Ας δούμε τον κόσμο μας αλλιώς

Rodiaki NewsRoom

Η περίπτωση των πυρκαγιών στη χώρα μας

Γράφει o
Αγαπητός Ξάνθης*
Αρχιτέκτονας

Ζούμε σε ένα κόσμο συμπληρωμένο από κρίσεις; Ή έρχονται και άλλες που ακόμη ο ευφυής άνθρωπος δεν τις γνωρίζει; Καθημερινά δεχόμαστε ομοβροντία γεγονότων που αφήνουν τον άνθρωπο αδύναμο να αντιμετωπίσει τα συνεχή προβλήματα που επηρεάζουν πλέον πλανητικά την υφήλιο.

Η ανθρωπότητα εισέπραξε την οικονομική κρίση του 2008 και σε «καπάκι» ήλθε η πανδημία του κορωνοϊού από τις αρχές του ’20 μέχρι και τα τώρα με τις μεταλλάξεις του. Η παγκόσμια οικονομία καταβαραθρώθηκε, η κοινωνική κατάσταση αναδιατάχτηκε, το περιβάλλον κλονίστηκε σε συνδυασμό των προηγούμενων κρίσεων με την κλιματική αλλαγή.

Λησμόνησα να επισημάνω και τον πόλεμο στην Ουκρανία με την εισβολή της Ρωσίας στις 24/2/22 αναδιατάσσοντας ουσιαστικά τη γεωπολιτική σκακιέρα στο σώμα της Ευρώπης και όχι μόνο.
Ο κόσμος πρέπει να (ξανα)διαβαστεί από την αρχή μέχρι τέλους, μπορεί όμως και να διαβαστεί και σπαστά, αναφέρει ο Richard Haass στο βιβλίο του: «Ο ΚΟΣΜΟΣ ΣΗΜΕΡΑ», εκδόσεις Ασίνη, Αθήνα, (2022).
Συμπληρώνει ο κ. Σωτήρης Ντάλης, αν. καθηγητής του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστήμιου Αιγαίου «Ποιος θα είναι ο κόσμος μετά από τις συνεχόμενες κρίσεις και το σπουδαιότερο, ποια θα είναι η δική μας αντίδραση σε αυτόν τον πολύπλοκο, μεταλλασσόμενο κόσμο;».
Ερωτήματα που έρχονται να συνδυαστούν με το πλήθος των φονικών πυρκαγιών που «κτυπούν» ανελέητα τη νότια Ευρώπη, την Καλιφόρνια την Αυστραλία αφήνοντας πίσω τους αποκαΐδια, πόνο και θάνατο.

Πολλοί τις αποδίδουν στην κλιματική αλλαγή που προκαλείται από τη βίαιη μεγέθυνση δομών και υποδομών του ανθρώπου στη φύση και την ανεξέλεγκτη κατανάλωση των προϊόντων που στερεώνουν την παραγωγή τους πάνω στην εξάντληση των φυσικών πόρων της μητέρας Γης.
Ο διεθνής διάλογος περί αειφόρου ανάπτυξης καλά κρατεί με στοχεύσεις του ΟΗΕ, με συνέδρια για το κλίμα, με εξαγγελίες των ειδικών. Αλλά η οικονομία παραμένει εξαντλητική πάνω στην πίεση των αγορών.

Η επαύξηση του πληθυσμού, η αστικοποίηση, η αύξηση της θερμοκρασίας και της στάθμης της θάλασσας, το λιώσιμο των πάγων, η σταδιακή εξαφάνιση της βιοποικιλότητας σε πολλά μέρη συνθέτους ένα πάζλ για δραστήριους λύτες.
Οφείλουμε να ξεκαθαρίσουμε τι ευημερία θέλουμε σαν σύγχρονη κοινωνία;
Οφείλουμε να επιλέξουμε που θα υπάρχει ανάπτυξη και που, μια συγκράτηση για τη οικολογική ισορροπία
Οφείλουμε να αντιληφθούμε ότι η ανάπτυξη λειτουργεί ως μέσον και όχι απόλυτος σκοπός.
Οφείλουμε να αλλάξουμε νοοτροπία από το εύκολο, το εφήμερο, το εγώ και να περάσουμε στο εμείς, στο σύνολο, στην αυτό-αποτελεσματικότητα.

Στο εκπληκτικό βιβλίο της Maja Gopel με τίτλο «ΑΣ ΔΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΜΑΣ ΑΛΛΙΩΣ», εκδόσεις Ψυχογιός, Αθήνα (2022) μπορούμε να οσφρηστούμε το πλήθος των προβλημάτων του «νέου» κόσμου που δομήθηκε από το 1970 και μετά, μέσα από την αντίληψη της παγκοσμιοποίησης και της ανευθυνότητας στην απόλυτη χρήση των αγαθών της γης.

«Μεταχειριζόμαστε τη γήινη ατμόσφαιρα σαν χωματερή» (σ. 124).
«Κάποια νησιωτικά κράτη βουλιάζουν εξαιτίας της ανόδου της θάλασσας» (σ. 125).
« Η διάθεση για την υποκατάσταση του φυσικού κεφαλαίου από τεχνητά κατασκευασμένα στοιχεία ως απάντηση της κατανάλωσης των αγαθών είναι στρεβλή» (σ. 54).
Και η πρόταση της συγγραφέως είναι «η δυνατότητα να βρεθούμε έξω από το κουτί για να αλλάξουμε τον κόσμο με δράσεις και ενέργειες προς την βιωσιμότητα συμμετέχοντας όλοι στην μεγάλη αυτή αλλαγή για ένα ακλόνητο κοινωνικό συμβόλαιο».

«Το να διαμορφώνεις το μέλλον σημαίνει να ζεις!» (σσ. 181-189).
Λέξεις και φράσεις με νόημα που μπορούν να γίνουν πράξη μόνο εάν αλλάξουμε το παραγωγικό μοντέλο και αποσυνδέσουμε την οικονομική ανάπτυξη των εθνικών οικονομιών από την περιβαλλοντική κατανάλωση.

Είναι γνωστό ότι οι φωτιές (εκτός από το χέρι των βαρβάρων) είναι σε συνάρτηση με την κλιματική αλλαγή που πρέπει και είναι δυνατό με πολιτικές πρωτοβουλίες να αποκτήσουν σάρκα και οστά και να μη μένουν στα ευχολόγια των διεθνών συναντήσεων.
Η χώρα μας στενάζει κάθε χρόνο κάτω από τις πύρινες γλώσσες που κατασπαράσσουν ό,τι βρουν στο διάβα τους (Ηλεία, Εύβοια, δάσος Δαδιάς, Βατερά Μυτιλήνης, Μάτι, Ρόδος, κ.ά) χωρίς να παραγνωρίζουμε τις φονικές πλημμύρες όπως στη Μάνδρα Αττικής.

Ειδικά τώρα που ο πόλεμος της Ουκρανίας έχει αλλάξει τα δεδομένα προκαλώντας τη λεγόμενη ενεργειακή κρίση αλλά και την ανθρωπιστική κρίση λόγω χιλιάδων προσφύγων. Ο πόλεμος της Ουκρανίας με τους εκβιασμούς της Ρωσίας προς το δυτικό κόσμο έχει αναστείλει–περιορίσει όλες τις πολιτικές για την μετάβαση στην πράσινη ενεργεία και τις Ανανεώσιμες Πηγές της (ή τις έχει επισπεύσει χωρίς ομαλή όμως μετάβαση) οδηγώντας την επαύξηση δόμων για τα ορυκτά καύσιμα. Έτσι, οι αδελφές εταιρείες των ορυκτών καυσίμων βρίσκονται και πάλι στο προσκήνιο με την υποχώρηση των εναλλακτικών μομφών ενέργειας (σε βάρος του περιβαλλοντικού αποτυπώματος).
Ένας κόσμος περίπλοκος γεμάτος εκπλήξεις, αναδιατάξεις, ανθρώπινες «εκτινάξεις» χωρίς όρια και σωφροσύνη.

Το «τέλος της Ιστορίας» που απέδωσε ο Francis Fukuyama στις αρχές του ’90 με την πτώση του Τείχους, τη διάλυση της τ. ΕΣΣΔ και την επικράτηση του φιλελευθερισμού σε συνδυασμό με την υψηλή τεχνολογία και τη διαμόρφωση του μετα-ανθρώπου, αφήνει την ανάγκη ενός επανασχεδιασμού της τάξης πραγμάτων.

Ούτε νέο-φιλελευθερισμός της Thatcher, ούτε κουμμουνισμός, ούτε εθνικισμός με τον λαϊκισμό αλλά μια νέα πολίτικη πορεία στη βάση της κοινωνικής δικαιοσύνης εθνικής κυριαρχίας, των συμμαχιών πάνω σε κοινές αξίες. «Θέλουμε μια γνήσια δημοκρατία των ίσων και δίκαιων ευκαιριών βασισμένη στην πολίτικη κοινωνία και στον πλουραλισμό», γράφει ο Γιώργος Κοντογιώργης στο βιβλίο του με τίτλο «Κομματοκρατία και Δυναστικό Κράτος», εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα (2012).
Μπορεί να είναι μια «σύνθεση» όπως λέγεται: «ο Τρίτος Δρόμος» του Antony Giddens, ή όπως λέγεται «η Τέταρτη Πολίτικη Θεωρία» του Alexander Dugin, ή όπως λέγεται «η Μεγάλη Επανεκκίνηση» όπως την αναφέρουν οι K. Schwab και T. Malleret.

Ζητάμε κατά βάθος μια νέα πρόταση αλλαγής και αναθεώρησης των καταναλωτικών μας πρότυπων και των ατομικών συμφερόντων [χωρίς πρόταξη των χρημάτων (Maja Gopel, σ.119)] αλλά της πολιτικής συνείδησης.

Οφείλουμε να ξυπνήσουμε από τη συνήθεια και το «σύνδρομο της βαρετής-δυσάρεστης Δευτέρας» και να περάσουμε στη διερεύνηση ενός μέλλοντος όπου τα προς το ζην από τα όποια εξαρτάται η ευτυχία όλων μας, θα ανανεώνονται συνεχώς (Maja Gopel, σ.182).

Η Rachel Carson στο μνημειώδες βιβλίο «Σιωπηλή Άνοιξη» (εκδόσεις Κάκτος) προφητικά το 1962 καταγράφει τις επιθετικές δράσεις του ανθρώπου στις καλλιέργειες επ’ ευκαιρίας των τότε ψεκασμών με Ντι-Ντι-Τι επισημαίνοντας τον απογοητευτικό εύκολο δρόμο που έχουμε λάβει και περιγράφει επιτακτικά την ανάγκη της αλλαγής δρόμου.

Αυτό τον δρόμο πρέπει να επιλέξουμε και ας είναι στενότερος από τη λεωφόρο της τρελής μεγεθυμένης!
Υ.Γ. Το άρθρο είναι εμπνευσμένο από το βιβλίο της: Gopel, M. (2022). Ας δούμε τον κόσμο μας αλλιώς. Μτφρ. Τ. Σταύρου. Αθήνα: Ψυχογιός.