Το δίκαιο του νομοθέτη και το δίκαιο της ψυχής μέσα από το παιδικό τραγούδι...

Γράφει ο μουσικοπαιδαγωγός Γιώργος Σακελλαρίδης Ζούμε σε μια εποχή που θέλουν να μας πείσουν πως κανείς δεν πρέπει να νοιάζεται για τον άλλο. Αυτό που ενδιαφέρει είναι η με κάθε τρόπο «υποτέλεια» στις κρατικές εξουσίες. Έτσι, συχνά «ανοίγουμε» τις πόρτες της θέλησης μας – από τις ανάγκες της καθημερινότητας- κάνοντας «παραχωρήσεις», που εδραιώνουν τις τεχνοκρατικές λογικές στην κοινωνία. Συμμετέχουμε εξαναγκαζόμενοι, στις επιδιώξεις και τους σχεδιασμούς μιας μικρής «κάστας» κυβερνητών της ανθρωπότητας. Η «κατασκευή» ενός νέου μοντέλου ανθρώπου που να υπακούει στις ρήσεις των πολιτικών εξουσιών και τους νόμους, όποιοι κι αν είναι αυτοί, είναι σε πλήρη εξέλιξη. Οι νόμοι της ψυχής, οι ανθρώπινες αξίες που συχνά έρχονται σε αντίθεση με όσα μπορεί να προβλέπει ο νομοθέτης ή να επιβάλλει οποιαδήποτε κρατική εξουσία συχνά μέσα από ισχνές κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες, διώκονται, απαξιώνονται, απαγορεύονται. Γι αυτό εξ’ άλλου οι «ενδιαφερόμενοι» έχουν καταφέρει τα εκπαιδευτικά συστήματα να προάγουν τη γνωστική νοημοσύνη μονόπλευρα(μέσα από τις λογικές των «τυποποιημένων» γνώσεων, συχνά άχρηστων για να εφαρμοστούν στην πράξη της ζωής), απαξιώνοντας την καλλιέργεια της συναισθηματικής νοημοσύνης. Κι’ είναι απλά τα πράγματα. Η συναισθηματική αγωγή , η παιδεία με συναισθηματική στοχοθεσία, είναι αυτή που αναδεικνύει τις ανθρωπιστικές αξίες. Και ο ανθρωπισμός ελάχιστα διαφέρει από την ανθρωπιά. Δυστυχώς , είναι καιρός τώρα που έχω διαπιστώσει πως και τα νέα σχολικά βιβλία μουσικής, ελάχιστα ακουμπούν το θέμα του ανθρωπισμού και των ανθρώπινων αξιών. Παρότι περιλαμβάνουν ενδιαφέρουσες μουσικές προτάσεις. Κι όμως θα μπορούσε και θα έπρεπε να’ ναι αλλιώς. Ας έρθουμε όμως τώρα σε μια πρακτική πρόταση. Πρόκειται για ένα ποίημα-τραγούδι που το βρίσκει κανείς στο βιβλίο με τίτλο « τραγούδια για τα δικαιώματα των παιδιών όλου του κόσμου» (εκδόσεις Φιλ. Νάκας), που καταπιάνεται με το θέμα του δίκιου της ψυχής σε αντιδιαστολή με το φυσικό δίκαιο, το δίκαιο του νομοθέτη δηλαδή. Αυτό το παιδικό τραγούδι γεννήθηκε μέσα από το μύθο της Αντιγόνης, κόρης του βασιλιά της Θήβας Οιδίποδα και της Οιοκάστης, που έθαψε τον αδελφό της Πολυνείκη παρά τη διαταγή του Κρέοντα… γι αυτό και ενταφιάστηκε ζωντανή. Ο ΛΑΓΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΙΟ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΤΟΥ ( Στίχοι: Γ. Σακελλαρίδης- Μουσική: Λ. Κουλά) -Λαγέ γιατί το έκανες Κι έβγαλες τα καρότα Από το χώμα το βαθύ Και τα’ φαγαν οι άλλοι; Τις διαταγές δεν άκουσες Και πάτησες το νόμο. Ο δικαστής στη φυλακή Αμέσως θα σε βάλει! -Αυτός ο νόμος άδικος Πιο δίκαιος της ψυχής μου Κι αυτόν εδιάλεξα εγώ Να μην πεινούν οι άλλοι! Κι απ’ την αρχή αν το’ξερα Πως θα με φυλακίσουν Εγώ το δίκιο της ψυχής Θα διάλεγα και πάλι! Συζητούμε με τα παιδιά για τη μεγαλοσύνη του δίκιου της ψυχής, αλλά και για τις δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίσει κάποιος στη ζωή του , αν παραβλέπει το δίκαιο του νομοθέτη. (Έχουμε στο νου μας ότι στην ηλικία των 8-9 χρόνων, τα παιδιά βλέπουν σαν «ήρωα» εκείνον που βοηθά τους άλλους και γενικότερα εκείνον που κάνει το καλό. Τα παιδιά των 11 έως 13 χρονών, «ηρωοποιούν» όσους παρουσιάζουν ιδιαίτερες ψυχολογικές ικανότητες, όπως είναι το θάρρος, η σοφία, η καλοσύνη. Και ότι , η ηθική διδάσκεται καθώς έλεγε ο Σωκράτης ). Σύντομα περνάμε από το παραμύθι, από το φανταστικό δηλαδή , στο πραγματικό. Το πραγματικό δεν είναι τίποτα άλλο από την ίδια τη ζωή. Γι’ αυτό το «πέρασμα», στα παιδιά δίνεται ρόλος πρωταγωνιστικός καθώς καλούνται να φτιάξουν δικά τους «σενάρια» με ήρωες ανθρώπους, κρατώντας ωστόσο το πλαίσιο δράσης του ποιήματος-τραγουδιού. Εύκολα, σχεδόν από μόνα τους, καταλαβαίνουν ότι η ηθικότητα είναι η ικανότητα του ανθρώπου να ξεχωρίζει το «καλό» από το «κακό». Τους επισημαίνουμε πως ηθικός και καθωσπρέπει δεν είναι εκείνος που σώνει και καλά ακολουθεί κάποιους συγκεκριμένους κανόνες συμπεριφοράς που μάλιστα μπορεί και να έχουν επιβληθεί. Αλλά κυρίως εκείνος που ξεχωρίζει το «σωστό» ή το «λάθος» καθώς σκέφτεται με το «μυαλό» της καρδιάς και με τη «φωνή» της συνείδησης . Τολμούμε και διαβάζουμε στα μεγαλύτερα παιδιά, κείμενα όπως το παρακάτω που είναι απλά γραμμένο από τον ψυχολόγο Γιώργο Πιντέρη: «Σύστημα αξιών είναι ο τρόπος με τον οποίο καθένας από μας ξεχωρίζει το «καλό» από το «κακό». Είναι δηλαδή η προσωπική μας ηθική, και έχει να κάνει με τα «πρέπει» μας. Ανάλογα με το τι πιστεύεις σαν «καλό» και σαν «κακό», αντιλαμβάνεσαι και την πραγματικότητα». Η οικογένεια είναι ο βασικός συντελεστής της ηθικής διαπαιδαγώγησης του παιδιού. Το σχολείο πάνω σ’ αυτή τη διαπαιδαγώγηση, της οικογένειας δηλαδή, μπορεί να προσθέσει τα δικά του «οφέλη». Τι γίνεται όμως στις περιπτώσεις που το παιδί γίνεται έφηβος, νέος, ενήλικας και αντιλαμβάνεται πως η κοινωνία και οι κυβερνόντες δεν σέβονται τους ηθικούς κανόνες και όσα έχουν «κανονιστεί» για τις ανθρώπινες ζωές σε βάθος χρόνου; Να πως ένα παιδικό τραγούδι με «ήρωες» λαγούς(!) μας φέρνει στην πραγματικότητα της ζωής. Στα δύσκολα του σήμερα και παρ’ όλες τις απογοητεύσεις, αντιγράφω σαν φλόγα ελπίδας τα λόγια της Bonnie Miller: «Τα σχολεία πρέπει να διαμορφώνουν καλούς ανθρώπους, όχι μόνο καλούς μαθητές».