Παιδικό τραγούδι και διαχείριση περιστατικών εκφοβισμού και βιας στα σχολεία

Γράφει ο Γιώργος Σακελλαρίδης διδάκτορας μουσικής παιδαγωγικής και διευθυντής Χορωδιών «…Ο μικρός κάστορας σταμάτησε να κλαίει. ‘‘Γεια σου!’’ φώναξε. ‘‘Γεια σου!’’ φώναξε και η φωνή Από την απέναντι πλευρά τη λίμνης. ‘‘Γιατί κλαίς;’’ Ρώτησε ο μικρός κάστορας. ‘‘Γιατί κλαίς;’’ Ρώτησε και η φωνή Από την απέναντι πλευρά της λίμνης. Ο μικρός κάστορας σκέφτηκε για ένα λεπτό. ‘‘ Είμαι μόνος μου’’, είπε. ‘‘Χρειάζομαι ένα φίλο’’. ‘‘Είμαι μόνος μου’’, είπε και η φωνή Από την απέναντι πλευρά της λίμνης. ‘‘Χρειάζομαι ένα φίλο’’…» Από το βιβλίο «Ο μικρός κάστορας και η ηχώ» Του MacDonald, A. Το παιδικό τραγούδι- όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις- έτσι και στο φαινόμενο της βίας και του εκφοβισμού στα σχολεία, είναι σε θέση να παίξει ένα σημαντικό ρόλο. Το παιδικό τραγούδι είναι σε θέση να συνδράμει «μεθόδους» και σχέδια εργασίας που στοχεύουν: • Στη μείωση της επιθετικής συμπεριφοράς μέσα από τη μάθηση τεχνικών και πρακτικών που βοηθούν στην έκφραση του θυμού. • Στη μείωση και τη διαχείριση των διαπροσωπικών συγκρούσεων, για την ειρηνική και χωρίς επιθετικότητα , επίλυση τους. • Στην προώθηση της συνεργασίας και των λογικών που καλούν τα παιδιά να κάνουν το «εγώ» και το «εσύ», «εμείς». • Στην ανάπτυξη και την προώθηση του σεβασμού απέναντι στα δικαιώματα και τα συναισθήματα των άλλων παιδιών. Ακολουθεί μια συγκεκριμένη πρόταση – τραγούδι, που μπορεί όμως να χρησιμοποιηθεί, απλά, και ως ποίημα. ΟΧΙ ΣΤΗ ΒΙΑ (Στίχοι-Μουσική: Γιώργος Σακελλαρίδης) Εν, δύο, τρία ΝΑΙ στη ΦΙΛΙΑ. Εν, δύο, τρία ΟΧΙ στη βία. Δεν έχει ΙΣΩΣ ΟΧΙ στο μίσος. Λουλούδια στρώσε Κι αγάπη δώσε. «Αγκάλιασε» τον Το διπλανό σου Για το καλό του, Για το καλό σου. ΟΧΙ στο φόβο Από τη βία. Έξω η βία Απ’ τα σχολεία! «Έξω η βία Απ’ τη ζωή μας, Μέσα η αγάπη», Ας γίνει ευχή μας. Και στης ψυχής μας Πάνω το «θρόνο», Ας «ζήσει» η αγάπη Για πάντα μόνο. Ένα πρόγραμμα, ένα σχέδιο εργασίας με θέμα τη σχολική βία και τον εκφοβισμό, μπορεί να περιλαμβάνει ως μέσα υλοποίησης, τις παρακάτω ενέργειες. • Να μάθουν τα παιδιά –πράττοντας- βιωματικά δηλαδή, το τι σημαίνει «ενεργητική ακρόαση» και πόσο σημαντική είναι αυτή, στην καθημερινότητα. Να μάθουν πως «ενεργητική ακρόαση» θα πει, «ακούω με προσοχή και συγκέντρωση», αυτόν που έχει το λόγο. Τον ακούω με τόσο σεβασμό, όσο θα ήθελα να μου δείξει κι εκείνος, όταν θα έρθει η σειρά μου να μιλήσω. … Και βέβαια, η ικανότητα να ακούμε μας κάνει πιο αγαπητούς. Ας το «διδάξουμε» στα παιδιά. • Να εξασκηθούν στις πρακτικές του ωφέλιμου, του αποδοτικού διαλόγου. Να μάθουν πως δεν μιλάμε, δεν συζητάμε για να επιβάλουμε τη γνώμη μας, αλλά για να συμβάλουμε σε μια συνεργατική λύση, διερεύνηση, απόφαση, σχεδιασμό. Επειδή γύρω μας «υπάρχουν πολύ περισσότεροι ομιλητές από ότι ακροατές», δάσκαλοι και γονείς είναι πολύ σημαντικό να μάθουν στα παιδιά τις «τεχνικές του διαλόγου». • Να ενισχυθούν ψυχολογικά ώστε να λειτουργούν ασυναίσθητα μέσα στο πλαίσιο των ελεύθερων συνειρμών. Να διατυπώνουν δηλαδή με ελευθερία, σκέψεις που περνούν από το νου τους, προσέχοντας ωστόσο να κινούνται στα όρια της ενσυναίσθησης και του σεβασμού των άλλων. Να φέρονται δηλαδή έτσι όπως θα ήθελαν να τους φέρονται οι άλλοι. • Να «διδαχθούν» το «παίξιμο των ρόλων» και να βιώσουν την αξία αυτού του πολύ σημαντικού «εργαλείου». Γιατί το «παίξιμο ρόλων», όπως γράφει ο Fontana, «… επιτρέπει στους συμμετέχοντες να ανακαλύψουν ότι το πολύ μεγάλο μέρος των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων παίρνει τη μορφή συμβολαίου. Αν πλησιάσω κάποιον ευγενικά, είναι πολύ πιθανό να μου ανταποδώσει την ευγένεια. Αν ξέρω τι θέλω να πω και το πω καθαρά, χωρίς να μπερδεύω ή να κουράζω τον άλλον, έχω πολύ περισσότερες πιθανότητες να εισακουστώ. Αν δείξω ότι το αίτημα μου συνυπολογίζει το δικό του συμφέρον όσο και το δικό μου, είναι πολύ πιθανό ότι θα συμφωνήσει. Αν μπορώ να αποδείξω ότι είμαι έτοιμος να ακούσω τις απόψεις των άλλων και να τους αφήσω να εκφράσουν τα συναισθήματα τους, έχω πολλές πιθανότητες να αντιμετωπιστώ και εγώ ανάλογα». • Να οδηγηθούν στους λυτρωτικούς «δρόμους» της καλλιτεχνικής δημιουργίας και έκφρασης. Δύο τέτοιοι «δρόμοι» είναι η ζωγραφική με ελεύθερο τρόπο και το η μουσική, κυρίως, μέσα από τη δραστηριότητα του ομαδικού τραγουδιού, που ενώνει και συμφιλιώνει.