EΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ Bαρβαρότητα ή δημιουργικότητα;

Γράφει ο αρχιτέκτονας μηχανικός Αγαπητός Ξάνθης Πριν από λίγες ημέρες σε μια κατάμεστη αίθουσα του Ακταίον, μετά από μια συντονισμένη κινητοποίηση μέσα από την κοινωνική δικτύωση, πλήθος συνδημοτών συνευρέθηκαν σε μια λαϊκή μάζωξη για να κατατεθούν προβληματισμοί, προτάσεις, σκέψεις για ένα άλλο κτήριο-σύμβολο που έχει εγκαταλειφτεί στο αδηφάγο χρόνο. Πράγματι η κατάσταση του μνημείου αποτελεί προσβολή για ένα νησί που κάποιοι το ονειρεύτηκαν ως πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης, άλλοι το αποκαλούν σταυροδρόμι πολιτισμού και άλλοι ως πολυμορφικό, φιλόξενο, νησί του ήλιου και της ειρήνης. Γιατί προσβολή; Η ιταλική κατοχή μας κληροδότησε κτήρια που δεσπόζουν σε μια ρυμοτομική συμπεριφορά στο κέντρο της πόλης. Ένα από αυτά είναι και το «ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ». Δυστυχώς η αδυναμία συντήρησης αυτού του μνημείου και όχι μόνο, καταρράκωσε τη φιλοσοφία του κτηρίου κρατώντας το εν υπνώσει με παράλληλη ταπείνωση μιας εμβληματικής αίθουσας τέχνης στην εποχή της οικονομικής στρατηγικής. Ακούστηκαν πολλές ιδέες για το χαρακτήρα του Θεάτρου, όμως η κουβέντα για την χρηματοδότηση του έργου αναστήλωσης άφησε το μεγαλύτερο περιεχόμενο. Η σταδιακή αποκατάσταση ή εξ ολοκλήρου επισκευή είναι θέμα της Διευθύνουσας αρχής και των προτεραιοτήτων της σε συνδυασμό με την κόστος δαπανών. Το να παραμείνει «ΘΕΑΤΡΟ» με όλες τις παράλληλες λειτουργίες του είναι αυτό που το ταχτοποιεί στη μνήμη των ροδιτών αλλά προσδιορίζει και το μέλλον του. Γιατί ένα λογοτεχνικό έργο έχει αξία μόνον, όταν το διαπερνούν αντανακλάσεις του μέλλοντος. Παράσταση μπορεί να είναι και θεατρική, μπορεί να είναι και μουσική, μπορεί να είναι χορευτική, μπορεί να είναι και λογοτεχνική, ακόμη και «κάτι» που μπορεί να εκφράσει την πολιτιστική ανησυχία του κοινού. Η Δ/νούσα αρχή μπορεί να επιλέγει, μπορεί να προσαρμόζει την ατζέντα των εκδηλώσεων. Και όπως έλεγε ο Κωνσταντίνος Τσάτσος «Η Τέχνη μπορεί να είναι αναγκαία στον άνθρωπο για το «ζην», είναι όμως απαραίτητη για το «ευ ζην». Η οικονομία του κτηρίου είναι ένας από τους παράγοντες αναζωογόννησης του. Ελέχθησαν πολλά, ίσως και ανέξοδα, όμως η πραγματικότητα μας ωθεί να δούμε την αλήθεια κατάματα χωρίς περιστροφές και ανεδαφικές προτάσεις. Ένας Δήμος χρεωμένος, σχεδόν αδύνατος να ανταποκριθεί στις κοινωνικές παροχές άμεσης πρόνοιας δεν μπορεί να αναλάβει μια τέτοια μεγάλη δαπάνη. Η πιθανή ένταξη του έργου στο ΕΣΠΑ φαντάζει μη ώριμη. Επομένως η συνδρομή του ιδιωτικού τομέα δεν μπορεί να μας αφήνει αδιάφορους. Η πλανόμενη καχυποψία ενάντια στον ιδιώτη δεν μπορεί να είναι βαρίδιο για την αξιοποίηση ενός Θεάτρου που μαραίνεται κάθε μέρα. Το σπάσιμο του ταμπού της διείσδυσης της ιδιωτικής πρωτοβουλίας σε μεγάλα κοινωφελή έργα έχει δοκιμαστεί και αλλού και έχει πετύχει χάρις στην αμοιβαία ειλικρίνεια των μερών. Η καχυποψία γεννάται όταν το ένα μέρος επιθυμεί να «ρίξει» το άλλο στην βάση της συμφωνίας που έχει πραγματοποιηθεί. Συνεπώς ο φόβος της παράβασης είναι ο ανασταλτικός παράγοντας της Συμφωνίας και αυτός εδράζεται στην ανθρώπινη συμπεριφορά των συμμετεχόντων στην δράση. Κάποια στιγμή πρέπει να μάθουμε να μιλάμε με ειλικρίνεια, με μεράκι και ανοικτή διαβούλευση. Η ισορροπία κόστος/όφελος είναι το ζητούμενο σε μια εποχή που τα πάντα κινούνται σε δίνη της οικονομίας και του δανεισμού. Γιατί η Τέχνη μπορεί και πρέπει να αντιγράφει τη ζωή και η ζωή τη Τέχνη. Ακόμη και οι προτάσεις για τους ευπατρίδεις που μπορούν να χορηγήσουν, αλλά και τους ρόδιους του εξωτερικού μπορούν να φαίνονται δελεαστικές όμως η πραγματικότητα είναι σκληρή και μας έχει οδηγήσει στην σημερινή κατάντια του εμβληματικού κτηρίου. Περιμαντρωμένο από κάγκελα νοιώθει φυλακισμένο και απαιτεί να δοθεί άμεσα το ποσό αποφυλάκισής του διότι διαφορετικά θα ξεψυχήσει (θα καταρρεύσει) και τότε όλοι μας θα έχουμε ένα κομμάτι ευθύνης με μεγαλύτερο τους ονειροπόλους, τους μεγαλοΐδεάτες, τους μη πραγματιστές. Η πρόταση υιοθέτησης τους Θεάτρου από ένα Ίδρυμα, ένα Πανεπιστήμιο, μια “Σκάλα του Μιλάνο” κ.α δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με μηδενιστικό τρόπο. Σήμερα σ΄ ένα κόσμο της σύνδεσης και της επικοινωνίας μπορεί και πρέπει να θωρούμε τα πολιτιστικά στοιχεία ως μέρος της κοινωνικής αλληλεγγύης και της συνύπαρξης. Το πολιτιστικό αγαθό δεν περιορίζεται, δεν χειραγωγείται, δεν περιχαρακώνεται. Η Τέχνη είναι μετουσιωμένη μορφή των κοινωνικών προβληματισμών τα οποία ταράσσουν όλο τον πλανήτη. Ο ακρωτηριασμός της Τέχνης είναι ότι υποχώρησε κάτω από την μπότα της οικονομικο-πολιτικής διάστασης, επιδιώκοντας και αυτή πολλές φορές το κέρδος και την ψευτο-προβολή. Επομένως καθήκον μας είναι να προσφέρουμε Τέχνη σε ποιοτικούς χώρους, χωρίς την μάσκα της απόλυτης οικονομικής προσέγγισης και των υπόπτων διαδρομών, αλλά την απόλαυση της παράστασης. Ο ρόλος του καλλιτέχνη μέσα σε μια ατελή κοινωνία είναι να αμφισβητεί και να προβάλλει το καθαρό λόγο και το λαμπερό «φώς». Αυτό το φως επιζητούμε και εμείς οι λαϊκοί σε χώρους αποδοτικούς, σε χώρους έκφρασης, σε χώρους παράδοσης. Ο γνωστικός χάρτης της Ρόδου είναι εμπλουτισμένος με πολλά, όμως το ΟΡΟΣΗΜΟ του είναι η προίκα που μας άφησαν οι Ιταλοί. Ας μην είμαστε βάρβαροι απέναντι του και ας ανοίξουμε την αγκαλιά μας ατενίζοντας το δημιουργικό μέλλον των παιδιών μας με το μάτι της ποιότητας, της αισθητικής αλλά και της πρακτικότητας, τρείς βασικές ανάγκες του κάθε κτηρίου που εντάσσεται στην σύγχρονη περιβαλλοντική ψυχολογία.