Εκδήλωση ΕΛΙΑΜΕΠ και γερμανικής πρεσβείας για τα κοινωνικά δίκτυα

Η αυξανόμενη πολιτική ισχύς των Μέσων κοινωνικής δικτύωσης (social media) και το κατά πόσο η δημοκρατία ενισχύεται από τα ψηφιακά μέσα, αποτέλεσε το αντικείμενο εκδήλωσης που πραγματοποίησαν απόψε το Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛ

Η αυξανόμενη πολιτική ισχύς των Μέσων κοινωνικής δικτύωσης (social media) και το κατά πόσο η δημοκρατία ενισχύεται από τα ψηφιακά μέσα, αποτέλεσε το αντικείμενο εκδήλωσης που πραγματοποίησαν απόψε το Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) και η γερμανική πρεσβεία στην Αθήνα, στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο.

Όπως τονίστηκε, κατά τα τελευταία χρόνια έχουν επενδυθεί υψηλές προσδοκίες στα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα (Facebook, Twitter, YouTube κ.α.), καθώς φαίνεται να ενθαρρύνουν την άμεση και ενεργητική συμμετοχή των πολιτών στην πολιτική ζωή, εμπλουτίζοντας τις δημοκρατικές διαδικασίες και ενισχύοντας την κοινωνία των πολιτών.

Η τάση αυτή, που ήταν ήδη σαφής σε πολλές χώρες, γνώρισε την αποκορύφωσή της με την «Αραβική ʼνοιξη», γεγονός που ενέτεινε το δημόσιο διάλογο σχετικά με τις απελευθερωτικές δυνατότητες και τις πολιτικές προοπτικές των κοινωνικών δικτύων. Τα νέα ψηφιακά μέσα αξιοποιούνται δεόντως από ποικίλα κινήματα και διάφορες ομάδες πολιτών, προκειμένου να συντονίσουν την προώθηση των αιτημάτων τους. Η δυναμική αυτή φαίνεται να είναι κοινή σε όλες λίγο-πολύ τις χώρες, σε σημείο που ορισμένοι αναλυτές, κάπως υπερβολικά μάλλον, έχουν κάνει λόγο για την «επανεκκίνηση» της δημοκρατίας.

Στον εναρκτήριο χαιρετισμό του, ο Γερμανός πρέσβης στην Αθήνα δρ. Ρόλαντ Βέγκενερ χαρακτήρισε επίκαιρο το θέμα και τόνισε ότι η ολοένα αυξανόμενη σημασία των κοινωνικών μέσων δεν είναι μια πρόσκαιρη τάση στο πεδίο της επικοινωνίας. Όπως είπε, οι πολιτικοί «παίκτες» αξιοποιούν τα κοινωνικά μέσα για ενημερωτικούς λόγους τόσο στη Γερμανία, όσο και στην Ελλάδα.

Στο πλαίσιο αυτό, άλλωστε, η πρεσβεία της Γερμανίας έχει αποκτήσει πλέον το δικό της «προφίλ» στο μεγαλύτερο κοινωνικό δίκτυο, το Facebook, ενώ επεσήμανε ότι στη Γερμανία τα κοινωνικά μέσα αποτελούν τις πιο δημοφιλείς ιστοσελίδες από άποψη αριθμού επισκεπτών. Ανέφερε ακόμα ότι σταδιακά φαίνεται να αυξάνεται η γενικότερη επιρροή των κοινωνικών μέσων και υπογράμμισε ότι αυτά τα ψηφιακά μέσα κρύβουν ιδιαίτερη πολιτική δύναμη, φέρνοντας ως χαρακτηριστικό παράδειγμα τα γεγονότα στις αραβικές χώρες φέτος την άνοιξη.

Ο μεταδιδακτορικός υπότροφος του Ιδρύματος Μποδοσάκη στο ΕΛΙΑΜΕΠ δρ Γιώργος Τζογόπουλος έκανε λόγο για «μία νέα εποχή πολιτικής επικοινωνίας» χάρη στα κοινωνικά μέσα, τα οποία επιτρέπουν πλέον την αυξημένη συμμετοχή των πολιτών, που από απλοί καταναλωτές μετατρέπονται σε παραγωγούς ειδήσεων και πληροφοριών. Είπε ότι, έτσι, αναδύεται η δυναμική μιας πιο προσωπικής «δημόσιας σφαίρας», η οποία ενισχύει τον πολιτικό ακτιβισμό, με πρόσφατο παράδειγμα τους «αγανακτισμένους» στην Ελλάδα και άλλες χώρες.

Εξήγησε ότι σχετικά με τη σχέση κοινωνικών μέσων-δημοκρατίας, υπάρχουν δύο «σχολές σκέψης»: η μία θεωρεί ότι τα κοινωνικά μέσα ενισχύουν τη δημοκρατία και υποσκάπτουν τα απολυταρχικά καθεστώτα (π.χ. η «αραβική άνοιξη»), ενώ η άλλη θεωρεί ότι τα νέα αυτά μέσα μπορούν να βλάψουν τη δημοκρατία, αν τα αυταρχικά καθεστώτα καταφέρουν να τα θέσουν υπό έλεγχο (π.χ. μέσα από χειραγώγηση του διαδικτύου, όπως γίνεται στο Ιράν ή τη Λευκορωσία). Πρόσθεσε ότι τα κοινωνικά μέσα είναι μεν ένα βολικό εργαλείο, αλλά δεν αντανακλούν πάντα την πραγματικότητα, ενώ η συχνή ανωνυμία τους μπορεί να αποτελέσει πρόσθετο πρόβλημα, αφού όχι σπάνια τίθεται θέμα μειωμένης αξιοπιστίας των πληροφοριών τους.

Ο Κρίστιαν Νίρνμπεργκ, ο οποίος διδάσκει στο Τμήμα Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του πανεπιστημίου Λούντβιχ-Μαξιμίλιανς του Μονάχου, εκτίμησε ότι τα κοινωνικά μέσα έχουν αλλάξει πια την «οικολογία» των μέσων ενημέρωσης, με συνέπεια η παραδοσιακή δημοσιογραφία να έχει χάσει πλέον το μονοπώλιό της και οι ίδιοι οι χρήστες να λειτουργούν ως «φίλτρα» και «πολλαπλασιαστές» της πληροφορίας. Σήμερα πια, τόνισε, το πρώην παθητικό κοινό έχει γίνει μέρος μιας ανοιχτής διαδικασίας συζήτησης, ενώ παράλληλα αδυνατίζει ο ρόλος της δημοσιογραφίας ως μοναδικού διαμεσολαβητή μεταξύ των πηγών ειδήσεων και του κοινού.

Η δημοσιογράφος της «Καθημερινής» Ξένια Κουναλάκη χαρακτήρισε υπερβολική την εκτίμηση ότι τα κοινωνικά μέσα μόνο ενισχύουν τη δημοκρατία, από τη στιγμή που δίνουν επίσης τη δυνατότητα σε διάφορες μειοψηφίες να διαδώσουν το «βιτριολικό» μήνυμά τους. Είπε ότι ο ρόλος τους στην «αραβική άνοιξη» έχει μάλλον υπερτιμηθεί, χαρακτήρισε υπερβολές τα περί επανάστασης που φέρνει το Twitter και πρόσθεσε ότι δεν πρέπει να επαινούμε υπερβολικά τα κοινωνικά μέσα, καθώς η ενίσχυση της δημοκρατίας από αυτά δεν πρέπει να θεωρείται καθόλου αυτονόητη.

Ο δημοσιογράφος της γερμανικής εφημερίδας "Frankfurter Allgemeine Zeitung" Μίκαελ Μάρτενς, ανταποκριτής στην Κωνσταντινούπολη, εστιάστηκε στα ιστολόγια (blogs) και επεσήμανε ότι υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ τους από άποψη ποιότητας. Επεσήμανε ότι πολλά από αυτά διαδίδουν ανοησίες και αυξάνουν τις παρανοήσεις. Δεν είναι αρκετό να έχει κανείς μία γνώμη, για να έχει και ποιότητα, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά.

Είπε ακόμα ότι πνιγόμαστε πλέον σε μια υπερπληθώρα πληροφοριών, άρα έχουμε ανάγκη την ποιότητα, η οποία μπορεί να αποτελέσει το καλύτερο «φίλτρο» για τις διακινούμενες πληροφορίες. Επεσήμανε επίσης ότι η ανωνυμία επηρεάζει αρνητικά τον πολιτισμό του δημοσίου διαλόγου και υπογράμμισε ότι το διαδίκτυο δεν επιταχύνει μόνο την ενημέρωση γενικά, αλλά και την κακή πληροφόρηση ειδικότερα.

ΑΠΕ - Π. Δρακόπουλος