Κοινωφελής εργασία αντί για ποινή φυλάκισης

Ολοκληρώθηκε η παροχή κοινωφελούς εργασίας από κατοίκους της Ρόδου που ζήτησαν από τα αρμόδια δικαστήρια τη μετατροπή, για πρώτη φορά, ποινών φυλάκισης σε προσφορά εργασίας. Η κοινωφελής εργασία αποτελεί μια προωθημένη εναλλακτική ποινή που προβλέπεται από τον Ποινικό Κώδικα για ποινές φυλάκισης έως τρία έτη. Πρόκειται δηλαδή για στερητικές της ελευθερίας ποινές που έχουν ήδη μετατραπεί σε χρηματικές ποινές, αλλά οι καταδικασθέντες αδυνατούν να πληρώσουν. Απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει η μετατροπή μιας ποινής σε παροχή κοινωφελούς εργασίας είναι η συναίνεση εκείνου που καταδικάστηκε. Κατά τη μετατροπή, το δικαστήριο καθορίζει τον αριθμό των ωρών της κοινωφελούς εργασίας, την προθεσμία για την εκτέλεσή τους και το φορέα στον οποίο θα παρασχεθεί η κοινωφελής εργασία. Η κοινωφελής εργασία παρέχεται χωρίς αμοιβή σε υπηρεσίες του κράτους, των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, των νομικών προσώπων του δημοσίου τομέα ή σε μη κερδοσκοπικά κοινωφελή νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου ή και άλλα, τα οποία ορίζονται με Κοινή Υπουργική Απόφαση. Βάσει της πρόσφατης Κ.Υ.Α., στο νησί της Ρόδου δυνατότητα να δεχθούν άτομα για να παράσχουν κοινωφελή εργασία έχουν ο Δήμος Ρόδου και το Περιφερειακό Τμήμα του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Ωστόσο, ενδιαφέρον για συμμετοχή στο πρόγραμμα της κοινωφελούς εργασίας έχουν εκδηλώσει και άλλοι τοπικοί φορείς, όπως το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, το Χαραλάμπειο Γηροκομείο και το Θεραπευτήριο Χρονίων Παθήσεων Παίδων Ρόδου «Ο ʼγιος Ανδρέας». Τα κυριότερα λοιπόν χαρακτηριστικά της κοινωφελούς εργασίας είναι ότι: α) εκτελείται σε ελευθερία και συνήθως στη συγκεκριμένη κοινότητα όπου διαμένει ο/η καταδικασμένος/-η, β) είναι μη αμειβόμενη, και γ) έχει συμβολικό χαρακτήρα ο οποίος συνίσταται στο ότι η εργασία του/της καταδικασμένου/-ης αποτελεί ένα είδος αποκατάστασης της βλάβης που προξένησε. Τα οφέλη από την εφαρμογή του θεσμού της κοινωφελούς εργασίας είναι πολλαπλά και διαχέονται τόσο στο ατομικό όσο και στο κοινωνικό επίπεδο. Στο ατομικό επίπεδο, αποτρέπεται ο εγκλεισμός στις φυλακές όσων καταδικάζονται για ήσσονος σημασίας αδικήματα, ώστε να μη βιώνουν τις συνθήκες κράτησης που μάλλον αρνητικές συνέπειες επιφέρουν παρά τον επιδιωκόμενο σωφρονισμό. Μέσα δε στο πλαίσιο της σημερινής οικονομικής κρίσης, όλο και περισσότεροι άνθρωποι αδυνατούν να πληρώσουν τις χρηματικές ποινές τους και έρχονται αντιμέτωποι με τον κίνδυνο της φυλάκισης. Από την άλλη, το αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη μετατροπή ποινών σε προσφορά εργασίας οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, στην αλλαγή της νομοθεσίας. Με το νόμο 3904/2010 ενισχύεται και γίνεται πιο ελκυστικός ο θεσμός της κοινωφελούς εργασίας ως εναλλακτικός τρόπος έκτισης της ποινής. Συγκεκριμένα, μειώνεται σημαντικά η χρονική διάρκεια της κοινωφελούς εργασίας, καθώς δεν αντιστοιχεί πλέον στην χρονική διάρκεια της ποινής, που ίσχυε παλαιότερα. Η κοινωφελής εργασία έχει χαρακτηρισθεί ως μια «συμβολική αποζημίωση», καθώς στηρίζεται στην προσφορά καλών υπηρεσιών στο κοινωνικό σύνολο αντί των προσβολών και ζημιών που προήλθαν από το έγκλημα. Κατά αυτόν τον τρόπο, οι παραβάτες αποζημιώνουν την κοινωνία που θα μπορούσε να θεωρηθεί θύμα της εγκληματικής τους συμπεριφοράς. Παρόλο που η κοινωφελής εργασία σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να καλύπτει θέσεις αμειβόμενης εργασίας, η αξία της μπορεί να εκτιμηθεί καλύτερα μέσα από το πρίσμα της αυξανόμενης έλλειψης προσωπικού που αντιμετωπίζει μεγάλος αριθμός δημοσίων υπηρεσιών λόγω της ασκούμενης δημοσιονομικής πολιτικής. Επιπλέον, η κοινωφελής εργασία ως εξω-ιδρυματική εναλλακτική ποινή αναμένεται να συμβάλλει στη μείωση του πληθυσμού των φυλακών και στην άσκηση μιας σύγχρονης και περισσότερο ανθρώπινης σωφρονιστικής πολιτικής. Στη Ρόδο η κοινωφελής εργασία ξεκίνησε να εφαρμόζεται πιλοτικά εδώ και μερικούς μήνες, σε συνεργασία με το Δήμο. Συγκεκριμένα, ο Δήμος Ρόδου δέχτηκε να απασχολήσει συμπολίτες μας που είχαν ζητήσει από τα αρμόδια δικαστήρια τη μετατροπή των ποινών τους και τους τοποθέτησε στη Διεύθυνση Περιβάλλοντος και ειδικότερα στο Τμήμα Πρασίνου. Οι τομείς στους οποίους προσφέρουν εργασία είναι η συντήρηση κήπων, η φροντίδα πρασίνου και δενδροστοιχιών καθώς και διάφορες βοηθητικές εργασίες στα δημοτικά φυτώρια. Εκτός βέβαια από την υπηρεσία πρασίνου, ο Δήμος μπορεί να απασχολήσει κοινωφελώς εργαζόμενους σε υπηρεσίες καθαριότητας και στον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας. Ήδη έχουν ολοκληρώσει με επιτυχία οι δύο πρώτοι συμπολίτες μας που παρείχαν κοινωφελή εργασία στο Δήμο, ενώ αυτήν την στιγμή τρία ακόμα άτομα εκτίουν εναλλακτικά τις ποινές τους. Καταλυτικό παράγοντα για την ενεργοποίηση του θεσμού της παροχής κοινωφελούς εργασίας στο νησί της Ρόδου αποτελεί η οργάνωση και λειτουργία της Υπηρεσίας Επιμελητών Κοινωνικής Αρωγής (Υ.Ε.Κ.Α.). Πρόκειται για μια περιφερειακή υπηρεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που έχει ως αποστολή, μεταξύ άλλων, τη συνδρομή και επίβλεψη ατόμων των οποίων η ποινή έχει μετατραπεί σε υποχρέωση παροχής κοινωφελούς εργασίας. Η Υ.Ε.Κ.Α., της οποίας προΐσταται ο εισαγγελέας Πρωτοδικών Ρόδου, αποτελεί λοιπόν τον απαραίτητο υποστηρικτικό μηχανισμό για να εφαρμοστεί στην πράξη ο νέος αυτός σωφρονιστικός θεσμός. Συγκεκριμένα, συνεργάζεται με α) τοπικούς φορείς για τον προσδιορισμό και την εξασφάλιση θέσεων κοινωφελούς εργασίας, β) άτομα που παρέχουν κοινωφελή εργασία τόσο για την εποπτεία όσο και για την υποστήριξή τους προκειμένου να εκτελέσουν εναλλακτικά την ποινή τους και γ) με εισαγγελικούς και δικαστικούς λειτουργούς γενικότερα για την εφαρμογή εναλλακτικών ποινών και μέτρων που εκτελούνται στην κοινότητα. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το έργο της Υ.Ε.Κ.Α. και το πρόγραμμα της κοινωφελούς εργασίας, μπορείτε να επικοινωνείτε με τον κ. Καπετανόπουλο στο τηλ.: 2241020670 ή στο e-mail: yekarodo@otenet.gr. Το πρόγραμμα απευθύνεται τόσο σε φορείς που επιθυμούν και έχουν τη δυνατότητα να δεχθούν άτομα για να παράσχουν κοινωφελή εργασία όσο και σε άτομα που δυσκολεύονται οικονομικά να πληρώσουν τις ποινές που τους έχουν επιβληθεί και ζητούν να προσφέρουν δωρεάν εργασία. Εν κατακλείδι, πρέπει να τονιστεί ότι απαιτείται από όλους μας, την πολιτεία, την κοινωνία, τη δικαιοσύνη, τους τοπικούς φορείς, η ευαισθητοποίηση, η ανταπόκριση, η συνεργασία, ακόμα και η αποβολή προκαταλήψεων, για την επιτυχία αυτού του τόσο σημαντικού θεσμού.