Ημερίδα: Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων: Ο αρχαιότερος υπολογιστής του Κόσμου

Με την ευκαιρία του εορτασμού της επετείου της 25ης Μαρτίου, της μεγάλης γιορτής για τον Ελληνισμό και τη Χριστιανοσύνη, το Κολλέγιο Ρόδου αποτίοντας φόρο τιμής στη σοφία των προγόνων μας και στην πατρίδα μας ως κοιτίδα του πολιτισμού, διοργανώνει σε συνεργασία με το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων, ημερίδα με θέμα: Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων: «Ο αρχαιότερος υπολογιστής του Κόσμου». Στην ημερίδα συμμετέχουν οι διακεκριμένοι επιστήμονες: κος Μουσάς Ξενοφών, Καθηγητής του Παν/μιου Αθηνών, και κος Ιωάννης Σειραδάκης Καθηγητής του Παν/μιου Θεσσαλονίκης. Είναι πολύ σημαντικό να αναφερθεί ότι οι αναφερόμενοι επιστήμονες συμμετέχουν στη Διεθνή ομάδα η οποία το Νοέμβριο του 2006 προχώρησε σε Διεθνές Συνέδριο σχετικά με τον Μηχανισμό, το οποίο συγκέντρωσε τεράστιο ενδιαφέρον από όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης. Όπως είναι γνωστό ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, αποτέλεσε μια πραγματική επανάσταση για την εποχή κατασκευής του, η οποία τοποθετείται πιθανότατα στο 100-150 π.Χ. Αυτός ο αστρονομικός «υπολογιστής» είχε τη δυνατότητα υπολογισμού των εκλείψεων του Ήλιου και της Σελήνης. πιθανότατα και της θέσης των πλανητών και επρόκειτο για ένα προσομοιωτικό μηχανισμό της κίνησης των ουρανών. Ο μηχανισμός που ήταν φορητός βρέθηκε στα Αντικύθηρα, τη Μεγάλη Εβδομάδα του 1900 κατά τύχη από μια ομάδα 22 σφουγγαράδων με τον καπετάνιο Δημήτρη Κοντό που επέστρεφε για την πατρίδα του τη Σύμη, λόγω όμως του καιρού, το καΐκι βγήκε στον όρμο της Μικρής Νήσου των Αντικυθήρων. Περιμένοντας να φτιάξει ο καιρός είχαν την ιδέα να βουτήξουν για να βρουν μεγάλα κοχύλια, για τα οποία φημιζόταν η περιοχή. Αντί όμως να βρουν κοχύλια, έφεραν στο φως έναν ολόκληρο αρχαιολογικό θησαυρό, με αγάλματα, κειμήλια, σκεύη και μηχανήματα της εποχής. Ανάμεσα στα ευρήματα και ο επαναστατικός μηχανισμός που αποκάλυψε πάρα πολλά για τις επιστημονικές προόδους που είχαν συντελεστεί προ Χριστού στην Ελλάδα. Να σημειωθεί ότι το ναυάγιο θα πρέπει να έγινε ανάμεσα στο 85 και το 60 π.Χ. «Αν και σχετικά μικρός σε μέγεθος, περιείχε τουλάχιστον 30 συνεργαζόμενα γρανάζια με τη βοήθεια των οποίων ήταν δυνατό να υπολογισθεί με μεγάλη ακρίβεια η κίνηση του Ήλιου και της Σελήνης, οι φάσεις της Σελήνης, να προβλεφθούν ηλιακές ή σεληνιακές εκλείψεις και να γίνουν διάφοροι πολύπλοκοι αστρονομικοί υπολογισμοί. Η αποκάλυψη των μυστικών του πιο πολύπλοκου μηχανισμού της αρχαιότητας, ίσως αλλάξει την εικόνα που έχουμε για την Αρχαία Ελλάδα. Ο μηχανισμός περιείχε επίσης ένα εκτεταμένο εγχειρίδιο χρήσης. Οι κύριες λειτουργίες του Μηχανισμού των Αντικυθήρων έχουν αποκρυπτογραφηθεί και πάνω από 2.500 γράμματα του εγχειριδίου χρήσεως έχουν διαβαστεί μετά από 2000 χρόνια με τη χρήση εξειδικευμένων καινοτόμων μεθόδων. Ήταν ένα laptop της εποχής του, αναφέρει χαρακτηριστικά ο κος Ιωάννης Σειραδάκης Τριάντα καταγεγραμμένα χειροποίητα γρανάζια, τουλάχιστον άλλα πέντε που δεν βρέθηκαν ακόμα, δέκα άξονες, απίστευτες για την εποχή καινοτομίες όπως η διαφορική περιστροφική πλάκα, που πίστευε ότι είχε εντοπίσει πριν από πολλές δεκαετίες ο πρώτος σημαντικός μελετητής του Μηχανισμού, Ντέρεκ ντε Σόλα Πράις, έδιναν με αξιοθαύμαστη ακρίβεια και με την καθοδήγηση ενός εκπληκτικού «εγχειρίδιου χρήστη», πληροφορίες για τις κινήσεις (συμπεριλαμβανομένων των εκλείψεων) του ήλιου, της σελήνης και πιθανώς πέντε πλανητών. Όσοι τον χαρακτήρισαν «αρχαιότερο αναλογικό υπολογιστή στον κόσμο» σήμερα δικαιώνονται. Οι τελευταίες ανακαλύψεις των επιστημόνων που μελετούν με τη βοήθεια υπερσύγχρονων μεθόδων το εξαιρετικά πολύπλοκο αστρονομικό όργανο, γνωστό ως Μηχανισμός των Αντικυθήρων, επιβεβαιώνουν όχι μόνο τις τεράστιες γνώσεις, αλλά και τις κατασκευαστικές ικανότητες των προγόνων μας, που μας υποχρεώνουν να ξαναγράψουμε την ιστορία της τεχνολογίας. Η μελέτη των θραυσμάτων του οδηγεί σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα για το σκοπό που δημιουργήθηκε. Ήταν μικροϋπολογιστής για αστρονομικούς υπολογισμούς, όργανο ναυσιπλοϊας, αστρολάβος, διέθετε αυτόνομο μηχανισμό κίνησης σαν ρολόι, παρακολουθούσε και προέβλεπε την κίνηση του ήλιου, της σελήνης, ίσως και άλλων πλανητών και τις σχέσεις μεταξύ τους, προέβλεπε τις εκλείψεις, αναγράφονταν οι οδηγίες χρήσης και σχετιζόταν με τις θεωρίες του Ρόδιου Ιππάρχου. Ανάλογοι μηχανισμοί καταγράφονται περίπου χίλια χρόνια αργότερα κι αυτό ίσως να εξηγεί την αμηχανία και την -ως πρόσφατα- άρνηση των ειδικών να αποδεχτούν το προφανές, που δεν δίστασε να εκφράσει ο διάσημος συγγραφέας ʼρθουρ Κλαρκ: «αν η εξέλιξη της γνώσης, όπως αποτυπώνεται στον υπολογιστή των Αντικυθήρων, δεν είχε ανακοπεί, η επιστήμη θα βρισκόταν σήμερα χίλια χρόνια μπροστά!» Πώς, όμως, να αποδεχτεί κανείς ότι οι Έλληνες ήξεραν από το 100 πΧ πως ο χρόνος διαρκεί κάτι λιγότερο από 365,25 ημέρες (προσθέτοντας ανά τετραετία την ημέρα του δίσεκτου); Οι ανακαλύψεις συνεχίζονται. Κάθε μέρα σχεδόν, όπως δήλωσε στο Pathfinder, το μέλος της Ομάδας Διερεύνησης, καθηγητής Φυσικής Διαστήματος και διευθυντής του Εργαστηρίου Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ξενοφών Μουσάς, διαβάζονται καινούρια γράμματα και λέξεις στις πλάκες του «εγχειριδίου», που φωτίζουν το ρόλο του Μηχανισμού και πλουτίζουν τις γνώσεις μας, ανατρέποντας κατεστημένα. Για παράδειγμα, ανάμεσα στις επιγραφές αναφέρεται για πρώτη φορά γραπτώς η λέξη ΙΣΠΑΝΙΑ, τουλάχιστον 70 χρόνια νωρίτερα απ' ό,τι ξέραμε ως σήμερα. Τι άλλο θα αποκαλυφθεί; Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά, όπως κανείς δεν μπορεί να επιβεβαιώσει την ακριβή χρήση του Μηχανισμού, όταν κατασκευάστηκε. «Αρχείο γνώσης» στα χέρια κάποιων ισχυρών; Εργαλείο για αστρονομικές μετρήσεις; Εκπαιδευτικό βοήθημα για επίδοξους πανεπιστήμονες στις σχολές της Ρόδου, της Αθήνας και της Αλεξάνδρειας; Εξελιγμένο όργανο ναυσιπλοΐας και χαρτογράφησης; Να σημειωθεί ότι ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών, ενώ οι καθηγητές Μουσσάς και Σειραδάκης θα φέρουν στο Κολλέγιο και θα επιδείξουν στους μαθητές και στο κοινό μαζί με τον Καθηγητή του Κολλεγίου Κο Γιάννη Φόστερ, ομοίωμα –προσομοίωση του Μηχανισμού. Η Ημερίδα θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 24 Μαρτίου και ώρα 17.00 στο Κολλέγιο Ρόδου και θα περιλαμβάνει: 1 Παρουσίαση των πάνελ του μηχανισμού των Αντικηθύρων από τους μαθητές του Κολλεγίου Ρόδου. 2 Παρουσίαση της «θεωρίας του Mobius» στην πράξη από τους μαθητές του Κολλεγίου Ρόδου. 3 Μια σύγχρονη ματιά στην αρχαία τεχνολογία. Διαδραστική προσομοίωση του μηχανισμού των Αντικυθήρων στην αίθουσα πολυμεσικών παρουσιάσεων και δραστηριοτήτων iPoint. 4 Η αστροχημεία του σήμερα από το τμήμα των φυσικών επιστημών. 5 Θεατρικό: «Θεωρία του σπηλαίου» από το χθες στο σήμερα του Πλάτωνα, από τη θεατρική ομάδα του Κολλεγίου Ρόδου. 6 Ομιλία με Θέμα: «Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων: από την ανακάλυψή του μέχρι τα τελευταία δεδομένα της έρευνας». Εισηγητές: Μουσσάς Ξενοφών, Καθηγητής του Παν/μιου Αθηνών, Διευθυντής Εργαστηρίου Φυσικής και Ιωάννης Σειραδάκης Καθηγητής του Παν/μιου Θεσσαλονίκης. 7 Διαδραστική έκθεση επιστήμης και τεχνολογίας με θέμα: «Ταξίδι στο σύμπαν». 8 Δραστηριότητες και κατασκευές με θέμα: «Το διάστημα». 9 Παρατήρηση ουράνιων σωμάτων μέσω τηλεσκοπίου. Για τους μαθητές όλων των βαθμίδων αλλά και για το κοινό, στο χώρο του Δημοτικού έχει δημιουργηθεί σχολική διαδραστική έκθεση επιστήμης και τεχνολογίας με θέμα: «Ταξίδι στο σύμπαν», που θα αποτελείται από εννέα (9) σταθμούς – θεματικές ενότητες. Τα εκθέματα θα είναι από εργασίες μαθητών που έχουν πραγματοποιηθεί με την καθοδήγηση εκπαιδευτικών. Παράλληλα θα υπάρχει η καινοτόμος δυνατότητα υλοποίησης πειραμάτων και δραστηριοτήτων από τους ίδιους τους μαθητές και τους επισκέπτες της έκθεσης με σκοπό την επιστημονική καλλιέργεια. Επίσης, για τους μικρούς μαθητές θα υπάρχει αίθουσα δραστηριοτήτων και κατασκευών με θέμα: «Το Διάστημα».