Το μπουζούκι της Νανάς Μούσχουρη, ο Μιχάλης Κεφάλας μιλάει στη "Ροδιακή"

Pοδούλα Λουλουδάκη

Ο Μιχάλης Κεφάλας, το μπουζούκι της Νάνας Μούσχουρη που διαφήμισε τη Ρόδο σ΄ όλο τον κόσμο

Αυτοί είναι οι άνθρωποι που πραγματικά διαφημίζουν τη Ρόδο! Ποιες μπροσούρες διαφημιστικές, ποιες καμπάνιες διεθνείς και πόσο μετράνε ποια αυτά μπροστά σ΄ ένα μπουζούκι που κλαίει, που τραγουδάει καημούς και την ίδια στιγμή βγάζει χαρά, την χαρά του «θα τον πατήσω κάτω τον καημό μου, θα τον πατήσω και θα βγω νικητής»…
Στις σκηνές του κόσμου η Νάνα Μούσχουρη παρουσίαζε τον Μιχάλη Κεφάλα ως τον «Μιχάλη από τη Ρόδο…» και το χειροκρότημα έπεφτε βροχή. Χρόνια γινόταν αυτό, και επί σαράντα χρόνια γίνεται στο Παρίσι, στα ελληνικά μαγαζιά όπου εμφανίζεται το παιδί από τη Διμυλιά που έφυγε από το χωριό του να κερδίσει τον κόσμο και τον συνεχάρη ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, μια βραδιά στο Ηρώδειο!
Ο Μιχάλης από τη Ρόδο που έπαιζε πριβέ στον Ομάρ Σαρίφ το «ένα βράδυ που βρεχε… έφυγες αγάπη μου…», που ο Μητροπάνος τον πήγαινε με τ’ αυτοκίνητό του όταν δούλευαν μαζί στην Αθήνα, που έκλεψε μια πλαστική κιθάρα από το πανηγύρι του Άη Σουλά μικρός, κι έτσι ξεκίνησαν όλα. Από μια κουτσή κιθάρα, με δυό παπούτσια πάνινα!

Ζείτε στο Παρίσι σαράντα χρόνια!
Ναι, ζω στο Παρίσι από το 1975 και με βάση μου το Παρίσι γύρισα όλο τον κόσμο που γύρισε η Νάνα Μούσχουρη, για τις συναυλίες της και για τις εμφανίσεις της στην τηλεόραση. Μόνο μια φορά δεν πήγα μαζί της, όταν εμφανίστηκε στο Γιοχάνεσμπουργκ και στο Τόκιο που μου ζήτησε να πάω για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, αλλά εγώ τότε είχα μία άλλη δέσμευση.

Πόσα χρόνια παίξατε δίπλα στη Νάνα Μούσχουρη;
Επτά συνεχόμενα χρόνια, από το 1983 έως το 1990. Ήμουνα μαζί της και πριν για τη δισκογραφία της, αλλά και μετά το 1990 για τη δισκογραφία της και τις εμφανίσεις της στην τηλεόραση. Ήμασταν μαζί μέχρι πριν από 2-3 χρόνια.

Και στο μεταξύ ήσασταν και με πολλούς άλλους αυτά τα ίδια χρόνια!
Δεν θα το έλεγα γιατί και το Παρίσι είναι μικρό. Όταν έρχονταν στα μαγαζιά που δούλευα ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Γιάννης Σπανός, η Αλεξίου… έπαιζα γι αυτούς.

Στο Παρίσι σε ποιά ελληνικά μαγαζιά δουλέψατε;
Το μαγαζί που εργαζόμουν στο Παρίσι λεγόταν «Πλάκα». Ο τόνος είναι στη λήγουσα, «Πλακά» στα γαλλικά, βρίσκεται στο Μον Παρνάς. Έχω δουλέψει σε όλα τα νυχτερινά κέντρα στο Παρίσι. Δούλεψα στο ιστορικό «Όλυμπος» που πήγαινε ο Ωνάσης, δεν τον πρόλαβα εγώ. Το είχε ένας Εβραίος, όλοι οι μεγάλοι Έλληνες καλλιτέχνες έρχονταν εκεί. Δούλεψα στο «Αριστοφάνης», δούλεψα για το ελληνικό πρόγραμμα ενός αρμένικου μαγαζιού… Στους Αρμένηδες αρέσουν πολύ τα ελληνικά τραγούδια. Μ΄ έπαιρναν στις μεγάλες τους καλλιτεχνικές αίθουσες οι Εβραίοι, κι έπαιζα τα ελληνικά… Ελληνικά τραγούδια τραγουδούν οι Εβραίοι! Τη Γλυκερία την έχουν θεά, τον Βέρτη τα τελευταία χρόνια, τον μεγάλο Καζαντζίδη τον βασιλιά… «Μαντουβάλα», «Ζιγκουάλα», όλα τα τραγούδια τα ξέρουν απ’ έξω, και βέβαια Νταλάρα…

Δεν μου τα λέτε όλα. Σας καλούσαν και οι σταρ του Χόλυγουντ, πριβέ για να τους παίξετε… Σας καλούσε ο Ομάρ Σαρίφ!
Ναι, είναι αλήθεια, του άρεσε πολύ η ελληνική μουσική, το μπουζούκι. Το αγαπημένο του τραγούδι ήταν το «ένα βράδυ που βρεχε…». Του το παιζα συνέχεια.

Και στο Μέγαρο Μουσικής παίζατε και στο Ηρώδειο...
Ναι, ήμουνα το μπουζούκι της Νάνας Μούσχουρη. Εμφανίστηκε στο Ηρώδειο το 1984, Ιούλιος ήτανε και ήταν η επιστροφή της στην Ελλάδα, μετά από περίπου 22 χρόνια. Έκανε την πρώτη της εμφάνιση και ήρθαν να την ακούσουν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, η Μελίνα Μερκούρη, και ο Ζυλ Ντασέν μαζί με όλη την αφρόκρεμα του καλλιτεχνικού κόσμου της χώρας και της πολιτικής ζωής. Αποθεώθηκε. Είχε κι εκείνη τρακ, είχαμε κι εμείς τρακ… Μετά πήγαμε και ήπιαμε ποτό κάτω απ΄ την Ακρόπολη, με τη Βουγιουκλάκη και όλους τους μεγάλους της εποχής. Έφυγα από τη Διμυλιά και μου έδωσε χειραψία για να με συγχαρεί ο πρόεδρος της Δημοκρατίας! Για μένα ήταν πολύ σημαντικό, ήταν κάτι… Το 1991 παίξαμε ξανά στο Μέγαρο Μουσικής με τη Μούσχουρη. Το 1988 ήμουνα με τον Χατζηδάκη, εκείνα τα χρόνια ήμουνα και με τον Ξαρχάκο… Στο Καλλιμάρμαρο είχε 130.000 κόσμο, έσπασαν τις μπάρες και ανέβηκαν πάνω…

Με τον μπουζούκι σας φτάσατε πολύ ψηλά!
Δεν νομίζω ψηλά, εγώ νομίζω ήτανε το τυχερό μου!

Πότε ακούσατε πρώτη φορά να παίζει ένα μπουζούκι, θυμάστε πόσο ήσασταν;
Ένα ραδιοφωνάκι είχε ο αδελφός μου στο σπίτι, κι εμένα μ’άρεσε ν΄ ακούω το μπουζούκι, το ξεχώριζα. Άκουγα λαϊκά κι ήμουν παιδάκι. Κι όταν έρχονταν οι μουσικοί στα πανηγύρια και στους γάμους, κι έπαιζαν χωρίς ρεύμα τότε τα όργανά τους, στο σαντούρι ο Σταμάτης ο Ροδίτης, το Γρηγοράκι ο βιολιτζής, ο Βασιλαράκης βιολί-κιθάρα, πήγαινα κοντά τους και καθόμουνα σχεδόν στα πόδια τους, ήθελα να είμαι εκεί να τους ακούω.

Η πρώτη φορά που πιάσατε μπουζούκι στα χέρια σας πότε ήταν;
Εγώ το ‘φτιαξα! Έπιασα ένα ξύλο από τελάρο, κι έβαλα χορδές από σύρμα που είχε το μηχανάκι. Τις κάρφωσα, κι έγινε ένας τενεκές που έβγαζε έναν ήχο. Μ΄ αυτό κυκλοφορούσα στα πανηγύρια. Μετά έκλεψα μια κιθάρα πλαστική στο πανηγύρι του Αη Σουλά. Κοιμήθηκε η γριούλα που τις πουλούσε, αρπάζω την κιθάρα, όπου φύγει-φύγει όπως ήμουνα και μικροκαμωμένος… Αυτή σαν να κουρδιζόταν λιγάκι, ακουγόταν κάτι, χαρά εγώ… Γρατζουνούσα έξω στα χωράφια, στις γειτονιές…

Ποδόσφαιρο δεν παίζατε εσείς, δεν κάνατε ό,τι τ΄ άλλα παιδιά;
Έπαιζα κι εγώ ποδόσφαιρο, αλλά είχα μια κλήση στο μπουζούκι. Είχα μεγαλώσει πάνω σ΄ ένα κόκκινο άλογο, τότε με το άλογο και τα γαϊδουράκια κάνανε όλες τις δουλειές. Τραγουδούσα πάνω στο άλογο. Λέγανε στη μάνα μου «αυτό το παιδάκι τραγουδάει, να το στείλεις κάπου…». Ήμουνα 12 ή 13 χρονών κι έγραψα ένα γράμμα στο Σπύρο Δερβενιώτη το συνθέτη ο οποίος είχε και μια στήλη τότε σ΄ ένα περιοδικό, το «Ντομινό». Είχε μία σχολή και τον ρώτησα αν χρειάζεται να έχω τελειώσει το γυμνάσιο για να πάω στη σχολή του να μάθω μπουζούκι! «Όχι, δεν χρειάζεται γυμνάσιο…», μου απάντησε. Πήγα ένα χρόνο το 1966 στη σχολή του, κι έμαθα ορισμένα πράγματα πάνω στο μπουζούκι.

Ξαναγυρίσατε στη Ρόδο, στο χωριό;
Γύρισα, κι έγινε ένας γάμος όπου έπαιξαν ο Σταμάτης Ροδίτης, ο Παπόρας (Γιώργος Βογιατζής), κι ήταν κι ο γιός του Παπόρα που έπαιζε ντραμς. Πήγε η μάνα μου, του λέει «έχω κι εγώ ένα παιδάκι που παίζει…».! Την Τρίτη μέρα του γάμου, όταν τελείωσαν τα γλέντια έξω στη Δυμιλιά, μ΄ έφερε στη Ρόδο μαζί τους. Με τα δύο παιδιά του Παπόρα, τον Σεβαστό που έχει πεθάνει σήμερα και τον Κώστα ξεκινήσαμε ένα γκρουπάκι και πήραμε μαζί μας και τον Γιώργο Καραγιάννη (Καραγιαννάκι) για το τραγούδι, και τον Παντελή Τσαβαρή, που πέθανε κι αυτός δυστυχώς. Δεν αφήσαμε γάμο και πανηγύρι στη Ρόδο πάνω. Παίζαμε και στην οδό Σωκράτους στην Παλιά Πόλη στο «Ουί-Ουί», στο «Σπηλιά» και σε όλα τα καμπαρέ, παρότι εμείς στο γκρουπ ήμασταν ανήλικοι! Εγώ ήμουν 15 χρονών και παίζαμε στο «Φλαμέγκο», στο «Ρίο Γκράντε»… στην περιοχή του Κόβα που ήταν όλα τα καμπαρέ. Κι ήτανε καμπαρέ αληθινά, δεν είχαν πελάτισσες γυναίκες, μόνο τα κορίτσια. Εγώ παιδάκι, αλλά μου ‘κανε καλό αυτό, με ξύπνησε. Η νύχτα πάντα σε ξυπνάει. Ή θα σε ξυπνήσει ή θα σε «στείλει»…

Πώς είναι οι άνθρωποι της νύχτας, καλύτεροι ή χειρότεροι;
Οι άνθρωποι της νύχτας είναι ελεύθεροι στο μυαλό. Τη νύχτα ελευθερώνεσαι, μπορεί να είναι το ποτό, να είναι το σκοτάδι…, εγώ τους προτιμώ. Παλιά το πηγαίναμε μέχρι το πρωί. Σαν τους βρικόλακες, φεύγαμε απ΄ το σπίτι μας με ήλιο και γυρίζαμε με ήλιο. Κι οι άνθρωποι που έρχονται τη νύχτα στα μαγαζιά είναι χαρούμενοι, είναι περιποιημένοι. Στο Παρίσι δεν έβγαινε γυναίκα έξω αν δεν είχε πάει κομμωτήριο. Τώρα και το Παρίσι δεν το αναγνωρίζεις.

Μείνατε και στην Αθήνα όμως, μετά το στρατό είχατε δουλέψει εκεί!
Δούλεψα με τον Μητροπάνο, με πήγαινε με τ΄ αυτοκίνητό του, μεγάλη καρδιά… Κοριτσάκι ήτανε τότε η Άντζελα Δημητρίου. Δούλεψα και στο μαγαζί του Πάνου Γαβαλά, γύρισα πολλά μαγαζιά στην Ελλάδα, κι όταν δούλεψα και σ΄ ένα της Κω ο ιδιοκτήτης του με πήγε στο Παρίσι.

Δεν φοβηθήκατε να κάνετε μια τόσο μεγάλη αλλαγή;
Ήθελα να φύγω από μικρός, να γυρίσω τον κόσμο. Κι όταν ήμουνα μικρός και μου έλεγε η μάνα μου στο χωριό «να πάρεις από δω ένα κορίτσι…», εγώ της έλεγα «θα πάρω Αθηναία…»! Δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα φτάσω μέχρι το Παρίσι να παντρευτώ Παριζιάνα.

Τη Μούσχουρη πώς τη γνωρίσατε;
Δούλευα στο «Όλυμπος» του Παρισιού, σ΄ ένα από τα πιο γνωστά ελληνικά μαγαζιά, με αφεντικό Εβραίο βέβαια. Ήρθε η Νάνα Μούσχουρη για να ακούσει και να πάρει μαζί της έναν μουσικό της ορχήστρας και αναγκαστικά άκουσε κι εμένα. Δεν την αναγνώρισα στην αρχή εκείνο το βράδυ. Δεν φορούσε τα χαρακτηριστικά γυαλιά της, τα φοράει μόνο στη σκηνή και στην τηλεόραση. Όταν μπήκε φορούσε καπέλο… Όταν έπαιξα την εισαγωγή στην «Συννεφιασμένη Κυριακή» σηκώθηκε και μου έβαλε λουλούδια στο κεφάλι και χόρεψε το κομμάτι. Έτσι έγινε. Λίγο καιρό μετά με φώναξε στο στούντιο όπου έκανε τον δίσκο «Μανούλα μου» και ενώ βρισκόμασταν στο στούντιο με ρώτησε αν φοβάμαι τ΄ αεροπλάνα. Της απάντησα «τα λατρεύω…» και εκείνη γέλασε. Έτσι έγινε, και το ταξίδι ξεκίνησε.

Ξεκίνησαν αμέτρητες ώρες πτήσης!
Για συναυλίες, για εμφανίσεις σε τηλεοράσεις παντού στον κόσμο, μια ζωή με τη βαλίτσα στο χέρι και το μπουζούκι μου. Μπουζούκι μου γλυκό… Εγώ λέω σε όλους «μάθετε ένα όργανο και δεν θα αισθανθείτε ποτέ μόνοι, θα ΄χετε συντροφιά, παρηγοριά και θα μαζεύονται και όλοι δίπλα σας…»…

Πρέπει να το αγαπάς όμως το όργανο, αλλιώς δεν γίνεται, έτσι δεν είναι;
Έτσι είναι. Δεν σκέφτηκα ποτέ ούτε τη σκληρή δουλειά, ούτε τα λεφτά, πήγαινα για να περάσω καλά. Δεν έχω δει το μπουζούκι σαν δουλειά, για μένα πάντα ήταν ευχαρίστηση, κι αυτό μάλλον έβγαινε.

Τη Ρόδο δεν τη ξεχάσατε μετά απ’ αυτή τη ζωή! Επιστρέφετε πάντα!
Έρχομαι κάθε χρόνο, σαράντα χρόνια τώρα.

Βλέπετε να γυρίζετε κάποτε στην πατρίδα;
Το Παρίσι μου αρέσει, αλλά η Ρόδος είναι πάνω απ΄ το Παρίσι. Όταν με παρουσίαζε η Μούσχουρη στη σκηνή, έλεγε «μπουζούκι ο Μιχάλης από τη Ρόδο…»! Μου ‘λεγε ιστορίες από τα χρόνια που εμφανιζόταν στο Θέρμαι, πριν ακόμα γίνει διάσημη, κι η Ρόδος πάντα ήταν εκεί, μαζί μας όπου κι αν πηγαίναμε.