Το Καστελλόριζο καλωσορίζει τον κόσμο και ο κόσμος γνωρίζει το Καστελλόριζο

Rodiaki NewsRoom

Μέσα από το Διεθνές Φεστιβάλ Ιστορικού Ντοκιμαντέρ

Όταν η απλότητα των ανθρώπινων πράξεων μεταμορφώνεται σε μια μεγάλη αρχοντιά.. Όταν η επιθυμία των ανθρώπων γίνεται πίστη πως ένας μικρός τόπος μπορεί και πάλι να ζήσει μια πολιτιστική αναγέννηση.

Όταν οι αποστάσεις μεταξύ ανθρώπων και πολιτισμών σχεδόν εκμηδενίζονται.. Τότε η ταμπέλα που διαβάζει ο επισκέπτης καθώς κατεβαίνει από το πλοίο: "Καλώς ήρθατε στο τελευταίο νησί του Αιγαίου, το Καστελλόριζο", αποκτάει μια άλλη διάσταση. Και μπορεί το Καστελλόριζο ακόμα και στους χάρτες να γράφεται από τους περισσότερους με ένα λάμδα, ωστόσο όπως πολύ εύστοχα επισημαίνει στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο Καστελλοριζιός μαθηματικός και εφευρέτης γρίφων "πάντα γράφονταν με δυο λάμδα, όπως η Ελλάδα μας".

Αυτό το μοναδικής φυσικής ομορφιάς νησί με την πλούσια ιστορία, τους πολυετείς αιματηρούς και επίπονους αγώνες των κατοίκων του για τη διατήρηση της εθνικής τους ταυτότητας και της πολιτιστικής τους κληρονομιάς, με τους λιγοστούς κατοίκους και τα ελάχιστα παιδιά, με παραδεισένια νερά ακόμα και μέσα στο φυσικό λιμάνι της χώρας, που χρειάζεται να διασχίσεις ολόκληρη την Ελλάδα για να το επισκεφθείς, με τα πολλά προβλήματα και τις μεγάλες ελλείψεις, αυτό το μοναδικό νησί επέλεξε για δεύτερη χρονιά το Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών (ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ.) να διοργανώσει το Β' Διεθνές Φεστιβάλ Ιστορικού Ντοκιμαντέρ Καστελλόριζου: "Πίσω από τα Σύνορα".

Αυτό το φεστιβάλ δεν είναι σαν τα άλλα. Δεν έχει χλιδή, ούτε ηχηρά ονόματα από τον καλλιτεχνικό κόσμο, δε συγκεντρώνει πάνω του πολλά φώτα, ούτε οι άνθρωποί του φωτογραφίζονται για να κατακλύσουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τι πραγματικά έχει; Την αρχοντιά της απλότητας των ανθρώπων που το διοργανώνουν. Έχει πάθος, προσπάθεια, εθελοντική εργασία, φιλότιμο. Κυρίως έχει την πεποίθηση όλων των ανθρώπων του ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ. ότι το Καστελλόριζο μπορεί να φέρει κοντά ανθρώπους και πολιτισμούς. Εξάλλου, το όραμα των διοργανωτών συμπυκνώνεται στη φράση: "Να φέρουμε τον κόσμο στο Καστελλόριζο, να μεταφέρουμε το Καστελλόριζο στον κόσμο".

Το ΑΠΕ - ΜΠΕ ταξίδεψε σε αυτό το ακριτικό νησί και έγινε μάρτυρας της τιτάνιας προσπάθειας που καταβάλλεται από τους ανθρώπους του ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ. για τη διοργάνωση του Διεθνούς Φεστιβάλ Ιστορικού Ντοκιμαντέρ "Πέρα από τα Σύνορα" που για δεύτερη χρονιά φέτος υλοποιήθηκε με την υποστήριξη της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου & Νησιωτικής Πολιτικής, της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και της Βουλής των Ελλήνων που έχει θεσμοθετήσει τα τέσσερα βραβεία του φεστιβάλ με το ποσό των 3.000 ευρώ και του δήμου Μεγίστης.

Ο γενικός γραμματέας Αιγαίου & Νησιώτης Πολιτικής Γιάννης Γιανέλλης - Θεοδοσιάδης, έκανε την έναρξη του φετινού φεστιβάλ στέλνοντας από αυτή την εσχατιά του ελληνισμού το μήνυμα της διαρκούς στήριξης των κατοίκων του Καστελλόριζου.

Ο κ. Γιαννέλης, αναφέρθηκε και στην προσπάθεια που θα ξεκινήσει για την κατασκευή στο νησί μιας ολοκληρωμένης μονάδας αφαλάτωσης, αφού το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα το Καστελόριζο είναι το νερό, που το προμηθεύεται δυο φορές την εβδομάδα από τη Ρόδο. Στο φεστιβάλ παρουσιάστηκε και το βιβλίο που έγραψε ο κ. Γιαννέλης, με τίτλο: "Η Ρόζα της Σμύρνης", ενώ προβλήθηκε η ομώνυμη κινηματογραφική ταινία.

Συνολικά, δεκατέσσερις ταινίες από την Ελλάδα και άλλες οκτώ χώρες (Τουρκία, Ολλανδία, Ισπανία, Μαρόκο, Γαλλία, Αγγλία, Πορτογαλία και Γερμανία) προβλήθηκαν στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ, ενώ περισσότερες από ογδόντα ταινίες είχαν δηλώσει συμμετοχή στο διαγωνιστικό μέρος. Η γενική γραμματέας του ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ., που είναι και η ψυχή του φεστιβάλ, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης στο Τμήμα Ελληνικών Σπουδών, Ειρήνη Σαρίογλου, μιλώντας στο ΑΠΕ - ΜΠΕ, υπογραμμίζει ότι η χρησιμότητα του φεστιβάλ δεν περιορίζεται μόνο στην τοπική κοινωνία και στους θερινούς επισκέπτες του νησιού.

"Το Διεθνές Φεστιβάλ Ιστορικού Ντοκιμαντέρ" σημειώνει η κ. Σαρίογλο, "στοχεύει το Καστελλόριζο να αποτελέσει τόπο συνάντησης σημαντικών δημιουργών ντοκιμαντέρ αλλά και στην πολιτιστική συνεργασία μεταξύ Καστελλορίζου και Αντιφέλλου (Κας). Σε κομβικό σημείο ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή, πολύ κοντά στα παράλια της Λυκίας, το φεστιβάλ επιδιώκει να αποτελέσει έναυσμα για νέους και έμπειρους δημιουργούς ντοκιμαντέρ προσελκύοντας ανθρώπους των τεχνών, των γραμμάτων και του κινηματογράφου κάθε χρόνο στο ακριτικό νησί".

Η σημερινή τουρκική πόλη Κας, η αρχαία Αντίφελλος, απέχει μόλις δεκαπέντε λεπτά με το καραβάκι. Η επικοινωνία Καστελλόριζου και Κας είναι καθημερινή. Οι εμπορικοί και κοινωνικοί δεσμοί ιδιαίτερα στενοί. Καθημερινά εκατοντάδες Τούρκοι επισκέπτονται το Καστελλόριζο για να δουν το νησί, να κάνουν μπάνιο, να φάνε και περιηγηθούν στις ομορφιές του. Όλο το καλοκαίρι, κάθε μέρα, Τούρκοι τουρίστες συνωστίζονται στο μικρό λιμάνι του νησιού περιμένοντας υπομονετικά να ολοκληρωθεί ο απαραίτητος έλεγχος των διαβατηρίων από τους λιγοστούς Έλληνες αστυνομικούς που προσπαθούν να τους εξυπηρετήσουν.

Η κριτική επιτροπή
Τρεις καταξιωμένοι σκηνοθέτες συνέθεσαν φέτος την κριτική επιτροπή, με πρόεδρο τον διακεκριμένο Γερμανό σκηνοθέτη, Μίχελ Νολ (Michel Noll). Με σπουδές στα Οικονομικά και την Κοινωνιολογία ανέλαβε τη θέση του παραγωγού - διευθυντή τηλεοπτικών προγραμμάτων το 1977. Το 1982 ξεκίνησε τη REVCOM TELEVISION, τον τηλεοπτικό βραχίονα του γαλλικού εκδοτικού οίκου Edition Mondiales. Έχει σκηνοθετήσει τηλεοπτικά προγράμματα και ταινίες μεγάλου μήκους.

Ο επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Κινηματογράφου της Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ., Απόστολος Καρακάσης, ήταν το δεύτερο μέλος της κριτικής επιτροπής. Ο κ. Καρακάσης, τα τελευταία είκοσι χρόνια εργάζεται ως σκηνοθέτης και μοντέρ σε ταινίες ντοκιμαντέρ. Το εκτεταμένο του έργο για την ΕΡΤ, περιλαμβάνει πάνω από είκοσι ταινίες. Tο ανεξάρτητο κινηματογραφικό του έργο εστιάζει στη δημιουργική αναπαράσταση ιστοριών της καθημερινότητας με τις μεθόδους του ντοκιμαντέρ παρατήρησης.

Η Βάσσια Χατζηγιαννάκη, που εργάζεται ως σκηνοθέτης στην ΕΡΤ από το 1998, κυρίως σε ντοκιμαντέρ και εκπομπές που αφορούν σε κοινωνικά, πολιτιστικά και παιδικά θέματα, αλλά και σε διεθνείς συμπαραγωγές, ήταν το τρίτο μέλος της κριτικής επιτροπής.

Οι βραβευμένες ταινίες
Η κριτική επιτροπή την τελευταία μέρα του φεστιβάλ επέδωσε το 1ο βραβείο ιστορικού ντοκιμαντέρ στην ταινία "Ο δικός μου πόλεμος" της Λιντίγια Ζέλοβιτς (Lidija Zelovic) (Ολλανδία, 2017. Η Ζέλοβιτς μεγάλωσε στη Βοσνία στην πόλη Σεράγεβο, όπου ο εμφύλιος πόλεμος του 1992 δίχασε τον πληθυσμό. Το 1993 κατέφυγε στην Ολλανδία. Ως ανταποκριτής πολέμου του BBC και αργότερα ως σκηνοθέτης, συνέχισε να προσπαθεί να ερευνά την αλήθεια του πολέμου που βίωσε στα νεανικά της χρόνια.

Το 2ο βραβείο ιστορικού ντοκιμαντέρ δόθηκε στην ταινία "Portolago-Φαντάσματα στο Αιγαίο" της Ιωάννας Ασμενιάδου-Φωκά (Ελλάδα, 2017. Αεροναύσταθμος, αμυντικές εγκαταστάσεις, πυροβολαρχίες, και μια ολόκληρη νέα πόλη είναι μερικά από τα έργα που έκαναν οι Ιταλοί στη Λέρο την περίοδο του μεσοπολέμου. Ένα νησάκι με 7.500 Έλληνες κατοίκους, φιλοξένησε έκτοτε περισσότερους από 100.000 ανθρώπους στις εγκαταστάσεις αυτές. Στρατιώτες, έφηβοι, ψυχασθενείς, πολιτικοί κρατούμενοι, πρόσφυγες και μετανάστες, άφησαν τα σημάδια τους στον χώρο.

Το 1ο βραβείο κοινωνικού ντοκιμαντέρ δόθηκε στην ταινία "Οι Άλλοι", της Ayse Polat (Τουρκία - Γερμανία, 2017). Το εξαιρετικό αυτό ντοκιμαντέρ αναφέρεται στην ιστορία της γενοκτονίας των Αρμενίων, στην ανατολική επαρχία Βαν της Τουρκίας. Απεικονίζει πώς "οι άλλοι" μπορούν να μετατραπούν σε αποδιοπομπαίους τράγους, ενώ σε αλλοτινές εποχές συνυπήρχαν ειρηνικά.

Το 2ο βραβείο κοινωνικού ντοκιμαντέρ, φέρει τον τίτλο: "Μικρές ιστορίες Ρομά", του Σταύρου Ψυλλάκη(Ελλάδα). Η Αθανασία, ο Θόδωρος, ο Γιώργος, η Χρυσούλα… ζουν και κινούνται στο Ζεφύρι, στο Μενίδι και στην ευρύτερη περιοχή. Δεν μένουν πια σε τσαντίρια και καταυλισμούς, αλλά σε ένα σύγχρονο αστικό περιβάλλον, ο καθένας ανάλογα με τις δυνατότητές του. Μέσα από μικρές ιστορίες που αφηγούνται για τη ζωή τους, ξεδιπλώνει σιγά - σιγά ο καθένας τους τη δική του, ιδιαίτερη, προσωπικότητα. Γίνονται πρόσωπα με όνειρα, ελπίδες και απογοητεύσεις, όπως ο καθένας μας. Εξάλλου, ειδικό βραβείο έδωσε η κριτική επιτροπή στο ντοκιμαντέρ "Με την αρμύρα της ζωής παρέα...", των Γρήγορη Τσιόγκα και Θεώνη Χαρτζιαρά.

Χωρίς εφημερίδες, περιοδικά και ραδιόφωνο
Ο Μίχελ Νολ, στην ομιλία του στο τέλος του φεστιβάλ υπογράμμισε μεταξύ άλλων "σε αυτό το πανέμορφο και ξεχωριστό, μικρό νησί, στο Καστελόριζο, που δύσκολα μπορεί κανείς να βρει βιβλία και εφημερίδες ή ακόμη και να ακούσει ραδιόφωνο. Χάρη ωστόσο στους εμπνευσμένους διοργανωτές του ΙΔΙΣΜΕ και τους συνεργάτες του, οι Καστελλοριζιοί και οι επισκέπτες του νησιού έχουν τη δυνατότητα τα τελευταία δύο χρόνια να μπορούν να παρακολουθήσουν ένα διεθνές φεστιβάλ ντοκιμαντέρ!".

"Το φεστιβάλ" συνέχισε ο κ. Νολ "μας προτρέπει να αναζητήσουμε τα αίτια πίσω από τα σημαντικά γεγονότα των καιρών μας, να εξετάσουμε τις κρίσιμες καταστάσεις που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος κόσμος. Εμείς στην κριτική επιτροπή είχαμε το προνόμιο να παρακολουθήσουμε 14 ντοκιμαντέρ που δημιούργησαν με πάθος και αφοσίωση κινηματογραφιστές τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό, ταινίες που εστιάζουν σε λιγότερο γνωστά κεφάλαια της Ιστορίας και καταγράφουν σημαντικές πτυχές των σύγχρονων κοινωνιών μας.

Στο επίκεντρο όλων σχεδόν των ταινιών υπάρχει η έννοια της συμβίωσης: πώς ο καθένας από εμάς προστατεύει τον πολιτισμό και την κληρονομιά του, υπερασπίζεται την ταυτότητα και τη γη του, ενώ παράλληλα σέβεται και αναγνωρίζει αυτό ακριβώς το ίδιο δικαίωμα για τον γείτονά του.

Αυτά τα θέματα αποκτούν ένα ιδιαίτερο νόημα στο Καστελλόριζο, το οποίο στην περιπετειώδη ιστορία του άλλοτε υπήρξε ένα σημαντικό διαχωριστικό σύνορο και άλλοτε ένα σημείο γόνιμης συνάντησης λαών της Ανατολής και της Δύσης".

Το φετινό Β' Διεθνές Φεστιβάλ Ιστορικού Ντοκιμαντέρ "Πέρα από τα σύνορα" ολοκληρώθηκε με μια μεγάλη συναυλία, του Γεράσιμου Ανδρεάτου, που μαζί με την ορχήστρα του διασκέδασαν ντόπιους και επισκέπτες.

Τα παιδιά
Καθ' όλη τη διάρκεια της εβδομάδας, που διήρκησε φέτος το φεστιβάλ, οι Έλληνες και ξένοι επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν πλήθος πολιτιστικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων όπως διαλέξεις, παιδικές παραστάσεις, εικαστικά δρώμενα, μουσικές παραστάσεις και παρουσιάσεις βιβλίων.

Από τις πιο συγκινητικές και όμορφες πάντως στιγμές του φετινού φεστιβάλ ήταν οι δυο θεατρικές παραστάσεις που ανέβασαν τα παιδιά του Καστελλόριζου τα οποία καταχειροκροτήθηκαν. Μάλιστα, μετά από πρόσκληση του ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ. ο δήμος Καβάλας απέστειλε σε όλα τα παιδιά σχολικές τσάντες, κασετίνες και σχολικό υλικό επιβραβεύοντας τους για την προσπάθεια που έκαναν.

Επίσης, καθ' όλη τη διάρκεια του φεστιβάλ το Κουαρτέτο εγχόρδων "Crescendo", αποτελούμενο από τους Βασίλη Δήμο - α΄ βιολί, Γιώργο Κωνσταντινίδη - β΄ βιολί, Λεωνίδα Γρηγορόπουλο - βιόλα και Φιλένια Σπαχή - βιολοντσέλο, πρόσφεραν ένα υπέροχο ταξίδι στη μουσική κινηματογράφου, την ελληνική μουσική και τις μελωδίες της παγκόσμιας μουσικής παραγωγής.

Ο αποχαιρετισμός
Η Ειρήνη Σαρίογλου, η μεγάλη οικογένεια του ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ., οι κάτοικοι του νησιού που βοήθησαν στη φετινή διοργάνωση και η σχεδόν εμβληματική μορφή του γλύπτη Αλέξανδρου Ζυγούρη, που ζει ερμητικά σ' ένα μικρό κτίσμα στην είσοδο του λιμανιού, όλοι μαζί αποχαιρέτησαν τους φετινούς επισκέπτες του φεστιβάλ καθώς έφευγαν με το πλοίο της γραμμής που δυο φόρες την εβδομάδα, Παρασκευή και Δευτέρα, συνδέει το μικρό αυτό και ιδιαίτερο νησί, με τη Ρόδο. Στιγμή συγκινητική. Στιγμή όμορφη καθώς όλοι ανανεώνουν το ραντεβού τους για του χρόνου.

Η Ειρήνη Σαρίογλου αποχαιρετά το ΑΠΕ - ΜΠΕ λέγοντας μια πικρή αλήθεια, "μέχρι πέρυσι η τελευταία φορά που διοργανώθηκε μουσική εκδήλωση στο νησί ήταν το 1992 στη συναυλία του αξεχαστου Μάνου Χατζιδάκη και της Νάνας Μούσχουρη. Έκτοτε σχεδόν τίποτα και αυτό δεν είναι υπερβολή είναι αλήθεια. Αυτό το τίποτα θέλαμε να αντιστρέψουμε, να το γεμίσουμε με ελπίδα, όραμα, δράση, όμορφες στιγμές για τους ντόπιους, τους επισκέπτες και κυρίως για τα παιδιά.

Όποιος διαβάσει την ιστορία του Καστελλόριζου θα συγκλονιστεί, είναι μικρογραφία της ιστορίας της πατρίδας μας. Αυτός ο τόπος αξίζει κάτι καλύτερο, κάτι μεγαλύτερο. Ας προσπαθήσουμε όλοι μας για κάθε μικρή γωνιά που έχει η πατρίδα μας. Μπορεί να δώσουμε λίγα, είναι σίγουρο όμως ότι στο μέλλον θα πάρουμε περισσότερα".