Θάνος Ζέλκας: Η εποχή της κραυγής

Θάνος Ζέλκας: Η εποχή της κραυγής

Θάνος Ζέλκας: Η εποχή της κραυγής

Rodiaki NewsRoom

ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΚΕ 207 ΦΟΡΕΣ

Γράφει ο Θάνος Ζέλκας

Η εποχή της πραγματικής επικοινωνίας φαίνεται πως βρίσκεται στη δύση της. Διανύουμε, μάλλον, την εποχή της κραυγής. Την εποχή που προσπαθεί να υποτάξει τη λογική μέσα από την επίδειξη της φωνής και της ισχύος της μάζας. Τα κοινωνικά δίκτυα, που κάποτε υπόσχονταν να φέρουν τους ανθρώπους πιο κοντά, κατάφεραν τελικά να τους απομακρύνουν περισσότερο από ποτέ. Κάθε ανάρτηση, κάθε σχόλιο, κάθε ιστορία λειτουργεί ως μικρή παράσταση αυτοπροβολής, ένα επεισόδιο μέσα σε μια αρένα όπου το ζητούμενο δεν είναι ο διάλογος, αλλά η επιβίωση.

Η κριτική, άλλοτε εργαλείο κατανόησης, μετατράπηκε σε όπλο. Δεν χρησιμοποιείται για να φωτίσει, αλλά για να πληγώσει. Δεν στοχεύει στη γνώση, αλλά στην επικράτηση. Οι λέξεις χάνουν τη σημασία τους και γίνονται οβίδες, που εκτοξεύονται μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα θυμού ή ματαιοδοξίας. Και το πιο ανησυχητικό είναι πως αυτό το ύφος παγιώνεται ως η νέα κανονικότητα.

Η κριτική σκέψη, που απαιτούσε κάποτε γνώση, διάθεση ακρόασης και σεβασμό στη διαφορετική οπτική, έχει αντικατασταθεί από ένα ένστικτο αγέλης. Στην κοινωνία των “likes”, η ορθότητα δεν προκύπτει από επιχειρήματα, αλλά από αριθμούς. Ό,τι αρέσει θεωρείται σωστό. Η διαφωνία στιγματίζεται. Έτσι, η δημοκρατία του λόγου μετατρέπεται αργά σε τυραννία του αλγορίθμου.

Μέσα σε αυτόν τον άκρατο αναθεωρητισμό, θύμα έχει πέσει και η ίδια η γνώση. Οι ειδικοί αντιμετωπίζονται με απόλυτη καχυποψία και πολύ εύκολα κατασπαράζονται μέσα σ’ ένα οχετό επικίνδυνης άγνοιας και μίσους. Όλοι πιστεύουν ότι γνωρίζουν τα πάντα και ότι μπορούν να εκφέρουν άποψη για όλα, ακόμα και χωρίς να έχουν ένα γνωσιακό υπόβαθρο. Στο όνομα της ελευθερίας του λόγου, η γνώση αντιμετωπίζεται με χλευασμό, η επιστήμη με ειρωνεία και η αλήθεια με σχετικότητα. Η άκριτη κριτική έγινε κανόνας, ενώ οι πιο ηχηρές φωνές καταπνίγουν τις πιο τεκμηριωμένες. Το επιχείρημα πνίγεται μέσα στον θόρυβο.

Η ευγένεια και ο σεβασμός, θεμέλια του διαλόγου, εκλαμβάνονται ως αδυναμία. Η ειρωνεία λογίζεται ως ευφυΐα, η επιθετικότητα ως κύρος. Στην εποχή μας είναι σπάνιο να βρει κάποιος συνομιλητές. Για κάποιο λόγο η όποια διαφωνία μετατρέπεται σε μάχη, σε προσωπική υπόθεση και δεν αποτελεί βάση για την εξέλιξη. Ο διάλογος, που κάποτε σήμαινε ανταλλαγή γνώσεων και απόψεων, σήμερα σημαίνει σύγκρουση.

Όσο κι αν θέλουμε να θεωρήσουμε αθώα την αδυναμία διαλόγου, στην πραγματικότητα δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Η συνεχής διαμάχη που δεν καταλήγει πουθενά, διαβρώνει τελικά τη συλλογική ικανότητα κατανόησης και συναισθηματικής ωριμότητας. Δημιουργεί ανθρώπους εγκλωβισμένους στο «εγώ» τους, ανίκανους να ακούσουν χωρίς να αντιδράσουν. Δημιουργεί κοινωνίες πολωμένες, όπου η λογική υποχωρεί μπροστά στην ανάγκη για δικαίωση.

Τελικά, αυτή η κουλτούρα της επίθεσης δεν περιορίζεται μόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έχει ήδη διαρρεύσει στην πολιτική, στην εκπαίδευση, στον ευρύτερο δημόσιο λόγο. Ακόμη και οι ίδιοι οι θεσμοί αρχίζουν να μιμούνται τη γλώσσα και τις πρακτικές αυτές, αποδυναμώνοντας τελικά την ίδια την αξία τους.

Ωστόσο, η ελπίδα δεν έχει χαθεί. Ο άνθρωπος δεν έχασε τη δυνατότητα του διαλόγου. Απλώς την άφησε να χαθεί μέσα στην ταχύτητα της εποχής. Η αποκτήνωση δεν είναι προϊόν της τεχνολογίας, αλλά επιλογή. Επιλογή σιωπηλή, επαναλαμβανόμενη, καθημερινή. Όσο η ανάγκη για επιβεβαίωση υπερισχύει της ανάγκης για κατανόηση, ο λόγος θα συνεχίσει να μεταμορφώνεται σε κραυγή.

Θα έρθει η στιγμή που η πρόοδος δεν θα μετριέται με ακόλουθους και ψηφιακές επιβραβεύσεις, αλλά με τη δύναμη της κοινωνίας να ξαναμιλήσει ανθρώπινα. Όχι με κραυγές, αλλά με σκέψη. Η ελευθερία του λόγου δεν αποτελεί το άλλοθι της οργής. Είναι ευθύνη απέναντι στη σκέψη, στο ήθος, στη λέξη. Κι όταν η λέξη πάψει να κουβαλά σεβασμό, τότε δεν είναι πια ανθρώπινη. Είναι ένας ήχος που χάνεται στο πλήθος.

Διαβάστε ακόμη

Ιάκωβος Τσ. Κολαϊνής: Στη Μνήμη του Ιωάννη Ζίγδη - Παράδειγμα πολιτικού ανδρός προς μίμηση

Αγαπητός Ξάνθης: Λίγα λόγια για την επίτευξης ανακωχής (;) στη Λωρίδα της Γάζας. (Ο ρόλος της Ελλάδας)

Γιάννης Παρασκευάς: Τιβέριος Γράκχος: προς γνώση και συμμόρφωση ημών και αλλήλων

Νίκος Καρδούλας: Πρόοδος των δεικτών της ελληνικής οικονομίας την 6ετία 2019-2025 και πρόβλεψη για την 7ετία 2019-2026

Δρ. Κωνσταντίνος Π. Μπαλωμένος: «Η Γεωπολιτική της Ρωσικής Επιρροής και η στοχοποίηση της Ελλάδας»

Δημήτρης Γαλαντής: Ευρώπη στη Θάλασσα | Η Ανατολική Μεσόγειος, o εμπορικός πόλεμος και μια ένωση εκτός τόπου και χρόνου

Παναγιώτης Π. Κουνάκης: «Πώς πεθαίνουν οι Δημοκρατίες... σιωπηλά»

Ηλίας Καραβόλιας: Το πράσινο «ρούχο» του πλανήτη