Τρόποι ενίσχυσης της αυτοεκτίμησης των παιδιών στο πλαίσιο μουσικών δραστηριοτήτων

Γράφει ο Γιώργος Σακελλαρίδης διδάκτορας μουσικής παιδαγωγικής και διευθυντής Χορωδιών Κάποιος νιώθει αυτοεκτίμηση – δηλαδή πως αξίζει – όταν είναι αγαπητός από τους άλλους και όταν αισθάνεται ότι τα καταφέρνει καλά σε αυτά που διαλέγει να ασχοληθεί. Όπου κι αν συμβαίνουν οι μουσικές δραστηριότητες, είτε μέσα στη σχολική τάξη, είτε στην ωδειακή αίθουσα, είτε στους «κόλπους» μιας Παιδικής Χορωδίας ή μιας «Ορχήστρας», οι συμπεριφορές του δασκάλου και το εκπαιδευτικό κλίμα που αυτός δημιουργεί, μπορούν να συμβάλουν στο «χτίσιμο» της αυτοεκτίμησης των παιδιών. Ας δούμε λοιπόν παρακάτω, άλλοτε ορισμένες «πηγαίες» και ειλικρινείς συμπεριφορές, και άλλοτε κάποιες «δομημένες στρατηγικές» εκ μέρους των εκπαιδευτικών, που είναι δυνατόν να ενισχύσουν την αυτοεκτίμηση των παιδιών. • Η «πάγια» στάση, απέναντι σε κάθε παιδί, που δηλώνει ότι είναι σημαντικό και πως χαίρει εκτίμησης. Αυτό το βίωμα, εκ μέρους του παιδιού, αποτελεί μια πολύ ισχυρή «δόση» τόνωσης της αυτοεκτίμησής του, γιατί ο δάσκαλός του είναι σχεδόν πάντα, ένα από τα σημαντικά πρόσωπα της ζωής του. • Η υποδοχή του κάθε μαθητή, του κάθε μέλους της Μουσικής Ομάδας, με το όνομα του. Η «ζεστασιά» στη σχέση και ο αμοιβαίος σεβασμός παίζουν σημαντικό ρόλο. • Η ακρόαση των απόψεων και των τοποθετήσεων των παιδιών με προσοχή και ανοχή, ακόμη κι όταν αυτές είναι ασυνήθιστες. • Η χωρίς κριτική και κυρίως χωρίς απαξιωτική διάθεση, απάντηση σε ερωτήσεις των παιδιών, είτε αυτές άπτονται της μουσικής, είτε αφορούν άλλα θέματα. • Η δημιουργία συχνών και διαφορετικών ευκαιριών για επιτυχίες ολόκληρης της μουσικής ομάδας, ή της τάξης της μουσικής, αλλά και του κάθε μέλους ξεχωριστά, χωρίς όμως να τονίζεται η οπτική του «σολίστα». (Η περίπτωση του «ταλέντου» χρειάζεται μια προσεκτική, ειδική διαχείριση.) • Η μετάδοση προς τα παιδιά της «οπτικής» ότι κάθε στόχος στη ζωή, επομένως και κάθε μουσικός στόχος- ατομικός ή ομαδικός, πρέπει να περνά μέσα από τις λογικές της πειθαρχίας, της συγκέντρωσης και της υπομονής. Έτσι αποφεύγονται σε μεγάλο ποσοστό οι αποτυχίες εξαιτίας των βιαστικών και επιπόλαιων προσπαθειών. Τονίζεται όμως πάντα προς τα παιδιά, η αξία που έχει μια πιθανή αποτυχία, στη μετέπειτα «μουσική ζωή» του καθενός μας. • Η επιβράβευση των προσπαθειών ολόκληρης της ομάδας ( ή της σχολικής τάξης), και η επισήμανση κάθε βελτίωσης , η ανάδειξη κάθε καλής «μουσικής» στιγμής. Η ενθάρρυνση κάθε παιδιού χωριστά, με τρόπο που κανένα μέλος της ομάδας να μην «πλήττεται» ψυχολογικά και να μην αισθάνεται μειωμένο. Η ενθάρρυνση για την ανάληψη θετικού ρίσκου εκ μέρους των παιδιών και η βοήθεια του δασκάλου ώστε οι συμμετέχοντες στις μουσικές δραστηριότητες, να αναπτύξουν θετικές στάσεις για τις ικανότητες τους. • Ο θετικός σχολιασμός στιγμών όπου τα παιδιά εμφανίζουν συμπεριφορές αυτοελέγχου και ωριμότητας, συγκέντρωσης και πειθαρχείας. • Η δημιουργία συνθηκών απόλυτου σεβασμού μεταξύ των παιδιών με τη γνώση ότι ο σεβασμός του δασκάλου προς τους μαθητές του, λειτουργεί ως παράδειγμα. • Η βίωση στιγμών εκ μέρους των παιδιών, όπου θα ακούνε το δάσκαλό τους να μιλά με ειλικρίνεια σε κάποιους άλλους, για το πόσο περήφανος είναι για κείνα. • Οι συζητήσεις γενικότερου περιεχομένου με τα παιδιά και το ενδιαφέρον από την πλευρά του δασκάλου για τις εξωσχολικές δραστηριότητες στις οποίες εκείνα τα πηγαίνουν καλά. • Η διδασκαλία των διαπροσωπικών ικανοτήτων. Η ενίσχυση δηλαδή των επικοινωνιακών δεξιοτήτων των παιδιών . Με την επισήμανση πως η επικοινωνία , είναι σημαντικό να διακρίνεται από ποιοτικά στοιχεία και όχι να είναι επιφανειακή, επιπόλαιη και ανειλικρινής. • Η παροχή πολλών εκπαιδευτικών- μουσικών ευκαιριών, που θα προάγουν την ομαδικότητα, τη συνεργασία την αλληλοβοήθεια και γενικότερα την έννοια της συνύπαρξης. • Η δημιουργία συνθηκών μάθησης όπου η ευχάριστη ατμόσφαιρα και το χιούμορ , θα κατέχουν κεντρική θέση. Ο «ακαδημαϊσμός» στη διδασκαλία βλάπτει. Δεν ωφελεί. • Η διδασκαλία με στόχο την ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης, πάντα σε συνάρτηση με την ανάπτυξη της γνωστικής νοημοσύνης. Αφού η καλλιέργεια και των δύο είναι απαραίτητη ώστε τα άτομα να «ισορροπήσουν» και να ευτυχήσουν στη ζωή. • Η προσέγγιση της μουσικής με τέτοιο τρόπο ώστε να έρχονται διαρκώς στο προσκήνιο βασικές αξίες που να κάνουν τη διδασκαλία σύμφωνη με τις αρχές της ανθρωπιστικής παιδείας. Σύμφωνη δηλαδή με την παιδεία εκείνη που στο κέντρο της βάζει τον άνθρωπο και νοιάζεται για την ολόπλευρη ανάπτυξη και πραγμάτωση του.