Με λαμπρότητα η γιορτή της Παναγιάς σε όλα τα Δωδεκάνησα

Rodiaki NewsRoom

Με λαμπρότητα θα εορταστεί και φέτος η Κοίμηση της Θεοτόκου σε όλες τις εκκλησίες του νησιού μας! Η Παναγία, μητέρα του Θεανθρώπου, αλλά και όλων των χριστιανών τιμάται σε κάθε γωνιά της Ορθοδοξίας και της περιοχής μας. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι δεκάδες μοναστήρια και εκκλησίες φέρουν το όνομα της! Μικροί και μεγάλοι έχουν ξεκινήσει εδώ και μέρες να προετοιμάζονται για το «Πάσχα του καλοκαιριού» όπως ονομάζεται ο Δεκαπενταύγουστος και όλοι επιστρέφουν στα χωριά τους, για να γιορτάσουν την ημέρα της Παναγίας μαζί με αγαπημένα πρόσωπα και παραδοσιακό τρόπο. Εκτός από τις εκκλησίες, τα πανηγύρια έχουν την τιμητική τους, τις ημέρες αυτές και είναι συνδεδεμένα με τη μεγάλη αυτή γιορτή! Στη Ρόδο αλλά και γενικότερα στη Δωδεκάνησο είναι αρκετές οι εκκλησίες της Παναγίας που προσελκύουν χιλιάδες κόσμου κάθε χρόνο, ενώ κάποιες είναι ιδιαίτερα γνωστές και για τα θαύματα που έγιναν ή γίνονται εκεί.

Η εκκλησίας της Κοίμησης της Θεοτόκου στη Κρεμαστή είναι μία από τις ωραιότερες εκκλησίες του νησιού μας, η οποία γιορτάζει τον Δεκαπενταύγουστο αλλά και τα «Εννιάμερα» της Παναγίας στις 23 Αυγούστου και συγκεντρώνει πιστούς και επισκέπτες από ολόκληρο το νομό. Στην ίδια περιοχή στήνεται και μεγάλο πανηγύρι, ενώ κάθε χρόνο λειτουργεί και η Πανελλήνια Έκθεση Χειροτεχνίας και Αγροτικής Οικονομίας Κρεμαστής της Ρόδου η οποία κλείνει φέτος 52 χρόνια συνεχόμενης παρουσίας.

Αλλά και η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου στην Ιαλυσό, έχει την τιμητική της στις 15 Αυγούστου και προσελκύει πιστούς και επισκέπτες, ενώ από τα τέλη Ιουλίου πραγματοποιούνται και τα Ιαλύσια με πλούσιες εκδηλώσεις και έκθεση παραδοσιακών ειδών που κορυφώνονται την ημέρα του Δεκαπενταύγουστου.

Στο χωριό Αφάντου η Μητέρα του Θεανθρώπου γιορτάζεται σε δύο διαφορετικές εκκλησίες. Έτσι παραμονή του Δεκαπενταύγουστου λειτουργεί το ιστορικό Μοναστήρι της Παναγίας της Καθολικής στη παραλία του νησιού όπου γίνεται και μεγάλο πανηγύρι, ενώ ανήμερα ο Ιερός Ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου (και του Αγίου Λουκά) που βρίσκεται στην πλατεία του χωριού.

Άλλες σημαντικές εκκλησίες της Παναγίας στη Ρόδο είναι στην Κοιλάδα των Πεταλούδων η Παναγία η Καλόπετρα που υπάρχει από το 1489. Κατέρρευσε το 1779 και ξανακτίστηκε το 1782 από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, ηγεμόνα της Μολδοβλαχίας και πρωταγωνιστή της Επανάστασης του 1821.

Αλλά και στο Ασκληπιό της Ρόδου ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου είναι του 11ου αιώνα μ.Χ.

Στο Μεσαναγρό, η Κοίμηση της Θεοτόκου ανεγέρθηκε αρχές του 13ου αιώνα και εκτός από τις αγιογραφίες διασώζεται μεγάλη μαρμάρινη παλαιοχριστιανική κολυμπήθρα με επιγραφή. Στη θέση «Έβγαλες» 4,5 χιλιόμετρα από το Μεσαναγρό υπάρχει η Παναγία η Πλημμυριανή, μοναστηράκι του 17ου αιώνα. Λίγα μέτρα βορειοδυτικά υπάρχει πηγή, το νερό της οποίας περνά κάτω από το μοναστήρι και θεωρείται αγίασμα.

Στη Λίνδο η εκκλησία της Παναγίας είναι του 15ου αιώνα με ενδιαφέρουσες αγιογραφίες, έργα του ζωγράφου Γρηγόρη, από τη Σύμη στα 1779, όπως αναφέρει η επιγραφή πάνω από την πόρτα.

Στο Σκιάδι, υπάρχει η Παναγία η Σκιαδενή. Οφείλει το όνομά της στο «σκιάδιον» (=σκιερό, ιερό τοπίο). Στη θέση της υπήρχε αρχαιοελληνικό ιερό της Αρτέμιδας.

Σύμφωνα με την παράδοση η εικόνα της Παναγίας είναι μια από τις τέσσερις που ιστόρησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας υπήρξε από τους σπουδαιότερους λατρευτικούς τόπους της Ρόδου. Λέγεται ότι Τούρκος αξιωματούχος που θέλησε να προσβάλει τους χριστιανούς κάρφωσε με το ξίφος του το εικόνισμα και τρύπησε το δεξί μάγουλο της Παναγίας, απ’ όπου βγήκε αίμα και νερό. Τότε το χέρι του Τούρκου παρέλυσε και μετά τρεις μέρες, αφού μετάνιωσε, η Παναγία τον θεράπευσε. Η Παναγία η Σκιαδενή πανηγυρίζει 8 Σεπτεμβρίου.

Κλείνοντας με τις Παναγίες της Ρόδου πρέπει ν’ αναφερθεί και η Παναγία Φανερωμένη. Λέγεται και Λουβιαρίτσα επειδή στα κελιά της έμεναν οι λουβιάρηδες (λεπροί) του νησιού

Όλυμπος Καρπάθου
Με διαφορετικό τρόπο γιορτάζεται ο Δεκαπενταύγουστος στην Όλυμπο της Καρπάθου όπου οι λειτουργίες είναι συνδεδεμένες με το πένθος που χαρακτηρίζει την ημέρα αυτή.
Στην πλατεία του χωριού στη περιοχή «Πλατύ» υπάρχει η Εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου, ένας ναός του 17ου αιώνα, βυζαντινού ρυθμού με τοιχογραφίες από την εποχή της Τουρκοκρατίας και με ξυλόγλυπτο τέμπλο εξαιρετικής τέχνης. Στο προαύλιο της εκκλησίας εκτυλίσσεται η κορυφαία στιγμή του παραδοσιακού εορτασμού με τους οργανοπαίκτες να παίζουν τον Κάτω Χορό. Ο χορός αργός και πάντα με σταθερό βήμα και κατανυκτική διάθεση, διαρκεί ώρες. Αρχικά, οι άντρες καθισμένοι στο τραπέζι και με ένα κομμάτι βασιλικό στο πέτο, τραγουδούν και πίνουν, με τη συνοδεία λαούτου, λύρας και τσαμπούνας. Στη συνέχεια, ξεκινά ο χορός, στον οποίο μπαίνουν, σιγά σιγά, και οι γυναίκες ντυμένες με τις παραδοσιακές γιορτινές τους φορεσιές.

Κάσος
Στην Κάσο και στο χωριό Παναγιά γίνεται το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού. Όλα τα πατροπαράδοτα έθιμα τηρούνται ευλαβικά και δεν είναι λίγοι οι ξενιτεμένοι Κασιώτες που επιλέγουν αυτή τη μέρα για να επισκεφθούν τον τόπο τους, να δοκιμάσουν ντολμαδάκια και πιλάφι και να ξεφαντώσουν με λύρες και λαούτα.

Κως
H Παναγία η Γοργοεπήκοος βρίσκεται κοντά στην ακτή Μιαούλη στην πόλη της Κω. Ο κυρίως ναός χωρίζεται από το Ιερό Βήμα με ένα θαυμάσιας τέχνης ξυλόγλυπτο τέμπλο, ίσως του 18ου αιώνα. Στις τέσσερις γωνίες της στέγης του ναού και στη μία της αψίδας υπάρχουν παλαιοχριστιανικά επιθήματα από διαχωριστικά αμφικιονίσκων με διάκοσμο από σταυρούς. Είναι κτισμένη κατά τον 15ο αιώνα.

Κάλυμνος
Στην Κάλυμνο οι Παναγίες δίνουν το δικό τους τόνο στη μεγάλη γιορτή του καλοκαιριού. Η Παναγία των Τσουκχουών, η Παναγία η Κυραψηλή, η Παναγία των Αργινωντών, της Τελένδου, της Ψερίμου και των Βοθυνών είναι οι ναοί που ανοίγουν τις πόρτες τους στους πιστούς που αισθάνονται την ανάγκη ν’ ανάψουν ένα κερί στη χάρη Της. Το ελαιοτριβείο της Παναγίας με τα τσούκχουα (το γνωστό πυρήνα των ελιών) υπήρξε η αιτία για το προσωνύμιο που δόθηκε. Στον Αργινώντα προσφέρονται λουκουμάδες και άλλοι μεζέδες, στους Βοθύνους ψήνονται ρεβίθια στους φούρνους και στην Κυρά Ψηλή μετά τον εσπερινό ακολουθεί γλέντι με μοούρι και τσαμπούνες.

Λέρος
Η Παναγία του Κάστρου στη Λέρο έχει τη τιμητική της τον Δεκαπενταύγουστο και χιλιάδες κόσμου ανεβαίνουν τα εκατοντάδες σκαλοπάτια της για να προσκυνήσουν την Αγία εικόνα της, αλλά και να θαυμάσουν την υπέροχη θέα, αφού όλο το νησί βρίσκεται «στα πόδια Της». Ωστόσο εξίσου γνωστή είναι και η Παναγία η Καβουριανή η οποία βρίσκεται κοντά στον οικισμό Ξηρόκαμπος. Το γραφικό εκκλησάκι ονομάζεται και της Καβουράδαινας, διότι στη θέση που είναι, κατά την παράδοση, ένας ψαράς που έψαχνε για καβούρια βρήκε μέσα σε σχισμή την εικόνα της Παναγίας.

Ψέριμος
Η εορτή της Παναγιάς στο νησί της Ψερίμου όπου δεσπόζει η εκκλησία της Παναγιάς της «Μελαχρινής», όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι λόγω του σκούρου χρώματος της ρωσικής τεχνοτροπίας εικόνας είναι ιδιαίτερη. Με πλοιάρια κάτοικοι από την Κάλυμνο, την Κω και τη Νίσυρο καταφθάνουν για να ζητήσουν τη χάρη της Παναγίας. Οι καμπάνες ηχούν πανηγυρικά τη στιγμή που γίνεται η περιφορά του επιταφίου της Θεοτόκου. Συγκινητικές ήταν οι στιγμές όταν κλήρος και λαός, ντόπιοι και τουρίστες, συμμετέχουν στη λιτανεία η οποία περνά από τους δρόμους και τα σοκάκια της νήσου ακόμα και από την αμμουδιά στην άκρη της θάλασσας.

Πάτμος
Στην Πάτμο η Παναγία η Διασώζουσα, πίσω από τη Μονή του Θεολόγου, η εκκλησία της Παναγιάς του Γράβα στη Χώρα, το κάθισμα της Παναγίας του Απόλου στον Κάμπο, το μοναστήρι της Παναγίας στο Λιβάδι, η Παναγία η Κουμάνα στη Σκάλα είναι μερικές μόνο από τις υπάρχουσες στο νησί. Στην κορυφή της χερσονήσου Γερανού δεσπόζει η Παναγία του Γερανού. Στις 14 Αυγούστου τελείται εσπερινός και την επομένη γίνεται λειτουργία με λαϊκό πανηγύρι που διαρκεί όλη τη νύχτα.

Το έθιμο του Επιταφίου
Στο νησί της Αποκάλυψης, όπου τα πάντα περιστρέφονται γύρω από το ιστορικό μοναστήρι, οι μοναχοί του τηρούν το έθιμο του επιταφίου της Παναγίας, ένα έθιμο με βυζαντινές καταβολές. Ο χρυσοποίκιλτος επιτάφιος της Παναγίας περιφέρεται στα σοκάκια του νησιού σε μεγαλοπρεπή πομπή, ενώ οι καμπάνες του μοναστηριού και των άλλων εκκλησιών ηχούν ασταμάτητα. Οι ψαράδες κάθε Δεκαπενταύγουστο βγάζουν τα καΐκια τους στη θάλασσα και με τη συνοδεία της εικόνας από την περιοχή «Κονσολάτο» του λιμένα Σκάλας Πάτμου κατευθύνονται στον όρμο της Παναγίας του Γερανού. Η ευχή των σταφυλιών είναι στο πέρας του Εσπερινού και ακολουθεί το κέρασμα παραδοσιακών προϊόντων.

Νίσυρος: Παναγία η Σπηλιανή
Με δυο τελετουργίες γιορτάζουν στη Νίσυρο κάθε Δεκαπενταύγουστο. Η μια γίνεται στην Παναγιά Σπηλιανή κι είναι η επίσημη εκκλησιαστική από τους ιερείς, οι οποίοι λιτανεύουν την εικόνα της Παναγίας έως το χωριό, για να ευλογήσει το πανηγύρι. Η δεύτερη είναι παραδοσιακή τελετουργία και γίνεται από τις μαυροντυμένες Eννιαμερίτισσες, όπως λέγονται οι γυναίκες που έχουν ταχθεί στη Θεοτόκο. Αυτό το έθιμο ξεκινά από τις 6 Αυγούστου, όπου οι γυναίκες αυτές, προσκυνούν στο χώρο του μοναστηριού της Παναγίας της Σπηλιανής, που βρίσκεται μέσα στο κάστρο των Iπποτών και καθαρίζουν τον χώρο και τα ιερά σκεύη. Ακολουθούν αυστηρή νηστεία, κάνουν 300 μετάνοιες κάθε εικοσιτετράωρο και ψάλλουν το μοιρολόι της Παναγιάς καθώς και άλλους ύμνους. Μετά τον εσπερινό σερβίρονται ρεβίθια σε όλους τους προσκυνητές, ενώ το Δεκαπενταύγουστο, οι Εννιαμερίτισσες, κρατούν τους δίσκους με τα κόλλυβα που έχουν φτιάξει και ανοίγουν το δρόμο για την ιερή εικόνα. Το γλέντι ξεκινά τη στιγμή που η εικόνα φτάνει στο χωριό, οπότε και οι Εννιαμερίτισσες αποσύρονται και οι κάτοικοι ξεκινούν τους χορούς.

Λειψοί
Η Παναγιά του Χάρου στους Λειψούς είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση. Στην εικόνα η Παναγία δεν κρατάει το Θείο Βρέφος, αλλά τον Εσταυρωμένο Χριστό, σε μια εικόνα μοναδική στην χριστιανική παράδοση. Η Παναγία του Χάρου γιορτάζει τις 23 Αυγούστου, δηλαδή στα εννιάμερα της Παναγίας.
Σύμφωνα με το έθιμο, που τηρείται από το 1943, τοποθετούνται την άνοιξη κρινάκια γύρω από την εικόνα τα οποία στη συνέχεια ξεραίνονται και ανθίζουν ξανά, τον Αύγουστο.

Αστυπάλαια
Στην Πορταΐτισσα της Αστυπάλαιας οργανώνεται ένα από τα πιο ιδιαίτερα πανηγύρια, όπου οι παρευρισκόμενοι οφείλουν να περάσουν από ορισμένες δοκιμασίες προτού γευτούν το γεμιστό αρνάκι, που οι ντόπιοι ονομάζουν λαμπρινό.