Με τον καιρό το μνημόσυνο πήρε πολιτιστικό χαρακτήρα με ομιλίες σχετικές με την ιστορία της Καρπάθου και της παροικίας, τη λαογραφία του νησιού και την παρουσίαση βιβλίων καρπαθιακού ενδιαφέροντος.
Πριν από 25 χρόνια, οι διοικούντες το Παγκαρπαθιακό Ίδρυμα της Αμερικής παρατήρησαν ότι κάθε χρόνο αρκετές χιλιάδες δολάρια ξόδευαν οι Καρπάθιοι σε στεφάνια για να εκφράσουν τη λύπη τους για αποθανόντες συμπατριώτες τους, τα οποία εκτίθονταν στο νεκροπομπείο για μια δυο μέρες μέχρι να καταλήξουν στα σκουπίδια.
Εύλογη η απορία, γιατί να χάνονται τόσα χρήματα και να μη βρεθεί τρόπος να τιμάται η μνήμη αυτών των ανθρώπων και τα χρήματα να πηγαίνουν για κοινωφελείς σκοπούς.
Σιγά-σιγά η ιδέα βρήκε ανταπόκριση και πολλοί Καρπάθιοι, αντί για στεφάνια και λουλούδια, έκαναν δωρεές στο Ίδρυμα.
Με τον καιρό άρχισαν να κάμουν δωρεές και στη μνήμη προσφιλών τους προσώπων που αποδήμησαν πριν από χρόνια, στην Αμερική και σ άλλα μέρη του κόσμου. Ένα μεγάλο μέρος των δωρεών διατέθηκε για την αγορά του «Καρπάθικου Σπιτιού» και το υπόλοιπο για υποτροφίες και άλλους κοινωφελείς σκοπούς του Ιδρύματος.
Παράλληλα, πριν από 23 χρόνια το Ίδρυμα καθιέρωσε το ετήσιο Παγκαρπαθιακό μνημόσυνο για να τιμάται η μνήμη αυτών των ανθρώπων, που γίνεται σε μια από τις εκκλησίες του New Jersey, όπου συχνάζουν οι Καρπάθιοι.
Στην συνέχεια ακολουθεί προσφορά καφέ και άλλων καρπαθιακών παραδοσιακών εδεσμάτων, σ όλο το εκκλησίασμα. Η δεξίωση γίνεται στην κοινοτική αίθουσα εκδηλώσεων ή στο Καρπάθικο Σπίτι αν βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από την εκκλησία.
Στην αρχή, όταν τα ονόματα ήταν λίγα, την ώρα που ο παπάς μνημόνευε τους αποθανόντας, τα μέλη του Δ.Σ. έβαζαν από ένα γαρίφαλο για κάθε αείμνηστο, σε τρία ανθοδοχεία που υπήρχαν πάνω στο τραπέζι μπροστά στο εικονοστάσι.
Αργότερα διαβάζονταν τα ονόματα των μνημονευομένων στην δεξίωση που ακολουθούσε, από νέους και νέες της Καρπαθιακής παροικίας.
Αργότερα, πάνω σε τεράστια ταμπλό, προστέθηκαν οι φωτογραφίες των αποθανόντων, που φυλάσσονταν στο Καρπάθικο Σπίτι και εκτίθονταν την ημέρα του μνημόσυνου.
Σιγά-σιγά οι φωτογραφίες πόλλαιναν και λιγόστεψε ο απαιτούμενος χώρος και βρέθηκε λύση με την νέα τεχνολογία.
Οι φωτογραφίες, με βιογραφικές πληροφορίες, αποθηκεύθηκαν σε ηλεκτρονικές δισκέτες και από εφέτος όταν διαβάζονταν τα ονόματα προβάλλονταν οι αντίστοιχες φωτογραφίες και πληροφορίες.
Με τον καιρό το μνημόσυνο πήρε πολιτιστικό χαρακτήρα με ομιλίες σχετικές με την ιστορία της Καρπάθου και της παροικίας, τη λαογραφία του νησιού και την παρουσίαση βιβλίων καρπαθιακού ενδιαφέροντος. Τα έσοδα από την πώληση των βιβλίων διατίθονταν υπέρ του Ιδρύματος.
Φέτος το Παγκαρπαθιακό Ίδρυμα με την συνεργασία των άλλων καρπαθιακών συλλόγων τέλεσε το 23ο Μνημόσυνο, στις 28 Φεβρουαρίου 2010, στον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου στο Clifton, NJ. Μεταξύ των άλλων παρευρέθησαν ο πρόεδρος του Παγκαρπαθιακού Ιδρύματος ιατρός Νίκος Παναγιώτου, ο πρόεδρος του Εθνικού Δωδεκανησιακού Συμβουλίου Μανώλης Κασσώτης, ο πρόεδρος της Καρπαθιακής Ομοσπονδίας Γιώργος Λογοθέτης, οι πρόεδροι των τοπικών καρπαθιακών συλλόγων και περισσότεροι από 300 συμπατριώτες μας.
Την Θεία Λειτουργία και το μνημόσυνο τέλεσε ο συμπατριώτης ιερέας Ιωάννης Ανδρεάδης μαζί με τον ιερατικό προϊστάμενο της κοινότητας. Όταν τελείωσε η Θεία Λειτουργία το εκκλησίασμα μετέβη στο κοινοτικό μέγαρο όπου προσφέρθηκαν καφές, γλυκά και παραδοσιακά φαγητά προσφορά των Καρπαθιακών Diners και αρκετών κυριών εις μνήμη αγαπημένων συγγενών τους.
Ακολούθησε το πολιτιστικό πρόγραμμα το οποίο παρουσίασε ο πρώην πρόεδρος του Ιδρύματος Φρίξος Βόζος. Μίλησε ο πρόεδρος του Ιδρύματος ιατρός Νίκος Παναγιώτου, ο οποίος αναφέρθηκε στο σκοπό του Μνημόσυνου και η γραμματέας Μαίρη Σκούλου-Λαγωνικού, η οποία ανακοίνωσε τα ονόματα των προσφάτων αποθανόντων Καρπαθίων και τις δωρεές που έγιναν εις μνήμη των προς το Ίδρυμα.
Στην συνέχεια ο Γεννάδιος Κασσώτης με τη δεσποινίδα Γεωργία Βόζου και τις αδελφές Πολιτεία και Αριάδνη Παναγιώτου παρουσίασαν video, το οποίο είχε επιμεληθεί η Φανή Βόζου.
Κάθε πέντε δευτερόλεπτα, ενώ ανακοινωνόταν το όνομα, προβαλλόταν η φωτογραφία εκάστου των 500 περίπου αποθανόντων Καρπαθίων στην μνήμη των οποίων έγινε το μνημόσυνο.
Το πρόγραμμα έκλεισε με την ομιλία του Μανώλη Κασσώτη με θέμα «η ζωή των Καρπαθίων στα ανθρακωρυχεία» και την οποία αφιέρωσε στην μνήμη της προσφάτως αποθανούσας μητέρας του και στον πάππου Μανώλη Σταματάκη, ο οποίος υπήρξε ένας από τους πρωτοπόρους μετανάστες στην Αμερική και για πολλά χρόνια δούλεψε στα ανθρακωρυχεία.
Στο μεταξύ, μέσα στο Ίδρυμα δημιουργείται η σκέψη να κάνει το μνημόσυνο και το καλοκαίρι στην Κάρπαθο και να επαναλαμβάνει το πολιτιστικό μέρος του προγράμματος. Τιμή σ αυτούς που θυμούνται και τιμούν την μνήμη αποθανόντων συμπατριωτών μας.
* Του Εμμανουήλ Κασσώτη
Ακολουθήστε τη Ροδιακή στο Google News
