Μουσείο στη Ρόδο με επίκεντρο την αναβίωση του Κολοσσού

Απάντηση από τον υπουργό Πολιτισμού κ. Τασούλα

Μουσείο αρχαίας τεχνολογίας σκοπεύει να δημιουργήσει στη Ρόδο το υπουργείο Πολιτισμού, με επίκεντρο την κατασκευή του Κολοσσού!

Πρόκειται για μία άκρως ενδιαφέρουσα πρόταση, που πέφτει στο τραπέζι, και που θα πρέπει να τύχει της ανάλογης προσοχής από τους τοπικούς παράγοντες, έτσι ώστε να υλοποιηθεί κιόλας.

Για ευνόητους λόγους, ένα τέτοιο μουσείο με ειδικές αναφορές στον Κολοσσό, όπως εύστοχα, το συνδέει το υπουργείο Πολιτισμού, θα συμβάλλει ουσιαστικά στην αναβίωση του Κολοσσού, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον τόπο μας.

Η πρόθεση του υπουργείου είναι δεδομένη, ευνόητο είναι όμως ότι χρειάζεται αρκετή προσπάθεια για να γίνει αυτό το μουσείο, που μπορεί να απογειώσει την τουριστική φήμη της Ρόδου.

Η εξέλιξη, που μπορεί πράγματι να θεωρηθεί ως ιδιαιτέρως θετική προέκυψε από απάντηση του υπουργού Πολιτισμού κ. Κ. Τασούλα, στο βουλευτή Ηρακλείου των Ανεξάρτητων Ελλήνων κ. Κ. Δαμαβολίτη. Ο κ. Δαμαβολίτης, είχε θέσει ευθέως ζήτημα ανακατασκευής του Κολοσσού, πράγμα που το υπουργείο απορρίπτει, εξηγώντας για ποιους λόγους. Όμως αφήνει ανοικτό το παράθυρο ίδρυσης μουσείου αρχαίας τεχνολογίας γεγονός που στην ουσία αφορά την αναβίωση του θαύματος του Κολοσσού.

Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Ειδικότερα στην απάντησή του ο κ. Τασούλας αναφέρει τα εξής:
«Σε απάντησή της με αριθμ. πρωτοκόλλου 3857/21.10.2014 Ερώτησης του Βουλευτή κ. Κωνσταντίνου Δαμαβολίτη και σύμφωνα με τα στοιχεία που έθεσαν υπόψη μας οι αρμόδιες υπηρεσίες μας, σας γνωρίζουμε τα εξής:

Το κολοσσικό άγαλμα του Ήλιου της Ρόδου κατασκευάσθηκε μετά την αποτυχημένη πολιορκία του Δημητρίου (305/4 π.Χ.), ως ευχαριστήριο ανάθημα στον προστάτη θεό των Ροδίων. Ο Κολοσσός είχε ύψος περίπου 34 μ. Χρειάστηκαν 12 χρόνια κατασκευής (περ. 295-283 π.Χ.) και 300 τάλαντα υλικού. Το άγαλμα κατέπεσε από σεισμό και έμεινε να κείτεται σε συντρίμμια (227/6 π.Χ.).

Για την τεχνική κατασκευής του υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις. Το έργο είτε κατασκευάστηκε από πολύ λεπτές σφυρήλατες πλάκες χαλκού, λόγω της μικρής ποσότητας του υλικού που χρησιμοποιήθηκε, αφού το άγαλμα της Ελευθερίας της Νέας Υόρκης (ύψους 46 μ.) χρειάστηκε 100 τόνους μετάλλου (Herbert Maryon), είτε χυτεύθηκε τμηματικά επί τόπου στον τελικό χώρο ανίδρυσης (Albert Gabriel και W. Hoepfner).

Ο τύπος του έργου είναι αμφισβητούμενος. Ο όρος «κολοσσός» στην αρχαία ελληνική γραμματεία χρησιμοποιείται, κυρίως για την απόδοση στατικών, ιερατικού τύπου αγαλμάτων ποικίλου μεγέθους.

Η απεικόνιση σε σφραγίσματα ροδιακών αμφορέων μιας πεσσόσχημης στήλης με κεφάλι με ακτινωτό διάδημα, ως σύμβολο του Ηλίου (τέλος 2ου αι. π.Χ), συνέβαλε αρχικά στην ταύτιση του έργου ως ερμαϊκής στήλης με πεσσόμορφο το κάτω τμήμα. Εξίσου ισχυρή είναι η αντίθετη άποψη ότι η μορφή του Κολοσσού είχε τον τύπο του Απόλλωνα ή του θεού Ηλίου, ως γυμνού ιστάμενου νέου, με ακτινωτό διάδημα και κοντό ιμάτιο, να κρατά πυρσό ή ράβδο.

Η θέση ανίδρυσης του έργου είναι αντικείμενο διαφωνιών μεταξύ των μελετητών. Η τοποθέτηση του Κολοσσού στο λιμάνι με τα σκέλη ανοιχτά, όπως απεικονίζεται τις μεσαιωνικές και αναγεννησιακές λιθογραφίες, όταν πλέον δεν σωζόταν τίποτα από το άγαλμα, είναι πρακτικά αδύνατη, λόγω της απόστασης μεταξύ των δύο μώλων του Μανδρακίου, που θα απαιτούσε ένα πολύ μεγαλύτερο άγαλμα για να τη γεφυρώσει.

Η αποκατάσταση του έργου στον μεσαιωνικό πύργο του Αγίου Νικολάου, στο λιμάνι του Μανδρακίου (W. Hoepfner), δεν είναι αποδεκτή γιατί ο χώρος δεν θεωρείται επαρκής για το εργοτάξιο του Κολοσσού (H. Maryon). Μια δεύτερη πιθανή εκδοχή είναι ότι το άγαλμα, ως πολεμικό ανάθημα, είχε στηθεί στο τέμενος του Ηλίου, του οποίου η θέση είναι επίσης αβέβαιη και πιθανολογείται ότι βρισκόταν στον χώρο του Παλατιού του Μεγάλου Μαγίστρου. Οι μεταγενέστερες κατακευές και οι ιταλικές αναστηλώσεις εξάλειψαν ή κατάχωσαν κάθε προηγούμενη θεμελίωση.

Ύστερα από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι οι γενικές πληροφορίες που παραδίδουν οι αρχαίας πηγές δεν βοηθούν στην αποκατάσταση της μορφής ή της τεχνικής κατασκευής του Κολοσσού, πολύ περισσότερο στην αναγνώριση της αρχικής του θέσης.

Ως εκ τούτου από αρχαιολογικής πλευράς, η αναβίωση του Κολοσσού αποτελεί ένα παρακινδυνευμένο εγχείρημα, στερούμενο επιστημονικής βάσης, αφού θα δημιουργηθούν προστριβές για την επιλογή της τελικής μορφής και θέσης του νέου δημιουργήματος.

Σε κάθε περίπτωση, το τελικό αποτέλεσμα δεν θα ανταποκρίνεται στο αρχαίο επίτευγμα.
Το παράδειγμα της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας δεν αποτελεί αντίστοιχο του Κολοσσού, δεδομένου ότι εκεί κατασκευάσθηκε ένα νέο λειτουργικό κτήριο, που ανταποκρινόταν στις σημερινές ανάγκες των κατοίκων της πόλης και των μελετητών.

Με τον ίδιο τρόπο τα υπόλοιπα οικοδομήματα που αναφέρονται στο κοινοβουλευτικό ερώτημα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες των σημερινών ανθρώπων.
Προκειμένου ο αρχαίος Κολοσσός της Ρόδου να λειτουργήσει ως σύμβολο της αρχαίας ελληνικής τεχνογνωσίας, ίσως θα ήταν πιο εφικτή η ανίχνευση της αρχαίας τεχνολογίας. Στη Ρόδο, έχουν αποκαλυφθεί και διατηρούνται σε υπόγειο πολυκατοικίας, δύο χυτευτικοί λάκκοι του 3ου αι. π.Χ., οι οποίοι προορίζονταν για την κατασκευή κολοσσικών χάλκινων έργων, με την τεχνική του χαμένου κεριού.

Μαρτυρούν την υψηλή τεχνογνωσία της εποχής και έως ένα βαθμό συμβάλλουν στην κατανόηση του δύσκολου εγχειρήματος της κατασκευής του Κολοσσού. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Βερολίνου φυλάσσεται το χάλκινο άγαλμα του Προσευχόμενου Παιδιού, από τη Ρόδο, το οποίο μεταφέρθηκε τη μεσαιωνική περίοδο στην Ευρώπη από τους Ιππότες.

Στην έκθεση «Ρόδος, 2004 χρόνια» που οργανώθηκε το 2003 από την ΚΒ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στο Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου, υπάρχει εκμάγειο του χάλκινου αγάλματος και γίνεται αναφορά στα ευρήματα των ροδιακών χυτευτικών λάκκων και του Κολοσσού.

Το Υπουργείο προτίθεται να εξετάσει το ενδεχόμενο ίδρυσης μουσείου αρχαίας τεχνολογίας στη Ρόδο, με αναπαράσταση των μεθόδων κατασκευής των αρχαίων χάλκινων αγαλμάτων, με μοντέλα αποκατάστασης της τεχνικής χύτευσης του Κολοσσού σε αντιστοιχία με τις σύγχρονες τεχνολογίες, το οποίο θα έχει ένα απτό εκπαιδευτικό αποτέλεσμα για τους σύγχρονους νέους και θα αποτελέσει μια κυψέλη εξοικείωσης με την τεχνολογία και την γνώση.
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΟΥ Κ. ΔΑΜΑΒΟΛΙΤΗ
Σε ανακοίνωσή του, ύστερα από την απάντηση ο βουλευτής κ. Κ. Δαμαβολίτης αναφέρει τα εξής:
«Αδιανόητο και δύσκολο κρίνει το εγχείρημα ανακατασκευής του Κολοσσού της Ρόδου, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΥΠ.ΠΟ.Α./ΓΡ.ΥΠ./Κ.Ε./208), στην ερώτηση του Βουλευτή Ηρακλείου, των ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ, Κωνσταντίνου Δαμαβολίτη (αριθμ. πρωτ. 3857/21.10.2014), κατά την οποία ζητάει την ανίδρυση του αρχαίου θαύματος, του Κολοσσού της Ρόδου.

Το μόνο «περιθώριο» που αφήνει το αρμόδιο υπουργείο είναι πως “προτίθεται να εξετάσει το ενδεχόμενο ίδρυσης μουσείου αρχαίας τεχνολογίας στη Ρόδο” ˙ το οποίο ναι μεν είναι θετικό, αλλά ταυτόχρονα ημιτελές, αφού ο επισκέπτης θα θέλει να θαυμάσει το αποτέλεσμα της συγκεκριμένης τεχνολογίας (σ.σ. Κολοσσός), που θα εμπνέει οικουμενικούς συμβολισμούς και θα είναι ένα νέο ορόσημο στην ιστορία μας.

Όπως χαρακτηριστικά δηλώνει ο κ. Δαμαβολίτης, «μόνο η ανέγερση ενός τέτοιου μνημειώδους έργου θα προσελκύσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον». Άλλωστε πρόκειται για αίτημα των ίδιων των Ροδίων αλλά και των υπευθύνων του παγκόσμιου τουρισμού, που εδώ και χρόνια αποσκοπούν σε αυτό το εγχείρημα (σε δύο δημοτικά συμβούλια του Δήμου Ροδίων έχουν εγκρίνει ομόφωνα την πρόταση ως έργο χιλιετίας, στη γενική συνέλευση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου το 2007 στο Ντουμάι και στο 3ο Ευρωπαϊκό συνέδριο Τουρισμού στην 26η Philoxenia).

Ο δήμαρχος της Ρόδου, Φώτης Χατζηδιάκος, βρίσκεται στο Παρίσι στο πλαίσιο της παρουσίασης μιας μεγάλης έκθεσης που είναι αφιερωμένη στην ιστορία της Ρόδου, το διάστημα μεταξύ 14ης Νοεμβρίου και 9ης Φεβρουαρίου, στο Μουσείο του Λούβρου.

Με δηλώσεις του στο Γαλλικό πρακτορείο ειδήσεων που καλύπτει την έκθεση εξήγγειλε ότι «Το θέμα της ανακατασκευής του Κολοσσού της Ρόδου θα εξετάσουν επιστήμονες κατά τη διάρκεια ενός συνεδρίου στο νησί της Ρόδου την άνοιξη του 2015», τονίζοντας πως το θέμα δεν έχει προχωρήσει τα τελευταία 30 χρόνια λόγω έλλειψης χρηματοδότησης, αναιρώντας τα όποια κυβερνητικά επιχειρήματα .

Τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο και τα αδιανόητα μπορούν να γίνουν πραγματικότητα, αρκεί να τα πιστέψουμε. Ως Έλληνες, έχοντας μια ζωντανή ιστορία ας προετοιμαστούμε γι’αυτό που αναζητά ο σύγχρονος τουρισμός, την διακίνηση εμπειριών, με τον επισκέπτη να βιώνει μύθους και θρύλους, συνδυάζοντας την καλλιτεχνική αξία με την καινοτομία και αποκομίζοντας εμπειρίες μοναδικές και χρηστικές».