕΕ για τον ατμοσφαιρικό αέρα αφήνει στα κράτη μέλη την ευχέρεια να επιλέξουν τα μέσα για τη συμμόρφωση με τις οριακές τιμές που καθορίζονται στην ενωσιακή νομοθεσία.

Παρά την υποχρέωση των κρατών μελών να εξασφαλίζουν καλή ποιότητα του αέρα για τους πολίτες τους, η ατμοσφαιρική ρύπανση εξακολουθεί να αποτελεί πρόβλημα σε πολλά μέρη, ενώ η κατάσταση είναι ιδιαίτερα σοβαρή στις αστικές περιοχές.

Αυτό που πολύ συχνά αγνοεί η χώρα μας, παρά τις αλλεπάλληλες κοινοτικές προειδοποιήσεις σε πολλά επίπεδα με αιτιολογημένες γνώμες και συστάσεις, είναι το να φροντίζει με κανόνες και ουσιαστικά μέτρα την αποτροπή της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ειδικά στον αστικό ιστό, όπου και κατοικεί το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού. Το πρόβλημα αυτή τη φορά καταγράφεται στην Αθήνα.

Η Κομισιόν θεωρεί λοιπόν ότι η Ελλάδα καταγράφει συνεχώς και σταθερά υπέρβαση της ετήσιας οριακής τιμής NO2 ειδικά στην Αθήνα. Επίσης, δεν έλαβε τα κατάλληλα μέτρα, ώστε η περίοδος υπέρβασης να είναι όσο το δυνατόν συντομότερη. Ως εκ τούτου, η Κομισιόν θεωρεί ότι οι προσπάθειες που έχουν καταβάλει μέχρι σήμερα οι ελληνικές αρχές δεν ήταν ικανοποιητικές και επαρκείς και, επομένως, παραπέμπει την Ελλάδα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αυτό βέβαια, όπως προανέφερα, δεν συμβαίνει για πρώτη φορά, καθώς πολλές φορές στο παρελθόν επιχειρήθηκε με διάφορους τρόπους να τονισθεί στις εκάστοτε ελληνικές κυβερνήσεις ότι αυτά που γίνονται ειδικά στην πρωτεύουσα της χώρας, που είναι και ο καθρέφτης της, δεν είναι αρκετά και ικανοποιητικά. Στην πραγματικότητα, βέβαια, τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα και έτσι δεν αποτελεί είδηση η παραπομπή της χώρας μας στο ευρωπαϊκό δικαστήριο. Το πιο τραγικό απ΄όλα είναι η σχεδόν πλήρης υποβάθμιση του ελλιπέστατου φυσικού τοπίου στην Αθήνα που μόνο μέσα από μακέτες και σχέδια προσπαθούν να αλλάξουν την εικόνα της.

Αναπόφευκτη λοιπόν είναι η παραπομπή μας, καθώς οι προειδοποιήσεις γίνονται από καιρό σε ίδιο βαθμό, όπως και η αδιαφορία των ελληνικών αρχών.

Για την ιστορία να θυμίσουμε ότι η ευρωπαϊκή «πράσινη» συμφωνία και το σχέδιο δράσης για τη μηδενική ρύπανση δίνουν έμφαση στη σημασία που έχει η μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, η οποία συγκαταλέγεται στους βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν δυσμενώς την ανθρώπινη υγεία.

Η πλήρης εφαρμογή των προτύπων ποιότητας του αέρα που κατοχυρώνονται στη νομοθεσία της ΕΕ έχει καίρια σημασία για την αποτελεσματική προστασία της ανθρώπινης υγείας και τη διαφύλαξη του φυσικού περιβάλλοντος.

Το διοξείδιο του αζώτου (NO2) εκπέμπεται κυρίως από ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η οδική κυκλοφορία —ιδίως των πετρελαιοκίνητων οχημάτων— και η βιομηχανία. Η συγκεκριμένη μορφή ρύπανσης προκαλεί σοβαρές ασθένειες, όπως άσθμα και μειωμένη πνευμονική λειτουργία.