Ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης απαιτείται για την Παλιά Πόλη

Rodiaki NewsRoom

Γ. Κακούλης: Ο σεβασμός και η προστασία των μνημείων θα πρέπει να είναι αυτονόητα

Στα εγκαίνια της λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Θερινού Σχολείου με θέμα «Ολοκληρωμένη Τεκμηρίωση για την προστασία της Μεσαιωνικής Πόλης και των μνημείων της Ρόδου», στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος ITN-DCH “Initial Training Network for Digital Cultural Heritage που διεξήχθη στην Παλιά Πόλη της Ρόδου μίλησε ο Αντιδήμαρχος Μεσαιωνικής Πόλης και Μνημείων κ. Γιώργος Κακούλης, εξηγώντας μεταξύ άλλων στους σύνεδρους το ρόλο των μνημείων αυτών στη ζωή της Ρόδου αλλά και τη συμβίωση με τα μνημειακά σύνολα.

Ο κ. Κακούλης, μέσα από μια πολύ όμορφη ομιλία εστιάστηκε στην πλούσια ιστορία από την οποία διέπεται το νησί της Ρόδου, με τα "σημάδια" της Ελληνιστικής πόλης, της κυριαρχίας της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, του Τάγματος των Ιωαννιτών Ιπποτών, της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και της Ιταλοκρατίας που είναι έκδηλα σε ολόκληρο το νησί.

Ο ίδιος αναφέρθηκε στο γεγονός ότι τα μνημεία αποτελούν σκηνικό προσωπικής διαδρομής για τους περισσότερους Ροδίτες σημειώνοντας μεταξύ άλλων " Πέρασαν τα παιδικά τους χρόνια στην Παλιά Πόλη ή στα νεοκλασικά των μαρασιών, δούλεψαν για χρόνια στην Παλιά Αγορά (όπως ονομάζαμε μέχρι πριν από την επικράτηση του τουρισμού την Παλιά Πόλη) ή τη Νέα Αγορά, το Ταχυδρομείο και τα άλλα κτίρια του ιστορικού κέντρου.

Μάλιστα οι παλαιότεροι που ζουν ακόμα ανάμεσά μας, ανακαλούν συχνά μνήμες από τότε που χτιζόταν το «Καστέλλο», το Θέατρο «Puccini», ή το Δημαρχείο… Για πολλούς από εμάς λοιπόν, τα μνημεία είναι απτά δείγματα ιστορικής συνέχειας και αφορμές αυτοπροσδιορισμού. Αποτελούν πηγή ιστορικής γνώσης, μας βοηθούν στην κατανόηση της οργάνωσης, των σχέσεων, των συνηθειών και του καθημερινού βίου των προγενέστερων κοινωνιών.

Αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο της ιστορικής μας κληρονομιάς και της πολιτισμικής μας φυσιογνωμίας. Για τους περισσότερους από εμάς ο σεβασμός και το ενδιαφέρον για την προστασία και τη διάσωσή τους, είναι αυτονόητος".

Ενώ συνέχισε λέγοντας, "η «ζύμωση» της μερίδας αυτής της τοπικής κοινωνίας με την πολιτιστική μας κληρονομιά σε ορισμένες περιπτώσεις αποτυπώνεται στα ίδια τα μνημεία και παίζει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξή τους. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ρόδος θεωρείται πρωτοπόρα στην αποκατάσταση των μνημείων της στον Ελλαδικό χώρο, για ολόκληρο το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα.

Η επικάθηση των διαφορετικών φάσεων κατασκευής, η μια πάνω στην άλλη, όπως ενδεικτικά αναφέρθηκε στην εισαγωγή, συντέλεσε τόσο στη διάσωση των μνημείων στο διάβα των αιώνων, μιας και η συνεχής χρήση των κτισμάτων εμπόδιζε την καταστροφή τους, αλλά συντέλεσε και στην καλλιέργεια του σεβασμού στο διαφορετικό και την πολυπολιτισμικότητα.

Θα ήθελα να αναφερθώ σε δύο παραδείγματα που προσωπικά με εντυπωσίασαν και με εντυπωσιάζουν ακόμα. Το πρώτο αφορά στην τοποθέτηση το 1947 μιας νέας “αναθηματικής” πλάκας στην είσοδο του παλατιού του Μεγάλου Μαγίστρου, δίπλα σ’ αυτήν που είχαν αναρτήσει οι Ιταλοί κατακτητές το 1940 αμέσως μετά την απελευθέρωση.

Σήμερα, που οι αξίες την αποκατάστασης πανθομολογούνται μια τέτοια ενέργεια μπορεί να θεωρείται αυτονόητη. Το 1947 όμως, λίγους μήνες μετά τη λήξη ενός δύσκολου πολέμου και με νωπές τις μνήμες των κακουχιών, είναι δείγμα ηθικού πολιτισμού και κουλτούρας.

Το δεύτερο παράδειγμα, η πρόσφατη αποκατάσταση από τις Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού τριών μιναρέδων στην οδό Σωκράτους με όλα τα διακριτικά στοιχεία της οθωμανικής αρχιτεκτονικής, γεγονός που όχι μόνο δεν σχολιάστηκε αρνητικά από την τοπική κοινωνία, αλλά έγινε δεκτό ως αυτονόητο χρέος αποκατάστασης της δικής μας τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς".

Λίγο αργότερα, ο κ. Κακούλης αναφέρθηκε και στο μεγάλο και χρόνιο πρόβλημα που αφορά την ανομία που επικρατεί στο Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς, το οποίο δεν είναι άλλο από τη Μεσαιωνική μας Πόλη, σημειώνοντας "το πρόβλημα της υπερεκμετάλλευσης και της αθέτησης των κανονισμών που ισχύουν ιδίως στη Μεσαιωνική Πόλη, σε σχέση με τα τραπεζοκαθίσματα, την έκθεση εμπορευμάτων και εν γένει την εμφάνιση της πόλης, έρχεται στον αντίποδα των όσων αναφέρθηκαν παραπάνω, να καταδείξει ένα σημαντικό έλλειμμα παιδείας που καλλιεργήθηκε τα τελευταία 10-15 χρόνια, με ευθύνη του κεντρικού κράτους, των εκάστοτε τοπικών αρχών αλλά και των πολιτών που δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά εντός των τειχών.

Και είναι πρόβλημα παιδείας γιατί η διεθνής εμπειρία αποδεικνύει, ότι από τις δράσεις αυτές κερδισμένοι μπορούν να βγουν και οι δύο, και οι επιχειρηματίες και τα μνημεία. Ενώ συνέχισε λέγοντας "ειδικά στη Ρόδο, όπου ο τουρισμός είναι βασική πηγή απασχόλησης, η ανάδειξη και αξιοποίηση του εξαιρετικού πολιτιστικού αποθέματος, μπορεί και πρέπει να προσφέρει προστιθέμενη αξία σε όλο το φάσμα της οικονομικής δραστηριότητας με τρόπο οργανωμένο και αδιάβλητο.

Η προβολή της ιδιαιτερότητας του τόπου, η επιστροφή στα τοπικά αγαθά, τις παραδοσιακές τέχνες και τεχνικές θα προσελκύσουν το ενδιαφέρον υψηλού επιπέδου επισκεπτών με ανάλογη αύξηση της ζήτησης τουριστικών υπηρεσιών και κατανάλωσης τοπικών προϊόντων. Πρόκειται άλλωστε για αναγνωρισμένες πρακτικές, από τις οποίες ξεφύγαμε τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της έλλειψης στρατηγικού σχεδιασμού στο θέμα της αναπτυξιακής πολιτικής".

Ο κ. Κακούλης ολοκλήρωσε την ομιλία του επισημαίνοντας την ανάγκη να υλοποιηθεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης όπως π.χ. την υλοποίηση της πολεοδομικής μελέτης της Μεσαιωνικής Πόλης, τη στενότερη συνεργασία των εμπλεκομένων φορέων και τη σύσταση ενιαίου φορέα διαχείρισης με το Υπουργείο Πολιτισμού να έχει κυρίαρχο ρόλο και τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (το Δήμο και την Περιφέρεια) να συνεπικουρούν με αυστηρά καθορισμένες αρμοδιότητες, την πιστή εφαρμογή των κανόνων και την αναβάθμιση των προδιαγραφών των προσφερόμενων υπηρεσιών από κρατικούς φορείς.

Αλλά και την έννοια της ανταποδιτικότητας σε τομείς της διαχείρισης των δημοσίων πραγμάτων δίνοντας ως χαρακτηριστικό παράδειγμα τους επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στην Παλιά Πόλη σημειώνοντας "για παράδειγμα, δεν μπορεί οι επιχειρηματίες να κερδίζουν χρησιμοποιώντας την υπεραξία της Μεσαιωνικής Πόλης και να μην ανταποδίδουν στο ελάχιστο, αλλά αντίθετα πολλές φορές να πληγώνουν την εικόνα της πόλης.

Όπως επίσης δεν είναι λογικό η Ρόδος να επαιτεί για την αποκατάσταση του τεράστιου μνημειακού αποθέματος της, όταν τα μουσεία και οι αρχαιολογικοί της χώροι είναι από τους κορυφαίους σε επισκεψιμότητα. Πανελλαδικά, και ορισμένοι εξ αυτών στερούνται απαραίτητων έργων υποδομής (όπως φιλική πρόσβαση στο κοινό, χώρους υγιεινής, πωλητήρια ενθυμημάτων, αναψυκτήρια κλπ)".

Τέλος, ο κ. Κακούλης αναφέρθηκε και στην ανάγκη προώθησης του ελληνικού πολιτισμού με φεστιβάλ και άλλες τακτές πολιτιστικές διοργανώσεις με διεθνή προσανατολισμό ώστε να ενταχθούμε στο σύγχρονο πολιτιστικό χάρτη προωθώντας την ελληνική κουλτούρα στο εξωτερικό.