Η συλλογή με τους άγνωστους θησαυρούς της Παναγίας στην Όλυμπο Καρπάθου

Rodiaki NewsRoom

Η Όλυμπος της Καρπάθου, είναι γνωστό, πως πάλλεται ακούραστα ανάμεσα το μυθολογικό και το ιστορικό της παρελθόν σε ένα άθροισμα θεμελιώδους αυθεντικής συνέχειας που εκδηλώνεται ποικιλοτρόπως.

Κέντρο του ρυθμού και της υπόμνησης, ιδίως αυτές τις μέρες του Δεκαπενταύγουστου, ο Ιερός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, πουνεντολουσμένος στέκει περήφανος στο ψηλότερο σημείο του οικισμού.

Αθόρυβα, ο παπά Γιάννης Διακογεωργίου από το 1987 που χειροτονήθηκε και τοποθετήθηκε εφημέριος στον ιστορικό αυτό ναό ξεκίνησε μία προσπάθεια να συγκεντρώσει όλα τα κατά καιρούς αφιερώματα των πιστών στην Παναγία με στόχο να δημιουργήσει μία μικρή συλλογή, προσβάσιμη στους προσκυνητές και επισκέπτες.

«Η ενορία της Ολύμπου Καρπάθου έχει τα πιο πολλά χωράφια αφιερώματα απ’ όλες τις υπόλοιπες της Μητρόπολης Καρπάθου – Κάσου» μας είπε στην ΕΡΤ Ν.Αιγαίου ο παπα-Γιάννης.

Παράλληλα στην Παναγιά τους οι Ολυμπίτες αφιέρωσαν και αφιερώνουν πολλά χρυσαφικά τους. Έτσι, στη μικρή συλλογή που κατάφερε να οργανώσει και να στεγάσει στη μικρή αίθουσα που αγόρασε η Εκκλησιαστική Επιτροπή και να εγκαινιάσει στις 10 Αυγούστου του 2014 ο Σεβ. Μητροπολίτης Καρπάθου – Κάσου κ. Αμβρόσιος, ο επισκέπτης θαυμάζει πολλά εκκλησιαστικά λειτουργικά αντικείμενα όπως: Εξαπτέρυγα , Σταυρό του 1800 , Δισκοπότηρο, αφιέρωση του Παπαντώνη Νουάρου το 1820, Ευαγγέλιο του 1600, Βυζαντινό Σταυρό του 1200.

Στον χρόνο της μνήμης της έκθεσης, τεκμαίρεται και η πλούσια πολιτιστική κληρονομιά των κατοίκων με κοσμήματα σπάνιας ομορφιάς και τέχνης όπως, λίρες χρυσές, αμπρακάμους (είδος κολαΐνας), ορδελίκια κ.ά.

Ασημοκάντηλα με υπογραφές Σουλτάνων
Εκπληκτικής ομορφιάς και αξίας είναι και τα καντήλια, αφιερώματα στην Κοίμηση της Θεοτόκου της Ολύμπου που εκτίθενται στην συλλογή. «Απευθύνθηκα στον εφημέριο παπα-Γιάννη και του τα ζήτησα, για να αναδείξω τη μεγάλη τους αξία» λέει στην ΕΡΤ Ν.Αιγαίου ο κ. Γιώργος Τσαμπανάκης, του οποίου η έρευνα αποκάλυψε, πως πίσω από αυτά, βρίσκονται συναρπαστικά στοιχεία.

«Αφού μου εμπιστεύθηκε τη συλλογή με τα καντήλια ο εφημέριος, τα παρέδωσα στο Τμήμα Συντηρήσεως και συγκεκριμένα στα εργαστήρια μετάλλου του ΤΕΙ Αθηνών.

Εκεί συντηρήθηκαν και αποκαταστάθηκαν. Πάνω τους εντοπίστηκαν «τουγράδες», ή Τουράδες (τουρκ. tuǧra), δηλαδή καλλιγραφικά εμβλήματα και μονογράμματα των Τούρκων ηγεμόνων, της της περιόδου του 18ου αι που πιστοποιούσαν την καθαρότητα του ασημιού».

Ο κ. Τσαμπανάκης υπογράμμισε πως «κατά ιστορική σύμπτωση τα καντήλια αυτά έχουν τους «τουγράδες» των απογόνων της Χασεκί Εμετουλάχ Ραμπιά Γκιουλνούς Βαλιντέ Σουλτάν».

Η Ραμπία Γκιουλνούς ήταν κόρη Ορθόδοξου παπά της οικογένειας Βεργίτση από το Ρέθυμνο, την εποχή της Ενετοκρατίας της Κρήτης. Σε ηλικία τριών ετών, το 1646 εισβάλλουν στην πόλη της οι Τούρκοι και μαζί με άλλα κορίτσια στέλνονται σκλάβες στην Κωνσταντινούπολη.

Ο Σουλτάνος Μωάμεθ ο Δ’ την κάνει σύζυγο και Βαλιντέ. Τα καντήλια που βρίσκονται στη συλλογή της Ολύμπου Καρπάθου έχουν τις υπογραφές του γιου της Μουσταφά Β’, και του εγγόνου της Μαχμούτ Α’, όλοι Σουλτάνοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

«Το πολυκάντηλο που εκτίθεται στην Όλυμπο μαζί με δύο μανουάλια μεγάλα και δύο μικρά τα έφερε εδώ ο Μηνάς Φράγκος (Διακοκωσταντής), ο πρώτος που φόρεσε τα φράγκικα στο χωριό. Ήταν της προγιαγιάς μου ο πατέρας» συμπληρώνει ο κ. Τσαμπανάκης. «Περηφανεύομαι γι΄αυτά που έχουμε στη μικρή έκθεσή μας την αφιερωμένη στην Παναγιά μας» δηλώνει ο παπα-Γιάννης.

Η κ. Μαρία Ζ. Σιγάλα, βυζαντινή αρχαιολόγος για πολλά χρόνια στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου και τώρα προϊσταμένη Τμήματος Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, που έχει μελετήσει τον Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου της Ολύμπου Καρπάθου και έχει προβεί σε σειρά επιστημονικών ανακοινώσεων, υποστηρίζει στην ΕΡΤ Ν.Αιγαίου πως η εικόνα χρονολογείται στο πρώτο μισό του 18ου αιώνα.

Ειδικότερα η κ. Σιγάλα μας λέει πως «η εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας από το τέμπλο του Ι. Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου Ολύμπου, με βάση τεχνοτροπικά στοιχεία, μπορεί να αποδοθεί στον Ρόδιο ζωγράφο Ιωάννη Αναγνώστη, ο οποίος, σύμφωνα με επιγραφή στην Πύλη Πρόθεσης, το 1742 ζωγράφισε τις περισσότερες από τις εικόνες του τέμπλου, πολύ πιθανόν μαζί με άλλα μέλη του εργαστηρίου του. Στα 1790 η εικόνα επενδύθηκε με το ασημένιο «πουκάμισο» που φοράει ακόμα, έργο του Νισύριου αργυροχρυσοχόου Ιωάννου Αν-ε-γνώστου».

Όπως μας λέει παπα-Γιάννης Διακογεωργίου «μέχρι το 1935 υπήρχε το έθιμο της περιφοράς της θαυματουργής εικόνας σ΄όλο το χωριό για να ευλογηθούν τα σπίτια και μ’ αυτό τον τρόπο η Μεγαλόχαρη να συγκεντρώσει δώρα όπως χρυσαφικά νομίσματα αλλά ακόμη και σιτάρι, κριθάρι, όσπρια που εκποιούνταν για να ζήσει ο κόσμος.

Έτσι, καλύπτονταν οι ανάγκες της εκκλησίας αλλά και του κόσμου.
Ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου, μετά τη Θεία Λειτουργία, γίνεται ο ασπασμός της εικόνας της Παναγίας και η «ύψωσή» της.

Προηγείται διαδικασία πλειοδοσίας, κι αυτός που θα δώσει τα περισσότερα χρήματα, θα τοποθετήσει την εικόνα στο προσκυνητάρι του τέμπλου.

Αμέσως μετά προσφέρεται από την Εκκλησιαστική Επιτροπή, με τη συνδρομή και αφιερωτών, φαγητό στο μέγαρο της Ολύμπου, που περιλαμβάνει το παραδοσιακό κοκκινιστό κατσικάκι.

Ακολουθεί γλέντι και χορός στο Πλατύ, έξω από την εκκλησία και στο Σελάΐ, όπου θαυμάζει ο επισκέπτης τις γυναίκες με τις παραδοσιακές φορεσιές, τους γλεντιστάδες με τις γλυκόηχες λύρες, τις τσαμπούνες και τα λαούτα και χορευτές, άντρες και γυναίκες, μικροί και μεγάλοι, που συναγωνίζονται στη λεβεντιά και τη χάρη. Τη δεύτερη μέρα της γιορτής, το Πλατύ πάλι θα ζωντανέψει με μουσική, χορούς και τραγούδια, με τη συμμετοχή όλων των κατοίκων.

Θα πρέπει να υπογραμμίσουμε πως αυτή την περιόδο, τόσο στην Όλυμπο όσο και στο επίνειο του Διαφανίου, συγκεντρώνονται πάρα πολύ ξενιτεμένοι Ολυμπίτες από τη Ρόδο, τον Πειραιά, την Αθήνα και την Αμερική.

Ως κατακλείδα της αναφοράς, μας αυτής, σας μεταφέρουμε τη μαντινάδα που μας είπε ο παπα-Γιάννης Διακογεωργίου:

Της Παναγίας το Πλατύ
μαγνήτη είν’ στρωμένο
και μαγνητίζει και τραβά
κάθε ξενιτεμένο.

(Πηγή: ertnews.gr)