Πλήρη στοιχεία από πρόσφατη έρευνα του ΙΤΕΠ

Ενώ οι δείκτες της ανεργίας κτυπούν κόκκινο σκορπώντας ανασφάλεια σε όλη την κοινωνία με τις απολύσεις να πέφτουν βροχή, οι θέσεις εργασίας στον τουρισμό δεν μειώνονται με τους ίδιους ρυθμούς, όπως σε άλλους κλάδους όπως είναι οι κατασκευές, η μεταποίηση ή το εμπόριο. Αυτό οφείλεται κυρίως το μικρό και ευέλικτο σχήμα των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, που στην χώρα μας είναι κυρίως οικογενειακές και είναι έντονο το στοιχείο των συμβοηθούντων και μη αμειβόμενων μελών. Τα στοιχεία της πρόσφατης έρευνας του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ) δείχνουν ότι οι εργαζόμενοι στον κλάδο των καταλυμάτων και της εστίασης το τρίτο τρίμηνο του 2011 ανήλθαν στους 303.800 εργαζόμενους, ενώ το 2008 ήταν 307.100. Οι περισσότεροι απασχολούμενοι στον κλάδο των ξενοδοχείων κατ’ εκτίμηση του ΙΤΕΠ ήταν 111.626 τον Μάιο του 2010, ενώ τον Μάιο του 2011 αυξήθηκαν μόνο κατά 0,23%. Βέβαια, τον μήνα Αύγουστο του 2011 οι απασχολούμενοι ανήλθαν στους 126.439 και αυξήθηκαν κατά 8,59 τον ίδιο μήνα φέτος. Η μεγαλύτερη συγκέντρωση απασχολουμένων συναντάται στην περιοχή των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων, που τον μήνα αιχμής, τον Αύγουστο του 2011 ανήλθαν στους 35.787 αυξημένοι κατά 26% σε σχέση με τον ίδιο μήνα του προηγούμενου έτους, απόδειξη της αύξησης των αφίξεων από το εξωτερικό. Δεύτερη μεγαλύτερη συγκέντρωση απασχολουμένων παρατηρείται στην Κρήτη με 30.618 αυξημένη κατά 9,67%. Στα Ιόνια νησιά ήταν θεαματική η αύξηση του εργατικού δυναμικού κατά 22,59% και τον Αύγουστο του 2011 ανήλθε στους 16.431. Επίσης, αυξημένες ήταν οι προσλήψεις σε ποσοστιαία βάση στην περιφέρεια Κεντρικής Ελλάδας κατά 29,44% και οι απασχολούμενοι ανήλθαν στους 5.277. Όσον αφορά την μείωση του εργατικού δυναμικού, ρεκόρ πτώσης σημειώθηκε στα ξενοδοχεία της Αττικής κατά 19,39% και οι απασχολούμενοι ήταν στους 12.825 τον Αύγουστο του 2011. Επόμενη σημαντική μείωση εργατικού δυναμικού στον ξενοδοχειακό κλάδο εντοπίστηκε στην περιφέρεια Μακεδονίας – Θράκης κατά 8,56% και οι εργαζόμενοι ήταν μόλις 14.694 τον Αύγουστο 2011, έναντι 16.069 τον Αύγουστο του 2010. Όσον αφορά στα χαρακτηριστικά του εργατικού δυναμικού, πρέπει να σημειωθεί ότι κυριαρχούν οι γυναίκες με ποσοστό 58%. Η μεγαλύτερη αναλογία γυναικών καταγράφεται στα ξενοδοχεία των χαμηλότερων κατηγοριών. Στα ξενοδοχεία ενός αστέρος, στο σύνολο της Επικράτειας, το ποσοστό των απασχολουμένων γυναικών διαμορφώνεται στο 68,4% το Μάιο και στο 71,7% τον Αύγουστο του 2011. Στα ξενοδοχεία 2 αστέρων η αναλογία των γυναικών διαμορφώνεται στο 67% περίπου τόσο το Μάιο όσο και τον Αύγουστο του 2011. Στα ξενοδοχεία 3 αστέρων πλησιάζει το 64%, ενώ στα ξενοδοχεία 4 και 5 αστέρων διαμορφώνεται χαμηλότερα, κοντά στο 53%. Είναι προφανές ότι στα μικρότερα ξενοδοχεία που δεν χρησιμοποιούνται εξειδικευμένοι υπάλληλοι για συγκεκριμένες θέσεις, η αναλογία των γυναικών είναι μεγαλύτερη. Στις οικογενειακές μονάδες μέχρι 20 δωματίων κυμαίνεται στο 70%, ενώ στις μεγάλες μονάδες άνω των 100 δωματίων το αντίστοιχο ποσοστό περιορίζεται στο 53%. Σε επίπεδο περιφέρειας η χαμηλότερη αναλογία γυναικών καταγράφεται στην Αττική με 49%. Εντός της περιφέρειας Αττικής, η μικρότερη αναλογία καταγράφεται στα ξενοδοχεία 5 αστέρων με 45,5%, ενώ κάτω από 50% παραμένει η αναλογία των γυναικών και στα ξενοδοχεία 4 αστέρων. Αντίθετα, η μεγαλύτερη αναλογία στην απασχόληση γυναικών καταγράφεται στα ξενοδοχεία 1 αστέρος των Κυκλάδων, όπου οι γυναίκες αποτελούν το 89% του απασχολούμενου δυναμικού το μήνα Αύγουστο. Ακολουθούν τα ξενοδοχεία 1 αστέρος της Κρήτης που η αναλογία φτάνει στο 82% και της Μακεδονίας – Θράκης που υπερβαίνει το 80%. Στα ξενοδοχεία χαμηλών κατηγοριών της νησιωτικής χώρας, οι υπάλληλοι απασχολούνται κατά βάση στην καθαριότητα, τα επισιτιστικά τμήματα και τη ρεσεψιόν. Γι’ αυτές τις ειδικότητες προτιμώνται γυναίκες από την τοπική αγορά εργασίας. Στις μεγάλες μονάδες υπάρχει μεγαλύτερη εξειδίκευση και οι θέσεις εργασίας είναι πιο σταθερές. Αυτές οι θέσεις καταλαμβάνονται συχνότερα από άνδρες, οι οποίοι στη συνέχεια δεν αντικαθίστανται εύκολα, καθώς διαμορφώνουν το βασικό κορμό του στελεχιακού δυναμικού της επιχείρησης. Συντηρητές, κηπουροί, σερβιτόροι και αποθηκάριοι είναι συνήθως άνδρες που παραμένουν για πολλά χρόνια στην ίδια επιχείρηση. Το 23,5% των εργαζομένων στα ελληνικά ξενοδοχεία το μήνα Αύγουστο και το 21% το Μάιο είναι αλλοδαποί. Όπως και η αναλογία των γυναικών, έτσι και η αναλογία των αλλοδαπών είναι μεγαλύτερη στα ξενοδοχεία των μεσαίων και χαμηλών κατηγοριών. Στο σύνολο της επικράτειας, η μεγαλύτερη αναλογία αλλοδαπών καταγράφεται στα ξενοδοχεία 3 αστέρων τον Αύγουστο (27,24%) και η μικρότερη στα ξενοδοχεία 5 αστέρων το Μάιο του 2011(15,8%). Σε περιφερειακό επίπεδο, η μεγαλύτερη αναλογία αλλοδαπών εργαζομένων καταγράφεται στα ξενοδοχεία του Νοτίου Αιγαίου με 35,4% τον Αύγουστο και 30% το Μάιο του 2011. Ακολουθούν τα ξενοδοχεία των Ιονίων νήσων που η αναλογία διαμορφώνεται στο 25,2% και της Κρήτης με 27% τον Αύγουστο του 2011. Στον αντίποδα βρίσκονται τα ξενοδοχεία της Αττικής όπου η απασχόληση των αλλοδαπών περιορίζεται στο 14,8%. Μάλιστα, η αναλογία αυτή στα ξενοδοχεία πέντε αστέρων δεν υπερβαίνει το 10%. Σε όλη την ηπειρωτική χώρα η αναλογία των αλλοδαπών εργαζομένων είναι μικρότερη από το μέσο όρο της Επικράτειας. Σε ό,τι αφορά την απασχόληση ανά μονάδα, από έρευνες του ΙΤΕΠ προκύπτει, ότι το 14,4% των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων στην Ελλάδα απασχολούσε μόνο ένα άτομο που κατά πάσα πιθανότητα είναι ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης. Σωρευτικά το 61,6% των ελληνικών ξενοδοχείων απασχολούν λιγότερους από πέντε εργαζομένους. Μόνο το 2,4% των ελληνικών ξενοδοχείων απασχολούν πάνω από εκατό (100) εργαζομένους στην περίοδο αιχμής του Αυγούστου. Οι αριθμοί αυτοί δεν είναι μικροί με βάση τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Εργασίας (International Labour Organization, ILO), από τα 2,7 εκατ. τουριστικών επιχειρήσεων στην ΕΕ το 94% απασχολεί κάτω από 10 εργαζόμενους. Ο μέσος αριθμός απασχολουμένων ανά επιχείρηση στον τουριστικό κλάδο πλησιάζει τα 3,5 άτομα, τη στιγμή που στα ελληνικά ξενοδοχεία τον μήνα Αύγουστο απασχολούνται κατά μέσο όρο 14 άτομα ανά μονάδα.