Η άρρωστη δημόσια διοίκηση

Γράφει ο Αθανάσιος Δηλανάς διπλ. μηχανολόγος μηχανικός, πρώην δ/ντής ΔΕΗ Σορωνής Από το έτος 2004 είχα ασχοληθεί με την κατάσταση που είχε διαμορφωθεί όλα τα τελευταία χρονιά στη δημόσια διοίκηση και είχα γράψει ένα άρθρο για τα κακώς κείμενα τα οποία παρεμποδίζουν την ομαλή λειτουργία του κράτους, ταλαιπωρούν το πολίτη και σταματούν τις επενδύσεις κάτι που έχει σοβαρό αντίκτυπο στην οικονομία και στην ανεργία. Μετά απ΄όλα όσα ακούγονται, γράφονται και διαπιστώνονται το τελευταίο καιρό θεωρώ σκόπιμο να επανέλθω με στόχο την ευαισθητοποίηση των δημοσίων υπαλλήλων αλλά κυρίως των πολιτικών. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είναι καθήκον όλων μας να επιδιώξουμε την σωστή λειτουργία της δημόσιας διοίκησης και επομένως του κράτους μας, κυρίως όμως της πολιτικής ηγεσίας αλλά και του προσωπικού των δημοσίων υπηρεσιών που για το λόγο αυτό πληρώνεται. Το πρόβλημα της δημόσιας διοίκησης είναι τεράστιο και οι αιτίες πολλές. Στο παρόν άρθρο θα ασχοληθώ με μερικές μόνο από τις αιτίες που κατά τη γνώμη μου είναι πολύ βασικές. Συγκεκριμένα: 1.Καταρχή η δημόσια διοίκηση είναι πολύ κακά οργανωμένη διότι ή δεν χρησιμοποιεί ή χρησιμοποιεί ελάχιστα την ηλεκτρονική τεχνολογία που βοηθάει στην ταχεία διεκπεραίωση των διαφόρων υποθέσεων και μειώνει την ταλαιπωρία των πολιτών. Ελαχιστοποιεί την γραφειοκρατία και εφόσον η οργάνωση γίνει σωστά εξαλείφει το τρέξιμο από γραφείο σε γραφείο με αποτέλεσμα να κερδίζεται χρόνος και χρήμα. Εκτός όμως από το παραπάνω πρόβλημα πολλά στελέχη της δημόσιας διοίκησης δεν γνωρίζουν την νομοθεσία με αποτέλεσμα ο καθένας να ερμηνεύει τους νόμους κατά τη γνώμη του και πολλές φορές να ζητά από τους πολίτες πράγματα που δεν προβλέπονται από την νομοθεσία. Π.χ. δεν είναι δυνατό να διανοηθώ ότι προβλέπεται στη νομοθεσία ο πολίτης σχεδόν για κάθε συναλλαγή που έχει με δημόσια υπηρεσία θα πρέπει να παραδώσει αντίγραφο της ταυτότητάς του ή ότι ο υπάλληλος πρέπει να βγάλει φωτοαντίγραφο της ταυτότητας. Αυτό κοστίζει χρόνο και χρήμα. Το πιο επίσημο έγγραφο του κάθε πολίτη είναι η ταυτότητά του. Εάν κρατηθεί ο αριθμός της, η υπηρεσία εκδόσεως, το ονοματεπώνυμο και η ημερομηνία γέννησης προς τι χρειάζεται φωτοαντίγραφο; 4.Τις χειρότερες καθυστερήσεις και την μεγαλύτερη ταλαιπωρία υφίσταται ο πολίτης και οι επιχειρήσεις όταν για κάποια πράξη (υπόθεση) εμπλέκονται διάφορες υπηρεσίες. Πολλές φορές χρειάζονται ημέρες, εβδομάδες ή και μήνες για να ξεμπλέξεις. Με ένα σωστό σύστημα μηχανογράφησης θα μπορούσε η μια υπηρεσία να αντλεί τις απαραίτητες πληροφορίες μηχανογραφικά σε ελάχιστο χρόνο από την άλλη. 5. Τέλος ας μη ξεχνάμε ότι η κακή οργάνωση και η δαιδαλώδης νομοθεσία, είναι για μερικούς δημοσίους υπαλλήλους μεγάλο πλεονέκτημα!!! Με τις δυσκολίες που κάποιοι υπάλληλοι δημιουργούν στους πολίτες και στις επιχειρήσεις επιδιώκουν να πάρουν το «δωράκι» τους. Το θέμα του «λαδώματος» κρύβει πίσω του ολόκληρη φιλοσοφία και επιτυγχάνεται με συστηματικό τρόπο. Συγκεκριμένα σχεδόν κανείς από τους υπαλλήλους αυτής της «ειδικότητας» δεν ζητάει ευθέως τίποτα από κανένα πολίτη. Του κάνει όμως τη ζωή τόσο δύσκολη με τα διάφορα προσχήματα που του φέρνει, που ο πολίτης προτείνει από μόνος την επίσπευση της υποθέσεως του με «γρηγορόσημο». Μερικοί υπάλληλοι είναι ακόμα πιο «τεχνίτες». Αφού σου κάνουν επί μερικές ημέρες τη ζωή δύσκολη, στο τέλος σου λένε ότι θα παραβλέψουν κάποια τυπική διαδικασία για να σε εξυπηρετήσουν και εσύ από υποχρέωση δίνεις στο τέλος ένα «δωράκι». Όχι βέβαια το κατά τον αείμνηστο Α. Παπανδρέου φυσιολογικό;;; δωράκι των 500 εκατομμυρίων δραχμών του τότε διοικητή της ΔΕΗ κ. Μαυράκη αλλά κάτι λιγότερο!! Συμπερασματα: Α) Η κακή οργανωση και η μειωμένη απόδοση της δημόσιας διοίκησης έχει τεράστιες παρενέργειες στην εξύπηρέτηση των πολιτών και των επιχειρήσεων. Β) Υστερούν τα έσοδα του δημοσίου επειδή δεν εισπράττονται οι φόροι. Γ) Δεν βεβαιώνονται οι οφειλές προς το δημόσιο λόγω ανεπαρκών ελέγχων. Δ)Λόγω ελλείψεως χρημάτων στο δημόσιο δεν εκτελούνται επενδύσεις σε έργα υποδομής και δεν βελτιώνονται οι κοινωνικές παροχές. Το δημόσιο προκειμένου να καλύψει τις βασικές του υποχρεώσεις καταφεύγει σε δανεισμό κάτι που έφερε τη χώρα μας στη σημερινή κατάσταση. Ε) Χάνονται πολλά κονδύλια από προγράμματα της Ε.Ενωσης λόγω των γραφειοκρατικών διαδικασιών και την ανικανότητα της δημόσιας διοίκησης να τα προω- θήσει. ΣΤ). Τέλος εάν δεν οργανωθεί άμεσα σωστά η δημόσια διοίκηση το κράτος δεν πρόκειται να ορθοποδήσει. Η σωστή οργάνωση θα έχει και θύματα. Αυτό όμως είναι αναπόφευκτο. 2.Για να γίνει η σωστή οργάνωση χρειάζονται γεναίες πολιτικές αποφάσεις, εξειδικευμένα στελέχη για σωστό προγραμματισμό και κονδύλια. Εκτός όμως από τους Managers που θα οργανώσουν αυτή τη μεταρρύθμιση οι διευθυντές και τα στελέχη που θα κληθούν να την εφαρμόσουν πρέπει να έχουν υποστεί σοβαρή εκπαίδευση για να μπορέσουν να ανταποκριθούν. Αυτά που γίνονται μέχρι σήμερα που οι θέσεις διευθυντών και στελεχών καταλαμβάνονται συνήθως από ακατάλληλα άτομα με την βοήθεια των κομματικών μηχανισμών και άλλων παρεμβάσεων είναι μια από τις βασικές αιτίες για την κατάσταση στη δημόσια διοίκηση. Με τέτοιες επιλογές δεν είναι δυνατόν να επιτύχει καμιά αναδιοργάνωση του δημόσιου τομέα. Βέβαια η κακή οργάνωση έχει το πλεονέκτημα!! ότι τόσο οι πολιτικοί μας αλλά και οι δημοτικοί μας άρχοντες με τις επιλογές που προανέφερα εξασφαλίζουν την εκλογική τους πελατεία. Έτσι λοιπόν η σωστή οργάνωση και η αξιοκρατική επιλογή των στελεχών δεν εξυπηρετεί ούτε τους πολιτικούς ούτε μεγάλη μερίδα των πολιτών που γαντζώνονται στα κόμματα και τις δημοτικές παρατάξεις προκειμένου να έχουν ειδική μεταχείριση. Π.χ. κατάληψη νευραλγικών θέσεων, διορισμούς από το παράθυρο, ατιμωρησία των κακών υπαλλήλων, ανάληψη εργολαβιών και πολλά άλλα. Λόγω της κακής οργάνωσης και των πελατειακών σχέσεων που προανέφερα καταλήξαμε να έχουμε μια διαλυμένη δημόσια διοίκηση με υπεράριθμο προσωπικό, με σε πολλές περιπτώσεις ανίκανα στελέχη, που λόγω και της εξάρτησής τους από τους πολιτικούς – αυτοδιοικητικούς πατρώνους τους αδυνατούν να εφαρμόσουν το δημοσιοϋπαλληλικό κώδικα και τους κανονισμούς. Ακόμα και στις πιο εξόφθαλμες περιπτώσεις ανίκανων υπαλλήλων, υπαλλήλων που βγαίνουν συχνά άρρωστοι (χωρίς βεβαία να είναι) για να κάνουν τις δουλειές τους ή να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους επ΄αμοιβή σε άλλο εργοδότη, αλλά και υπαλλήλων που δίνουν παρουσία ή χτυπάνε το πρωί κάρτα και μετά εξαφανίζονται για να προσφέρουν αλλού τις υπηρεσίες τους κανείς δεν ασχολείται. 3. Ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα για τη δημόσια διοίκηση είναι η δαιδαλώδης νομοθεσία. Σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει ασάφεια των νόμων ή ακόμα και αντικρουόμενοι νόμοι. Απαραίτητη προϋπόθεση για την σωστή λειτουργία της δημόσιας διοίκησης είναι η κωδικοποίηση της νομοθεσίας και η κατάργηση νόμων που είναι αντιφατικοί.